Problem bezpieczeństwa polski północnej po II wojnie światowej

• Autorzy: Łach W. B.

Warianty tytułu

EN

Problem of security in northern Poland following World War II

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Uwaga w niniejszym artykule skupiona została przede wszystkim na analizie znaczenia północnego obszaru Polski w systemie bezpieczeństwa kraju po zakończeniu II wojny światowej. Wyodrębnienie tego obszaru z całego systemu obronnego państwa wynikało z jego specyfiki, będące efektem włączenia części byłych Prus Wschodnich do Polski i sąsiedztwa ze Związkiem Radzieckim. W ujęciu polskiej administracji państwowej obszar ten obejmował ówczesne województwo olsztyńskie oraz część województwa gdańskiego na wschód od Wisły i województwa białostockiego, posiadającego granicę z Obwodem Kaliningradzkim. W podziale wojskowym kraju był to obszar administracyjnie podległy Warszawskiemu Okręgowi Wojskowemu i Pomorskiemu Okręgowi Wojskowemu. Cezura czasowa określona została uwarunkowaniami wynikającymi z ustalenia i ostatecznego wytyczenia granicy północnej w 1957 r., kiedy Polska i Związek Radziecki podpisały układ o ustaleniu istniejącej polsko – radzieckiej granicy państwowej, przylegającej do Morza Bałtyckiego (5 marca 1957 r.). W artykule m.in. określono warunki polityczno-wojskowe, w jakich doszło do ukształtowania granicy północnej Polski, przeprowadzono ich ocenę operacyjną oraz określono miejsce obszaru północnego Polski w systemie bezpieczeństwa kraju. Na ten temat brakuje literatury przedmiotu. Najwięcej materiałów źródłowych znajduje się w Centralnym Archiwum Wojskowym i Archiwum Straży Granicznej w Kętrzynie. Polska Północna zawsze stanowiła ważny obszar operacyjny, natomiast jego słabość obronna, przy ówczesnym istniejącym układzie politycznym, była spotęgowana sąsiedztwem Związku Radzieckiego. Problem obrony granicy północnej był trudnym dylematem o powiększającym się, z upływem lat, stopniu trudności. Złożyło się na to wiele czynników, które uzewnętrzniły się w sposób najbardziej widoczny właśnie na płaszczyźnie problemów obronnych w tym obszarze.

EN

This article focuses predominantly on analysing the role of the northern area of Poland in the security system of Poland following World War II. The separation of the area from the national defence system of the country resulted from the specific nature of incorporating a part of the former Eastern Prussia into Poland and its neighbourhood with the Soviet Union. In view of the Polish national administration, the area included the Olsztyn Voivodeship and part of the Gdansk Voivodeship east of the Vistula and the Bialystok Voivodeship bordering the Kaliningrad District. According to the military division of the country, the area was part of the Warsaw Military District and the Pomeranian Military District. The time frame was determined by the establishment and ultimate designation of the northern border in 1957, when Poland and the Soviet Union signed a treaty regarding the marking of the existing national border between Poland and the Soviet Union adhering to the Baltic Sea (5 March 1957). The article examines the political and military circumstances in which Poland’s northern border was determined, it assesses it operationally and determines the status of the northern area of Poland in the country’s security system. The subject has not been widely examined and literary sources are scarce. Most of the materials can be found in the Central Military Archives and the Border Guard Archives in Kętrzyn. Northern Poland has always been a key operational area, yet its defensive weakness, in the former political arrangement, was greatly affected by the proximity of the Soviet Union. The problem of defending Poland’s northern border was a dilemma that was increasingly growing in difficulty over the years. There were a large number of factors causing it, and it was in the sphere of defence that they manifested themselves most visibly.

Słowa kluczowe

PL

bezpieczeństwo; Polska Północna od 1945 r.; wojsko; fortyfikacje; obszar operacyjny

EN

security; Northern Poland from 1945; armed forces; fortifications; operational area

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 3
• Strony: 258--274
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz.

Twórcy

autor

Łach W. B.

• Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Bibliografia

• 1. Baryła T., Okręg Mazurski w raportach Jakuba Prawina, Wybór dokumentów. 1945 r., Olsztyn 1996.
• 2. Czernikowski K., 16 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Króla Kazimierza Jagiellończyka, Malbork 2001.
• 3. Działania militarne w Prusach Wschodnich, praca zbiorowa, pod red. W. Wróblewskiego, Warszawa 1998.
• 4. Eberhardt P., Polska granica wschodnia 1939-1945, Warszawa 1994.
• 5. Kirkor S., Rozmowy polsko-sowieckie w 1944 roku, [w:] „Zeszyty Historyczne”, (Paryż) nr 22/1972.
• 6. Kształtowanie systemu ochrony polskich granic po I i II wojnie światowej, [w:] Per saecula. Dyplomacja-gospodarka-historiografia. Studia ofiarowane Profesorowi Edwardowi Alfredowi Mierzwie w 45. rocznicę pracy naukowej, pod red Krysztopa-Czubryńska B., Korytko A., Olsztyn-Piotrków Trybunalski 2009.
• 7. Łach W. B., Praca oświatowo-wychowawcza w Wojsku Polskim na przykładzie 8 Dywizji Artylerii przełamania w latach 1951-1956, [w:] „Znad Pisy” nr 13/14 z 2004/2005.
• 8. Ławski J., Ochrona granic Polski Ludowej 1945-1948, Warszawa 1974.
• 9. Mikołajczyk S., Polska zgwałcona, Warszawa 1985.
• 10. Polska historiografia wojskowa. Stan badań i perspektyw, praca zbiorowa, pod red. H. Stańczyk, Toruń 2002.
• 11. Sprawa polska w czasie II wojny światowej na arenie międzynarodowej, zbiór dokumentów, Warszawa 1965.
• 12. Szkudlarek J., Anaszewicz D., Centrum Szkolenia Uzbrojenia i Elektroniki w Olsztynie, [w:] „Przegląd Wojsk Lądowych” nr 3/2001.
• 13. Brygada Artylerii. Wspomnienia, kalendarium, symbole, praca zbiorowa, pod red. W. B. Łach, Węgorzewo 2003.
• 14. Wichrowski H, Ludowe Wojsko Polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu 1945-1948, [w:] „Wojskowy Przegląd Historyczny”, nr 2/1981.
• 15. Wojnowski E, Warmia i Mazury w latach 1945-1947, dodatek źródłowy, Olsztyn 1968.
• 16. Z dziejów Wojska Polskiego na Warmii i Mazurach po drugiej wojnie światowej, praca zbiorowa, pod red. W. B. Łach, Węgorzewo 2004.
• 17. Źródła w badaniach historii wojskowej, praca zbiorowa, pod red. K. Pindel, Toruń 2004.