Bilans azotu i fosforu w rolnictwie polskim

• Autorzy: Kopiński J. , Tujaka A.

Warianty tytułu

EN

The nitrogen and phosphorus balance in agriculture of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rolnicza działalność znacząco ingeruje w naturalny obieg składników pokarmowych, głównie przez intensyfikację produkcji. Za najpoważniejsze zagrożenia generowane przez rolnictwo uznaje się (biogenne) związki azotu i fosforu. Bilanse azotu i fosforu, jako jedne z wielu wskaźników agro-środowiskowych, są bardzo ważnym źródłem informacji o oddziaływaniu rolnictwa na kształtowanie się warunków środowiska. Dotyczą wszystkich poziomów rolnictwa, począwszy od pojedynczego pola uprawnego przez gospodarstwo, aż do zlewni, regionów, a także całych krajów. Spośród krajów UE i OECD Polska należy do grupy o najmniejszych saldach bilansu azotu i fosforu. Większe salda są notowane w wybranych do porównań krajach nadbałtyckich, szczególnie w krajach z intensywnym rolnictwem, tj. Niemczech i Danii. Z analizy bilansów składników pokarmowych wynika znaczne zróżnicowanie, którego przyczyną są zarówno warunki klimatyczno-glebowe, jak i poziom techniczno-organizacyjny polskiego rolnictwa. Największe dodatnie salda bilansu azotu stwierdza się w województwach o intensywnym rolnictwie, głównie znajdujących się w obrębie zlewni Odry i Przymorza. W ocenie bilansu fosforu, obejmującego obszar zlewni głównych rzek Polski, nie stwierdzono znaczących różnic. Większe zróżnicowanie, obrazujące skalę poprawności gospodarowania tym składnikiem, występuje na poziomie województw, jednostek podziału terytorialno-administracyjnego.

EN

Agriculture substantially interferes into natural nutrient cycling, mainly by the intensification of production. One of the most serious threats generated by agriculture is nitrogen and phosphorus compounds. Nitrogen and phosphorus balances, as an agri-environmental indicators, are very important source of information on the influence of agriculture on environment conditions. Above mentioned balances are prepared at different levels of territorial and administrative integration i.e. from single field through farm to water bodies, provinces and countries. Among UE and OECD countries, Poland belongs to the group with the lowest balances of nitrogen and phosphorus. Higher balances were noted in some countries on the Baltic Sea coast, particularly in Germany and Denmark with their intensive agricultural practices. A assessment of nutrient balances indicates their considerable differentiation caused by climate and soil conditions and by technical and organizational level of agriculture in Poland. Generally, the highest nitrogen surpluses were determined in provinces with intensive agriculture, localized mainly in the catchments of the Oder and Pomeranian rivers. No significant differences were observed in phosphorus balance between the catchments of the main rivers in Poland. However, greater differences, reflecting appropriate phosphorus management, were noted at provincial (administrative) level.

Słowa kluczowe

PL

bilans azotu i fosforu; efektywność wykorzystania; wskaźnik agro-środowiskowy

EN

agri-environmental indicator; nitrogen and phosphorus balance; nutrients efficiency

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 9, z. 4
• Strony: 103--116
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz.

Twórcy

autor

Kopiński J.

autor

Tujaka A.

• Instytut Uprawy i Nawożenia Gleby – PIB, Zakład Systemów i Ekonomiki Produkcji Roślinnej, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy tel.: [phone] w. 359,

Bibliografia

• Environmental indicators for agriculture, 2006. Vol. 4 Chapt. 3. Paris: OECD Publ. Serv.
• Environmental indicators for agriculture. Table of contents, 2008. Vol. 4 (forthcoming 2008). Paris: Agricult. Direct.
• FABER A., 2001. Wskaźniki proponowane do badań równowagi rozwoju rolnictwa. Fragm. Agron. 1(69) s. 31-44.
• FOTYMA M., IGRAS J., KOPIŃSKI J., GŁOWACKI M., 2000. Bilans azotu, fosforu i potasu w rolnictwie polskim. Pam. Puł. z. 120/1 s. 91-99.
• GOSEK S., 1997. Wapnowanie i nawożenie mineralne a żyzność gleby i plony roślin. Biul. Inf. IUNG nr 5 s. 6-7.
• GÓRKA K., POSKROBKO B., RADECKI W., 1998. Ochrona środowiska - problemy społeczne, ekonomiczne i prawne. Warszawa: PWE ss. 406.
• IGRAS J., LIPIŃSKI W., 2005. Zagrożenia dla środowiska przy różnym poziomie intensywności produkcji roślinnej w ujęciu regionalnym. W: Efektywne i bezpieczne technologie produkcji roślinnej. Mater. 9 Konf. Nauk. 1-2 czerwca, Puławy. Puławy: IUNG s. 141-150.
• KOPIŃSKI J., 2006a. Bilans azotu (N) brutto w rolnictwie Polski na tle krajów należących do OECD. Nawozy Nawożenie 1(26) s. 112-122.
• KOPIŃSKI J., 2006b. Zróżnicowanie nawożenia jako miara intensywności produkcji roślinnej w regionach. Wieś Jutra 6(95) s. 15-17.
• KOPIŃSKI J., 2007. Bilans azotu brutto dla Polski i województw w latach 2002-2005. St. Rap. IUNG-PIB nr 5 s. 117-131.
• PARRIS K., 2007. Agri-environmental performance in Poland. Recent trends and future outlook an OECD perspective. Poznań: Pol. Soc. Agron. ss. 27.
• Produkcja upraw rolnych i ogrodniczych, 2002-2008. Warszawa: GUS.
• Środki produkcji w rolnictwie, 2002-2008. Warszawa: GUS.
• TUJAKA A., 2007. Krajowy bilans fosforu w ujęciu regionalnym. St. Rap. IUNG-PIB nr 5 s. 133–139.
• Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, 2002–2008. Warszawa: GUS.