Próba określenia wpływu rodzaju uprawy na stężenie związków azotu i fosforu w wodach wybranych śródpolnych oczek wodnych na Pomorzu Zachodnim

• Autorzy: Gałczyńska M. , Burczyk P. , Gamrat R.

Warianty tytułu

EN

An attempt to estimate the influence of crops on nitrogen and phosphorus concentrationsin water of selected mid-field ponds in Western Pomerania

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Stężenie związków azotu i fosforu w wodach śródpolnych oczek wodnych, położonych w powiecie pyrzyckim na terenie gminy Żabowo, oznaczano raz w miesiącu w okresach wegetacyjnych lat 2003 i 2004. Badano 11 oczek po 4 oczka, wokół których uprawiano pszenicę i rzepak i 3 oczka, wokół których występowały nieużytki. Badania florystyczne w 2003 i 2004 roku polegały na określeniu udziału gatunków dominujących na tafli wodnej i dnie zbiornika oraz rodzaju roślinności w strefie buforowej wokół lustra wody. Roślinność wodna, występująca w oczkach, bez względu na strefę buforową wokół lustra wody, może również wpływać na stężenie związków azotu i fosforu. Stężenie azotu mineralnego było większe, a ortofosforanów(V) mniejsze w wodach oczek, wokół których uprawiano pszenicę (0,766 mg N_min.·dm^-3 i 0,219 mg PO₄^3-·dm^-3) niż w wodach oczek sąsiadujących z uprawą rzepaku (0,630 mg N_min.·dm^-3 i 8,415 mg PO₄^3-·dm^-3). Duże stężenie ortofosforanów(V) w wodach oczek, wokół których rósł rzepak, może być rezultatem stosowania większych dawek fosforu w uprawie rzepaku niż pszenicy. Zbiorniki, wokół których występowały nieużytki, były miejscem składowania zużytych opakowań po nawozach, których pozostałości po przedostaniu się do wód wpłynęły na ich skład chemiczny. Ze względu na przekroczenie podanych przez Vollenweidera granicznych stężeń P-PO₄^3- i azotu mineralnego w wodach analizowane oczka należy uznać za eutroficzne.

EN

Nitrogen and phosphorus concentrations were determined in waters of 11 mid-field ponds situated in Żabowo commune, Pyrzyce county once a month during vegetation period in the years 2003-2004. The results were analysed in relation to the type of cultivated crop in the surrounding of midfield ponds. Four mid-field ponds were surrounded by wheat fields, 4 by rape crops and 3 were situated in barren lands. Floristic studies in 2003 and 2004 consisted in determination of floating-leaved and submerged macrophytes and vegetation in the buffer zone around the water body. Higher concentrations of mineral nitrogen and lower of orthophosphates (0.766 mg N_min.·dm^-3 and 0.219 mg PO₄^3-·m^-3) were found in waters of mid-field ponds surrounded by wheat crops than in those surrounded by rape fields (0.630 mg N_min.·dm^-3 and 8.415 mg PO₄^3-·dm^-3). A high concentration of orthophosphates in the latter could be a result of larger doses of phosphorus fertilisers used in rape cultivation. Aquatic vegetation in mid-field ponds, irrespective of the buffer-zone around the water body, may also affect nutrient concentrations in water. Mid-field ponds situated in barren lands were treated as dumping sites for used fertilizer bags etc. which could influence water quality. Because of high concentration of P-PO₄^3- and mineral nitrogen (higher than Vollenweider's threshold values), analysed mid-field ponds should be classified as eutrophic.

Słowa kluczowe

PL

azot; fosfor; oczka śródpolne; rodzaj uprawy; wody powierzchniowe

EN

mid-field ponds; nitrogen; phosphorus; surface waters; type of cultivation

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 9, z. 4
• Strony: 47--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Gałczyńska M.

autor

Burczyk P.

autor

Gamrat R.

• Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Katedra Chemii Ogólnej i Ekologicznej, ul. Słowackiego 17, 71-434 Szczecin; tel. [phone],

Bibliografia

• DURKOWSKI T., WORONIECKI T., 2001. Jakość wód powierzchniowych obszarów wiejskich Pomorza Zachodniego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 476 s. 365-371.
• DOJLIDO J., 1995. Chemia wód powierzchniowych. Warszawa: Wydaw. Ekon. Środ. ss. 228.
• GAŁCZYŃSKA M., WYBIERALSKI J., SIWEK H., 2002. Wpływ zawartości związków fosforu i azotu na proces eutrofizacji wód powierzchniowych na terenach rolniczych Zachodniego Pomorza. Nawozy Nawożenie nr 4(13) s. 262-264.
• GAŁCZYŃSKA M., GAMRAT R., 2004. Zawartość związków azotu, fosforu i makroelementów w wodach śródpolnych oczek wodnych w rejonie Krzemlina. Zesz. Nauk. AR Szczec. Rol. 242(98) s. 45-50.
• GAŁCZYŃSKA M., GAMRAT R., 2007. Influence of tree and brush plantations of the margin of mild-field ponds on the chemical properties of waters diversified in terms of a degree of covering the water part with plants. Pol. J. Env. St. vol. 16 no 3B s. 125-130.
• KARG J., KAJAK A., RYSZKOWSKI L., 2003. Impact of young shelterbelts on organic matter kontent and development of microbial and faunal communities of adjacent fields (review research paper). Pol. J. Ecol. 51 s. 283-290.
• KOC J., CYMES I., SKWIERAWSKI A., SZYPEREK U., 2001. Znaczenie ochrony małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 476 s. 397-407.
• KOC J., SZYPEREK U., 2004. Skuteczność barier biogeochemicznych w ograniczaniu spływu azotu w środowisku rolniczym. Ann. UMCS Sect. E vol. 59 z. 1 s. 93-100.
• KOCHANOWSKA R., RANISZEWSKA M., 1999. Jak chronić śródpolne i śródleśne oczka wodne? Prz. Przyr. vol. 10 nr 3-4 s. 69-76.
• LOSSOW K., 1997. Zanikające jeziora. Ekoprofit 7-8 s. 40-45.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M., 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Kraków: Wydaw. Szafer Inst. Bot. ss. 442.
• OŚWIT J., 1980. Rola roślinności bagiennej w środowisku przyrodniczym Doliny Narwi w aspekcie oczyszczania się wód. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 234 s. 87-102.
• PIECZYŃSKA E., 1988. Rola makrofitów w kształtowaniu trofii jezior. Wiad. Ekol. 34 s. 376-404.
• PIECZYŃSKA E., 1993. Strefa litoralu a eutrofizacja jezior, ich ochrona i rekultywacja. Wiad. Ekol. 39 s. 139-162.
• PIEŃKOWSKI P., PODLASIŃKI M., 2001. Podział i geneza oczek wodnych na przykładzie wybranych obiektów w strefie moreny czołowej Pomorza Zachodniego. Zesz. Nauk. AR Szczec. Rol. 88 s. 223-230.
• PN-73/C-04576.06: Woda i ścieki. Badania zawartości związków azotu azotynowego z kwasem sulfanilowym i 1-naftyloaminą.
• PN-76/C-04576.01: Woda i ścieki. Badania zawartości związków azotu amonowego metodą indofenolową.
• PN-82/C-04576.08: Woda i ścieki. Oznaczanie azotu azotanowego metodą kolorymetryczną z salicylanem sodowym.
• PN-EN 1189:2000: Water quality. Determination of phosphorus. Ammonium molybdate spectrometric method.
• RYSZKOWSKI L., KĘDZIORA A., 1987. Impact of agricultural landscape structure on energy flow and mater cycling. Landscape Ecol. 1 (2) s. 85-94.
• SAPEK A., SAPEK B., 2002. Obieg i bilans fosforu w łańcuchu pokarmowym człowieka w Polsce. Fertilizers Fertilization no 4 (13) s. 105-122.
• SKWIERAWSKI A., SZYPEREK U., 2002. Wpływ rolnictwa na jakość wody w małych zbiornikach wodnych Pojezierza Olsztyńskiego. Fragm. Agron. vol. 19 nr 2 (74) s. 236-243.
• SZYPEREK U., 2005. Rola oczek wodnych jako bariery biogeochemicznej dla spływów wapnia i magnezu ze środowiska rolniczego. J. Elementol. 10 (4) s. 1083-1090.
• VOLLENWEIDER R.A., 1968. Scientific fundamentals of the eutrophication of lakes and flowing waters. Paris OECD ss. 135.
• WIŚNIEWSKI R., 1995. Wpływ resuspensji osadów na funkcjonowanie ekosystemów wodnych. Rozpr. UMK Toruń 85 ss. 65.