Historia torfowiska Taboły (Puszcza Knyszyńska) w późnym glacjale i holocenie

• Autorzy: Drzymulska D.

Warianty tytułu

EN

The late glacial and holocene history of Taboły mire (the Puszcza Knyszyńska Forest)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na torfowisku Taboły (Puszcza Knyszyńska) wykonano łącznie 20 odwiertów, charakteryzujących jego budowę geologiczną. W analizowanym materiale biogenicznym rozpoznano szczątki wegetatywne i generatywne 94 taksonów roślinnych. Rozwój torfowiska rozpoczął się w starszym dryasie, kiedy to zatorfienie zostało zainicjowane przez zbiorowisko Scorpidium scorpioides. Na przełomie allerod/młodszy dryas rozwinął się zbiornik wodny, którego zanik przypadł na przełom późnego glacjału i holocenu. W okresie preoborealnym na torfowisku dominowały zbiorowiska mchów brunatnych z udziałem brzóz krzewiastych oraz szuwary wielkoturzycowe. Od schyłku okresu subborealnego postępowała oligotrofizacja siedlisk, co doprowadziło do przekształcenia się złóża w torfowisko przejściowe. Spadek poziomu wód gruntowych znalazł odzwierciedlenie w podwyższonym stopniu rozkładu torfu, w najmłodszej fazie rozwoju torfowiska. Tempo akumulacji torfu było wówczas najmniejsze.

EN

In Taboły mire (the Puszcza Knyszyńska Forest) 20 drillings were made altogether. Vegetative and generative remains of 94 plant taxa were recognized. According to radiocarbon dating, the mire started to develop in the Late Glacial period. In the Preboreal period brown moss communities with and admixture of shrub birches and sedge rushes dominated in the mire. At the end of the Subboreal period habitat oligotrophication proceeded which resulted in the transformation of deposits into transitional bog. Groundwater decline was reflected in a higher intensity of peat decomposition. The rate of peat accumulation was then the lowest.

Słowa kluczowe

PL

holocen; późny glacjał; roślinne szczątki makroskopowe; zbiorowisko subfosylne

EN

Holocene; Late Glacial; plant macrofossil remains; subfossil community

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2010
• Tom: T. 10, z. 1
• Strony: 21--31
• Opis fizyczny: Bibliogr. 23 poz., wykr.

Twórcy

autor

Drzymulska D.

• Uniwersytet w Białymstoku, Zakład Botaniki Instytutu Biologii, ul. Świerkowa 20B, 15-950 Białystok tel.: [phone],

Bibliografia

• BOGDANOVSKAJA-GIJENEF I. D., 1969. Zakonomjernosti formirovanija sphagnovych bolot vjerchovogo tipa. Leningrad: Nauka ss. 166.
• CHABROS J., GACKA-GRZESIKIEWICZ E., MIODEK K., 1993. Wiadomości ogólne. W: Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej. Dokumentacja przyrodnicza i kulturowa wraz z zasadami gospodarki przestrzennej. Pr. zior. Red. E. Gacka-Grzesikiewicz. Warszawa: IOŚ s. 9-13.
• DRZYMULSKA D., 2004. Vegetation history at Rabinówka mire. W: The future of Polish mires. Pr. zbior. Red. L. Wołejko L., J. Jasnowska. Monografia. Szczecin: Wydaw. AR s. 37-42.
• DRZYMULSKA D., 2005. Późnoglacjalna i holoceńska historia roślinności wybranych torfowisk Puszczy Knyszynskiej. Białystok: UB rozpr. dokt. ss. 142.
• DRZYMULSKA D., 2006a. Subfossil plant communities in deposits from the Taboły, Kładkowe Bagno and Borki mires in the Puszcza Knyszyńska Forest, NE Poland. Acta Palaeobot. 46(2) s. 255-275.
• DRZYMULSKA D., 2006b. The Late Glacial and Holocene water bodies of Taboły and Kładkowe Bagno mires (Puszcza Knyszyńska Forest): genesis and development. Limn. Rev. 6 s. 73-78.
• JASNOWSKI M., 1959. Czwartorzędowe torfy mszyste, klasyfikacja i geneza. Acta Soc. Bot. Pol. 28, 2 s. 319-364.
• KONDRACKI J., PIETKIEWICZ S., 1967. Czwartorzęd północno-wschodniej Polski. W: Czwartorzęd Polski. Pr. zbior. Red. R. Galon, J. Dylik. Warszawa: PWN s. 207-258.
• MANGERUD J., ANDERSEN S. T., BERGLUND B. E., DONNER J. J., 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas 3 s. 109-128.
• OKRUSZKO H., 1995. Mokradła - ich geneza i znaczenie w krajobrazie Puszczy Knyszyńskiej. W: Puszcza Knyszyńska. Monografia przyrodnicza. Pr. zbior. Red. A. Czerwiński. Supraśl: Zesp. Park. Kraj. s. 239-254.
• OŚWIT J., 1973. Warunki rozwoju torfowisk w dolinie dolnej Biebrzy na tle stosunków wodnych. Rocz. Nauk Rol. Ser. D Monografie t. 143 ss. 80.
• OŚWIT J., 1977. Naturalne siedliska torfotwórcze jako podstawa wyróżniania jednostek przyrodniczych. Rocz. Nauk Rol. Ser. F 79/3 s. 29-50.
• OŚWIT J., 1991. Roślinność i siedliska zabagnionych dolin rzecznych na tle warunków wodnych. Rocz. Nauk Rol. Ser. D Monografie t. 221 ss. 229.
• PODBIELKOWSKI Z., TOMASZEWICZ H., 1982. Zarys hydrobotaniki. Warszawa: PWN ss. 531.
• RALSKA-JASIEWICZOWA M., STARKEL L., 1988. Record of the hydrological changes during the Holocene in the lake, mire and flivial deposits of Poland. Folia Quat. 57 s. 91-127.
• RYBNÍČEK K., RYBNÍČKOVÁ E., 1987. Palaeogeobotanical Evidence of Middle Holocene Stratigraphic Hiatuses in Czechoslovakia and their Explanation. Folia Geobot. Phytotax. 22 s. 313–327.
• TOBOLSKI K., 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Vademecum Geobotanicum. Warszawa: PWN ss. 508.
• TOŁPA S., JASNOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A., 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 79 s. 9-99.
• ŻUREK S., 1986. Szybkość akumulacji torfu i gytii w profilach torfowisk i jezior Polski (na podstawie danych 14C). Przegląd Geogr. t. 58 z. 3 s. 459-477.
• ŻUREK S., 1992. Stratygrafia, rozwój i kierunki sukcesyjne torfowisk strefy wododziałowej w Puszczy Knyszyńskiej. Zesz. Nauk. Polit. Biał. 5 s. 253-317.
• ŻUREK S., 1993. Zmiany paleohydrologiczne w mokradłach. Przegl. Geogr. t. 64 z. 1-2 s. 75-95.
• ŻUREK S., 1995. The development of the peat-forming processes versus the lowland relief of Poland and hydrological changes in the postglacial period. Quest. Geogr. 17/18 s. 95-100.
• ŻUREK S., 2000. Stratygrafia, geneza i wiek torfowiska (Stare Biele). W: Przemiany siedlisk i roślinności torfowisk uroczyska Stare Biele w Puszczy Knyszyńskiej. Pr. zior. Red. A. Czerwiński, A. Kołos, B. Matowicka. Rozpr. Nauk. PBiał. 70 s. 40-69.