Zróżnicowanie makrofitów w różnych typach nizinnych rzek referencyjnych w Polsce

• Autorzy: Szoszkiewicz K. , Jusik Sz. , Ławniczak A. E. , Zgoła T. , Szwabińska M.

Warianty tytułu

EN

Differentiation of macrophytes in the reference conditions of different river types in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania przeprowadzono na terenie Polski niżowej, z uwzględnieniem odcinków referencyjnych wszystkich typów rzek nizinnych, które zostały wydzielone w naszym kraju na potrzeby Ramowej Dyrektywy Wodnej. Badania terenowe zostały wykonane w okresie od czerwca do września w latach 2003–2007. Badania wykonywano wg makrofitowej metody oceny rzek, na podstawie których obliczono makrofitowy indeks rzeczny MIR, całkowite pokrywanie przez rośliny, udział różnych grup ekologicznych oraz podstawowe wskaźniki różnorodności [liczba gatunków, wskaźnik Shannona-Wienera, równomierności, Simpsona i dominacji]. Oprócz badań biologicznych, na każdym stanowisku przeprowadzono ocenę hydromorfologiczną rzek metodą River Habitat Survey [RHS]. Na wszystkich badanych stanowiskach wykonano także analizy fizykochemicznych cech wody z wykorzystaniem standardowych metod. Analizy te umożliwiły wyodrębnienie czterech makrofitowych typów rzek. Są to: rzeki organiczne, małe rzeki krzemianowe z piaszczystym materiałem dna, małe rzeki krzemianowe z podłożem kamienistym oraz duże rzeki krzemianowe. Porównując obliczone wskaźniki makrofitowe, wykazano, że wskaźniki stanu ekologicznego MIR oraz wskaźniki dominacji miały podobne wartości w różnych typach rzek, natomiast indeksy różnorodności biologicznej oraz całkowite pokrywanie przez makrofity różniły się istotnie między typami. Największą różnorodność gatunkową zaobserwowano w rzekach organicznych, natomiast najmniejszą - w małych rzekach krzemianowych o piaszczystym materiale dna.

EN

Presented analyses were aimed to describe macrophyte development in pristine lowland rivers and to show their variation among various stream types. The study was based on a country-wide survey of Poland with a dataset of 642 sites situated on 367 water courses. Surveyed rivers covered the whole lowland area of Poland and every potential reference site has been checked. During the survey all existing lowland river types were investigated in accordance to WFD requirements. The reference sites were selected from the whole database. Reference conditions were defined using four criteria: catchment land use, hydromorphological features, water quality and biological assessment. Based on chosen criteria, the database of reference lowland rivers included 40 sites. To classify plant data, twoway indicator species analysis Twinspan was used, which resulted in distinguishing 4 evident endclusters which differed in plant composition. These were: organic rivers and 3 types of siliceous rivers (small with sandy substrate, small with stony substrate and large rivers). For each of the revealed river types several macrophyte metrics were calculated. The numerical index MIR [Macrophyte Index for Rivers] did not significantly differ between river types while four diversity metrics: species richness, Shannon index, evenness and Simpson index differed significantly between river types. Moreover, the share of different structural forms of macrophytes was also diversified between river types.

Słowa kluczowe

PL

makrofity; ramowa dyrektywa wodna; rzeki; warunki referencyjne

EN

macrophytes; reference conditions; rivers; Water Framework Directive

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 10, z. 3
• Strony: 297--308
• Opis fizyczny: Bibliogr. 8 poz.

Twórcy

autor

Szoszkiewicz K.

autor

Jusik Sz.

autor

Ławniczak A. E.

autor

Zgoła T.

autor

Szwabińska M.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, ul. Piątkowska 94C, 60-649 Poznań; tel. [phone],

Bibliografia

• BAATTRUP-PEDERSEN A., SZOSZKIEWICZ K., NIJBOER R., O’HARE M., FERREIRA T., 2006. Macrophyte communities in unimpacted European streams: variability in assemblage patterns, abundance and diversity. Hydrobiologia 566 s. 179-196.
• BŁACHUTA J., CZOCH K., KULESZA K., PICINSKA-FALTYNOWICZ J., 2005. Typologia rzek i strumieni Polski. Wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej: oceny stanu ekologicznego wód w Polsce. Materiały konferencyjne. Łódź, 07-09.12.2005 r. Łódź: UŁ s. 5-7.
• HOLMES N.T.H., 1989. British rivers - a working classification. British Wildlife 1 (1) s. 20-36.
• HOLMES N.T.H., NEWMAN J.R., CHADD S., ROUEN K.J., SAINT L., DAWSON F.H., 1999. Mean trop hic rank: A users manual R&D Technical Report E38. Environment Agency ss. 123.
• MEILINGER P., SCHNEIDER S., MELZER A., 2005. The reference index method for the macrophyte-based assessment of rivers - a contribution to the implementation of the European Water Framework Directive in Germany. International Review of Hydrobiology 90 (3) s. 322-342.
• SZOSZKIEWICZ K., ZBIERSKA J., JUSIK S., ZGOŁA T., 2010. Metodyka badań terenowych makrofitów na potrzeby rutynowego monitoringu rzek. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe ss. 80.
• SZOSZKIEWICZ K., ZGOŁA T., JUSIK SZ., HRYC-JUSIK B., DAWSON F.H., RAVEN P., 2008. Hydromorfologiczna ocena wód płynących. Podręcznik do badań terenowych według metody River Habitat Survey. Poznań-Warrington: Bogucki Wydawnictwo Naukowe ss. 133.
• WALKER J., DIAMOND M., NAURA M., 2002. The development of physical quality objectives for rivers in England and Wales. Aquatic Conservation: Marine and Freshwater Ecosystems 12 s. 381-390.