Wpływ renaturyzacji ujściowego odcinka Rudni na zawartość form azotu w wodach jej zlewni

• Autorzy: Zieliński P. , Jekatierynczuk-Rudczyk E.

Warianty tytułu

EN

The effect of the Rudnia River restoration on nitrogen forms in its catchment waters

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeanalizowano jakość wód podziemnych (studziennych oraz płytkich gruntowych) i powierzchniowych w zlewni małej, renaturyzowanej rzeki Podlasia - Rudni. Na podstawie analiz hydrochemicznych stwierdzono, że mimo obserwowanej w ostatnich latach intensyfikacji produkcji rolnej, wody zlewni Rudni zachowują bardzo dobry lub dobry stan wg aktualnej klasyfikacji wód podziemnych i powierzchniowych. Średnie stężenie azotanów (V) w wodach Rudni (1,54-4,71 mg·dm^-3) jest znacznie mniejsze od poziomu podawanego w dyrektywie azotanowej w odniesieniu do wód zagrożonych. Budowa geologiczna zlewni i porowy charakter wód podziemnych, sprzyjające szybkiej migracji azotanów do pierwszego poziomu wodonośnego, wymagają podjęcia działań ograniczających penetrację tych jonów. Przeprowadzone zabiegi renaturyzacyjne Rudni i utrzymujący się na terenie zlewni wysoki poziom wód gruntowych stworzyły dogodne warunki dla procesu denitryfikacji, co przyczyniło się do eliminacji azotanów (V) z wód powierzchniowych w dolnym biegu rzeki. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że warunki hydrometeorologiczne istotnie wpływają na stężenie form azotu, szczególnie mineralnego, we wszystkich badanych typach wód zlewni. Zwiększone opady ponad przeciętną powodowały nawet trzykrotne zwiększenie stężenia azotanów (V) w wodzie powierzchniowej i wodach studziennych badanej zlewni.

EN

Two years long (2006-2007) autumn studies were carried out in three different types of waters (wells, piezometric water and river water) in restored, small lowland river catchment (Podlasie region, NE Poland). Waters of the Rudnia River catchment represent very good and good state of water quality according to present Polish classification. Mean concentrations of nitrate ions in the Rudnia catchment varying from 1.54 to 4.71 mg·dm^-3 are much lower than the maximum nitrate level allowed for drinking waters described in the Nitrates Directive. Catchment geology and percolation of ground waters enhance intensive migration of nitrates to the first layer aquifers. River restoration project and other activities lifting ground water table in the catchment area eliminate nitrates from surface water especially in lower part of the river course where environmental conditions for denitrification are the best. Hydrometeorological conditions are the key factor affecting mineral forms of nitrogen in all studied types of water in the Rudnia catchment. Intensive rainfalls increased up to three times the nitrate concentrations in the river and in wells of the Rudnia catchment.

Słowa kluczowe

PL

azot; dyrektywa azotanowa; renaturyzacja; rzeka; wody podziemne

EN

groundwater; nitrate directive; nitrogen; river; river restoration

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie
• Rocznik: 2009
• Tom: T. 9, z. 1
• Strony: 185--197
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Zieliński P.

autor

Jekatierynczuk-Rudczyk E.

• Uniwersytet w Białymstoku, Instytut Biologii, Zakład Hydrobiologii, ul. Świerkowa 20B, 15-950 Białystok; tel. [phone],

Bibliografia

• Dyrektywa 91/676/EWG w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. Dz.U. WE L 375 z 31.12.1991.
• HERMANOWICZ W., DOŻAŃSKA W., DOJLIDO J., KOZIOROWSKI B., ZERBE J., 1999. Fizyczno-chemiczne badania wody i ścieków. Warszawa: Arkady ss. 846.
• JEKATIERYNCZUK-RUDCZYK E., ZIELIŃSKI P., 2004. Stan i zagrożenia małej rzeki nizinnej na obszarze Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. W: Badania geograficzne w poznaniu środowiska. Pr. zbior. Red. Z. Michalczyk. Lublin: Wydaw. UMCS s. 301–306.
• JEKATIERYNCZUK-RUDCZYK E., ZIELIŃSKI P., GÓRNIAK A., 2006. Stopień degradacji rzeki wiejskiej w bezpośrednim sąsiedztwie Białegostoku. Woda Środ. Obsz. Wiej. 18 s. 143–153.
• JĘDRYKA E., 2003a. Położenie zwierciadła wód powierzchniowych i gruntowych. W: Renaturyzacja dolin rzecznych na obszarach zmeliorowanych wyłączonych z produkcji rolniczej na przykładzie obiektów Rudnia, Małynka, Tyniewicze. Pr. zbior. Red. E. Jędryka. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 18–28.
• JĘDRYKA E., 2003b. Renaturyzacja małych cieków nizinnych. Falenty: Wydaw. IMUZ ss. 76.
• KUPIEC J., ZBIERSKA J., 2007. Gospodarowanie nawozami w wybranych gospodarstwach wielkopolski w świetle wymogów dyrektywy azotanowej oraz dobrej praktyki rolniczej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. z. 519 s. 153–165.
• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód. Dz.U. 2004 nr 32 poz. 284.
• SAPEK B., 1996. Bilans azotu w gospodarstwie rolnym. W: Nadmiar azotu w rolnictwie czynnikiem zagrożenia zdrowia człowieka. Konf. Międzynar. Falenty: Wydaw. IMUZ s. 78–87.
• VENTERINK H.O., HUMMELINK E., VAN DEN HOORN M.W., 2003. Denitryfication potential of river floodplain during flooding with nitrate–rich water: grasslands versus reedbeds. Biogeochemistry 65 s. 233–244.
• WEBSTER J.R., BENFIELD E.F., 1986. Vascular plant breakdown in freshwater ecosystems. Ann. Rev. Ecol. Syst. 17 s. 567–594.
• ZIELIŃSKI P., GÓRNIAK A., CHOROSZEWSKA K., 1999. Changes in water quality induced by the decomposition of plant detritus. Acta Hydrobiol. 41 s. 119–126.
• ŻELAZO J., POPEK Z., 2002. Podstawy renaturyzacji rzek. Warszawa: Wydaw. SGGW ss. 319.