Mit początku nowej państwowości jako kategoria legitymizacyjna w PRL na przykładzie wybranych filmów fabularnych

• Autorzy: Polniak Ł.

Warianty tytułu

EN

Polish war movies as case study of the myth of the beginnings of new statehood as legitimist category in the Polish People's Republic

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem tekstu jest ukazanie mitu początku nowej państwowości jako kategorii legitymizującej państwo i system polityczny powstały w Polsce po roku 1945. W tym celu dokonano analizy wybranych filmów fabularnych powstających w latach 1956-1989 jako nośników treści propagandowo-legitymizacyjnych, a następnie wyodrębnienia i wskazania – na podstawie ich analizy – głównych elementów składowych tworzących mit początku. Celem tekstu jest także próba umieszczenia mitu początku wśród tradycyjnych modeli legitymizacyjnych oraz wskazanie jego głównych cech.

EN

This article attempts to reconstruct the mythology surrounding the beginnings of the statehood of the Polish People’s Republic after the Second World War. As the means of conveying political propaganda, myths were primarily propagated in the Polish war movies of the period 1956 through 1989. The myth pertaining to the origin of statehood aimed to legitimize the roots of the communist system in Poland. As such, it is the part of a broader mythology which developed over centuries in the national consciousness, the “myth of Polish statehood." It was used by the communists as propaganda after the Second World War. Its other mythological components include: permanence, reference to tradition and nationalism. Its main elements are: the portraying of the beginning of statehood as a drama, the myth of the army as an institution and the myth of the soldier as a charismatic figure, the myth of Western and Northern territories and the myth of the Bieszczady mountains as the new Polish Eastern Borderlands, the myth of the lost patriot hero, the myth of the folk hero and the myth of widespread support for the new state authorities in the years 1944-1947. It is important to note the attempts to connect the nationalistic (anti-German and anti-Ukrainian) threads with the elements of military ethos. It appears that after 1956 the current socialist realism was replaced by the myths of the beginning and the military ethics.

Słowa kluczowe

PL

legitymizacja; nacjonalizm; mit; propaganda; PRL; komunizm; film fabularny; państwo; wiek XX; historia Polski

EN

legitimacy; nationalism; myth; propaganda; Polish People’s Republic; feature film; state; XX century; history of Poland

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Rocznik: 2011
• Tom: Nr 2
• Strony: 84--99
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz.

Twórcy

autor

Polniak Ł.

• Wydział Nauk o Bezpieczeństwie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych

Bibliografia

• Prasa:
• 1. „Ekran” 1964-1966.
• 2. „Film” 1961, 1964, 1971, 1974-1976. 1982-1986.
• 3. „Kino” 1974-1978, 1980-1985.
• 4. „Za Wolność i Lud” 1965.
• Książki i artykuły:
• 1. Beetham D., Legitymizacja władzy [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, wybór i oprac. J. Szczupaczyński, Warszawa 1995.
• 2. Biernat T., Mit polityczny, Warszawa 1989.
• 3. Encyklopedia kina, pod red. Lubelski T., Kraków 2003.
• 4. Kamiński I., Legitymizacyjna funkcja mitu, [w:] „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2/1993.
• 5. Kula M., Polska 1980-1992: splot motywów społecznych i narodowych, [w:] „Przegląd Historyczny” nr 2/1993, s. 222.
• 6. Legitymizacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia, pod red. Rychard A., Sułek A., Warszawa 1988.
• 7. Lesiakowski M., Mieczysław Moczar „Mietek”. Biografia polityczna, Warszawa 1998.
• 8. Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2008.
• 9. Osęka P., „Okręt jest niezatapialny”. Propaganda komunistyczna w ostatnim roku władzy, [w:] Władza a społeczeństwo w PRL. Studia historyczne., pod red A. Friszke, Warszawa 2003.
• 10. Piastowsko-komunistyczna satysfakcja? Obchody rocznic historycznych i świąt państwowych na Śląsku po II wojnie światowej, pod red. J. Nowosielska-Sobel, G. Strauchold, Wrocław 2008.
• 11. Polniak Ł, Mity i symbole patriotyzmu wojskowego na przykładzie polskiego filmu wojennego w latach 1956-1970, [w:] „Dzieje Najnowsze” nr 2/2011.
• 12. Polniak Ł., Koncepcja unarodowienia komunizmu w historyczno-politycznej myśli Zbigniewa Załuskiego, [w:] „Wrocławskie Studia Politologiczne”, nr 5/2005.
• 13. Polniak Ł., Patriotyzm wojskowy w PRL w latach 1956-1970, Warszawa 2011.
• 14. Sobkowiak L, Legitymizacja polityczna, [w:] Studia z teorii polityki, t. 2. pod red. A. W. Jabłoński, L. Sobkowiak, Wrocław 1998.
• 15. Sokół W., Legitymizacja systemów politycznych, Lublin 1997.
• 16. Sokół W., Stabilizacja, legitymacja i legitymizacja ładu społecznego – problemy teoretyczne i aksjologiczne [w:] Społeczeństwo, państwo, władza, pod red. M. Żmigrodzki, M. Chmaj, Lublin 1995.
• 17. Strauchold G., Wrocław - okazjonalna stolica Polski. Wokół powojennych obchodów rocznic historycznych, Wrocław 2003.
• 18. Syndrom konformizmu? Kino polskie lat sześćdziesiątych, pod red. T. Miczka, A. Madej, Katowice 1994.
• 19. Tarkowski J., Socjologia świata polityki. Władza i społeczeństwo w systemie autorytarnym, wstęp. E. Wnuk-Lipiński, Warszawa 1994.
• 20. Wawrzyniak J., ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej 1949-1969, Warszawa 2009.
• 21. Wrzesiński W., Polska mitologia polityczna XIX i XX wieku, [w:] W. Wrzesiński, Polskie mity polityczne XIX i XX wieku, Wrocław 1994.
• 22. Zaremba M., Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2001.
• Źródła multimedialne:
• 1. Notatka nt. Czesława Petelskiego: [online]. [dostęp: 18.08.2010]. Dostępny w Internecie: http://www.filmpolski.pl/fp/index.php/11169.