Proces powstawania subborealnych brzezin bagiennych (thelypterido-betuletum pubescentis czerwiński 1972) na wybranych torfowiskach Niziny Północnopodlaskiej

• Autorzy: Matowicka B. , Drzymulska D.

Warianty tytułu

EN

Evolution of boreal bog-birch forest (thelypterido-betuletum pubescentis czerwiński 1972) in selected mires of North Podlasie Upland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedmiotem badań przeprowadzonych w latach 2007-2008 byłproces powstawania subborealnych lasów brzozowych, występujących na chronionych torfowiskach Niziny Północnopodlaskiej. Na podstawie analiz botanicznych szczątków makroskopowych (przebadano 164 próby osadu) odtworzono subfosylne zbiorowiska roślinne, poprzedzające fazę leśną roślinności torfowisk. Sosnowo-brzozowe lasy bagienne występują na średnio głębokich i głębokich torfach (średnio 2,3 m) rzadko podścielonych gytią. W osadach rozpoznano szczątki reprezentujące 51 taksonów różnej rangi. Roślinność subfosylna badanych torfowisk przynależy do czterech klas: Scheuchzerio-Caricetea nigrae, Phragmitetea, Oxycocco-Sphagnetea i Alnetea glutinosae. Zbiorowisko leśno-zaroślowe + turzyce-torfowce, pojawiające się na większości stanowisk, w warstwie stropowej złóż wyraźnie nawiązuje do współczesnego zespołu Thelypterido-Betuletum pubescentis i zawsze występuje w najmłodszym okresie holocenu. W ewolucji roślinności torfowisk rozwój brzezin był związany z występowaniem okresów klimatycznych o zmniejszonej wilgotności.

EN

The object of the study carried out between 2007 and 2008 was the process of evolution of boreal bog-birch forest situated on protected mires of North Podlasie Upland. The reconstruction of subfossil plant communities was based on the analysis of peat sediments (164 peat samples were studied). The boreal bog-birch forests are situated on medium-deep and deep peat ca. 2.3 m seldom underlined with gyttja layer. Remains of 51 different plant taxa were identified in the investigated peat sediments. They belonged to four vegetation classes: Scheuchzerio-Caricetea nigrae, Phragmitetea, Oxycocco-Sphagnetea and Alnetea glutinosae. In most locations, in the subsoil layer of peat deposit the forest-brushwood + Carex-Sphagnum community was identified. This subfossil community occurred during the Subboreal and Subatlantic periods and can be related to the contemporary Thelypterido-Betuletum pubescentis. Spreading of bog-birch forest onto mires was related to the occurrence of climatic periods featuring decreased humidity.

Słowa kluczowe

PL

NE Polska; roślinność subfosylna; subborealna brzezina bagienna; torfowiska przejściowe

EN

boreal bog-birch forest; NE Poland; subfossil plant community; transition mire

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 9, z. 4
• Strony: 177--185
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Matowicka B.

autor

Drzymulska D.

• Politechnika Białostocka, Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska, ul. Wiejska 45a, 15-351 Białystok; tel.: [phone],

Bibliografia

• CHRZANOWSKI S., 2004. Hydrogeniczne siedliska glebotwórcze w Basenie Biebrzy Środkowej. W: Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Białystok: Wydaw. Ekon. Środ. s. 299-307.
• CZERWIŃSKI A., 1972. Lasy brzozowe ze związku Alnion glutinosae w północno-wschodniej Polsce. Rocz. Białost. t. 11 s. 101-159.
• CZERWIŃSKI A., 1986a. Charakterystyka geobotaniczna torfowiska Machnacz. Zesz. Nauk. P.Biał. nr 53 z. 2 s. 113-127.
• CZERWIŃSKI A., 1986b. Charakterystyka roślinności Kuriańskiego Bagna. Zesz. Nauk. P.Biał. nr 53 z. 2 s. 95-112.
• CZERWIŃSKI A., 1991. Lasy na torfowiskach w Kotlinie Biebrzańskiej i perspektywy ich rozwoju w aspekcie produkcyjnym i ochrony środowiska. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 372 s. 335-370.
• CZERWIŃSKI A., 1995. Geobotanika w ochronie środowiska lasów Podlasia i Mazur. Białystok: Wydaw. P.Biał. ss. 345.
• CZERWIŃSKI A., 2004. Lasy. W: Kotlina Biebrzańska i Biebrzański Park Narodowy. Aktualny stan, walory, zagrożenia i potrzeby czynnej ochrony środowiska. Białystok: Wydaw. Ekon. Środ. s. 365-392.
• DEMBEK W., 2000. Wybrane aspekty zróżnicowania torfowisk w młodo- i staroglacjalnych krajobrazach Polski Wschodniej. Rozpr. Habil. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 175.
• DRZYMULSKA D., 2006. Subfossil plant communities in deposits from the Taboły, Kładkowe Bagno and Borki mires in the Puszcza Knyszyńska Forest, NE Poland. Acta Palaeobot. 46(2) s. 255-275.
• DRZYMULSKA D., 2008. Holoceńska historia roślinności torfowiska Borki (Puszcza Knyszyńska). Bot. Guidebooks 30 s. 7-23.
• DRZYMULSKA D., KUPRYJANOWICZ M., 2008. Zarys paleoekologii torfowisk Puszczy Knyszyńskiej. W: Różnorodność badań botanicznych - 50 lat Białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Botanicznego 1958-2008. Białystok: Wydaw. Ekon. Środ. s. 168-179.
• Ecosystems of the world. 4A. Mires: swamp, bog, fen and moor, 1983. Pr. zbior. Red. A.J.P. Gore Amsterdam-Oxford-Nowy Jork: Elsevier Sci. Publ. Comp. ss. 440.
• HELTMAN V.S., 1983. Berezinskij Biosfernyj Zapovednik. Minsk: Nauka Tech. ss. 256.
• KLOSS M., 2001. Subfosylna roślinność torfowiska Białe Ługi i jej kierunki sukcesyjne. W: Rezerwat torfowiskowy Białe Ługi. Bydgoszcz: Wydaw. Homini s. 59-73.
• KONDRACKI J., 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 450.
• KWIATKOWSKI W., 1994. Krajobrazy roślinne Puszczy Białowieskiej. Phytocoen. 6 s. 35-87.
• KWIATKOWSKI W., 2004. Sosnowo-brzozowy las bagienny. W: Lasy i bory. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny. T. 5 Warszawa: MŚ s. 199-202.
• KULCZYŃSKI S., 1940. Torfowiska Polesia. T. 1. Kraków ss. 394.
• MATOWICKA B., 2006. The role of bog-birch forests in the vegetation landscapes of North Podlasie Plain and Lithuanian Lake District. Pol. J. Env. St. vol. 15 no. 5d s. 220-224.
• OKRUSZKO H., 1995. Mokradła - ich geneza i znaczenie w krajobrazie Puszczy Knyszyńskiej. W: Puszcza Knyszyńska. Monografia przyrodnicza. Supraśl: Zesp. Park. Krajobr. s. 239–254.
• PAŁCZYŃSKI A., 1975. Bagna Jaćwieskie. Pradolina Biebrzy. Rocz. Nauk. Rol. Ser. D t. 145 ss. 232.
• SOKOŁOWSKI A.W., 1980. Zbiorowiska leśne północno-wschodniej Polski. Monogr. Bot. 60 ss. 205.
• SOKOŁOWSKI A.W., 1985. Roślinność rezerwatu Jesionowe Góry w Puszczy Knyszyńskiej. Parki Nar. Rez. Przyr. t. 6 z. 1 s. 11-32.
• SOKOŁOWSKI A.W., 2004. Lasy Puszczy Białowieskiej. Warszawa: Centr. Inf. Lasów Państw. ss. 364.
• SOKOŁOWSKI A.W., 2006. Lasy północno-wschodniej Polski. Warszawa: Centr. Inf. Lasów Państw. ss. 359.
• ŠUMILOVA L.V., 1962. Geobotaničeskaja geografija Sibiri. Tomsk: Izdat. Tomskogo Univ. ss. 439.
• TOBOLSKI K., 2000. Vademecum Geobotanicum. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. Warszawa: Wydaw. Nauk. PWN ss. 508.
• TOŁPA S., JASNOWSKI M., PAŁCZYŃSKI A., 1967. System der genetischen Klassifizierung der Torfe Mitteleuropas. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 76 s. 9-99.
• ŻUREK S., 1992. Stratygrafia, rozwój i kierunki sukcesyjne torfowisk strefy wododziałowej w Puszczy Knyszyńskiej. Zesz. Nauk. P.Biał. nr 85 z. 5 s. 253-317.
• ŻUREK S., 2006. Katalog rezerwatów przyrody na torfowiskach Polski. Kielce: Wydaw. Akad. Świętokrz. ss. 288.