Nadwyżki fosforu w wybranych gospodarstwach rolnych zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotami

• Autorzy: Kupiec J. , Zbierska J.

Warianty tytułu

EN

Phosphorus surpluses in selected farms located in nitrate vulnerable zones

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem przeprowadzonych badań było rozpoznanie gospodarowania fosforem w wybranych gospodarstwach średnio- i wielkoobszarowych na podstawie bilansu sporządzonego metodą "na powierzchni pola". W pracy wykorzystano dane z okresu 2002-2006, z 26 gospodarstw wielkoobszarowych oraz 65 średnioobszarowych, zlokalizowanych na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, wyznaczonych w zlewniach wód wrażliwych w regionie wodnym Warty oraz Odry na podstawie zaleceń Dyrektywy 91/676/EWG (tzw. Dyrektywy Azotanowej). Saldo fosforu w gospodarstwach wielkoobszarowych wyniosło średnio 15,3 kg P₂O₅·ha^-1 UR, natomiast w gospodarstwach średnioobszarowych - 46,5 kg P₂O₅·ha^-1 UR. Spośród badanych OSN największe nadwyżki fosforu stwierdzono w gospodarstwach zlewni rzek Pogona i Dąbrówka, najmniejsze natomiast w gospodarstwach zlokalizowanych w OSN zlewni rzek Samica Stęszewska i Mogilnica. Ze względu na przewagę gleb zasobnych w fosfor we wszystkich badanych zlewniach (oprócz Orli) wynik bilansu powinien być bliski zera, a więc badane gospodarstwa rolne mogły stwarzać potencjalne zagrożenie jakości wód. Największym źródłem fosforu na polu były nawozy mineralne.

EN

Twenty six large farms and 65 smaller private farms were analysed in this study. Analyses performed in 2002-2006 involved farms located in 7 nitrate vulnerable zones (NVZs) in wielkopolskie, dolnośląskie and lubuskie voivodships. Mid-sized and large area farms represented various types nad levels of production. Mean size of selcted large farm was 1680.3 ha and that of mid-sized farm 24.7 ha. The paper presents results based on phosphorus balance made with "on the field surface" method. Considered phosphorus inputs included: fertlizers, manure, sowing material, deposition, and crop reside. The output consisted of nutrients in crops. The results of phosphorus balance in large area and mid-sized farms (15.3 kg P₂O₅·ha^-1 AL and 46.5 kg P₂O₅·ha^-1 AL, respectively) showed a potential risk of phosphorus losses to water. The highest phosphorus surplus was observed in Pogona and Dąbrówka sensitive catchment areas (52.7 kg P₂O₅·ha^-1 AL). Due to the prevalence of P rich soils in surveyed catchment areas (except Orla), the balance should approximate zero. The largest source of phosphorus in studied farms was fertilizers.

Słowa kluczowe

PL

bilans "na powierzchni pola"; fosfor; obszary szczególnie narażone (OSN); wody wrażliwe; zanieczyszczenia obszarowe

EN

field surface balance; nitrate vulnerable zones (NVZs); non-point pollution; phosphorus; sensitive catchment area

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 10, z. 1
• Strony: 59--71
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., wykr.

Twórcy

autor

Kupiec J.

autor

Zbierska J.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, ul. Piątkowska 94c, 60-649 Poznań, tel [phone],

Bibliografia

• BARSZCZEWSKI J., BURS W., 2003. Polowe bilanse azotu, fosforu i potasu w gospodarstwie na przykładzie Zakładu Doświadczalnego w Falentach. Woda Środowisko Obszary Wiejskie t. 3 z. 1 (7) s. 25-37.
• CSATHO P., RADIMSZKY L., 2009. Two worlds within EU27: Sharp contrasts in organic and mineral nitrogen-phosphorus use, nitrogen-phosphorus balances, and soil phosphorus status: widening and deepening gap between Western and Central Europe. Comm. Soil Sci. Plant Analysis 40 s. 999-1019: http://www.informaworld.com.
• FOTYMA M., MERCIK S., 1995. Chemia rolna. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 356.
• GORLACH E., MAZUR T., 2002. Chemia rolna. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 347.
• GOURLEY C.J.P., POWELL J.M., DOUGHERTY W.J., WEAVER D.M., 2007. Nutrient budgeting as an approach to improving nutrient management on Australia dairy farms. Australian J. Experiment. Agricult. CSIRO Publ. 47 s. 1064-1074.
• ISERMANN K., 1991. Nitrogen and phosphorus balances in agriculture - A comparison of several western European countries. W: Nitrogen, phosphorus and organic matter Proc. Int. Conf. 13-15 May, Helsingor: s. 1-20.
• Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, 2002. Pr. zbior. Red. I. Duer, M. Fotyma, A. Madej. Warszawa: MRiRW, MŚ ss. 112.
• KOPIŃSKI J., 2005. Regionalne zróżnicowanie bilansu azotu, fosforu i potasu w rolnictwie polskim w latach 1999-2003. Nawozy Nawożenie 2(23) s. 84-93.
• KOPIŃSKI J., GŁOWACKI M., 2000. Porównanie gospodarstw o różnej intensywności w aspekcie rozwoju zrównoważonego. Pam. Puł. 120 s. 225-231.
• KUPIEC J., 2007. Ocena obciążenia agro-ekosystemów na podstawie bilansu składników biogennych „u wrót” w wybranych gospodarstwach Wielkopolski. Fragm. Agron. 3 s. 275-282.
• KUPIEC J., 2008. Ocena bilansu składników biogennych (NPK) jako podstawy monitoringu produkcji rolnej w aspekcie ochrony środowiska. Poznań: UP pr. dokt. maszyn. ss. 211.
• Ochrona środowiska. Informacje i opracowania statystyczne, 2006. Warszawa: GUS ss. 522.
• OENEMA O., 1999. Nitrogen cycling and losses in agricultural systems. W: Nitrogen cycle and balance in Polish agriculture. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 25-43.
• PIETRZAK S., 2005. Optymalizacja wykorzystania azotu i fosforu w gospodarstwach prowadzących chow bydła mlecznego na Podlasiu. Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. monogr. nr 13 ss. 129.
• Policy instruments for environmental protection in agriculture. Analytical review of the literature, 1997. Grand Falls, NB: Eastern Canada Soil Water Conserv. Centre: http://www.cuslm.ca
• Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2004, 2005. Bibl. Monitor. Środ. Poznań: WIOŚ ss. 202.
• Raport o stanie środowiska w Wielkopolsce w roku 2005, 2006. Bibl. Monitor. Środ. Poznań: WIOŚ ss. 208.
• Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich, 2005. Warszawa: GUS ss. 485.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Dz. U. 2003 nr 4 poz. 44.
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 maja 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej objętej planem rozwoju obszarów wiejskich. Dz. U. 2005 nr 93 poz. 778, 779, 780.
• Stan środowiska w województwie lubuskim w roku 2004, 2005. Bibl. Monitor. Środ. Zielona Góra, Gorzów Wlkp.: WIOŚ: http://www.zgora.pios.gov.pl.
• WRZEŚNIOWSKI Z., SOSNOWSKA W., STEMPEL R., 1997. Tabele pomocnicze do planowania rolniczej działalności gospodarczej. Olsztyn: Wydaw. ART ss.112.
• ZBIERSKA J., KUPIEC J., 2005. Bilans fosforu w gospodarstwach rolnych na obszarze zlewni rzeki Samicy Stęszewskiej. Rocz. AR Pozn. Melior. Inż. Środ. 365 s. 545-552.