Environmental changes and human impact on Holocene evolution of the Horodyska River valley (Lublin Upland, East Poland)

• Autorzy: Dobrowolski R. , Pidek I. A. , Gołub S. , Dzieńkowski T.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Interdisciplinary palaeoenvironmental studies, conducted near the multi-cultural archaeological sites in the Horodyska River valley (Lublin Upland, East Poland), enable to reconstruct natural and anthropogenic changes of fluvial landscape in the Holocene. The changes are evidenced by the results of archaeological, geological, sedimentological and palynological investigations, as well as radiocarbon and thermoluminescence dating. The Horodyska fluvial system started functioning at the turn of the Late Vistulian and Preboreal. From the beginning of the Subatlantic the record of environmental changes in valley deposits bears the mark of human impact. Main phases of settlement on the river valley bottom (higher terrace) correspond to rather dry periods (Neolithic, Bronze Age, Halstadt period, period of Roman influence, early Middle Ages). Moistening of climate and its associated rise of groundwater level forced people to move settlement on the loess plateau and found a stronghold at the turn of the 11th and 12th centuries.

Słowa kluczowe

EN

palaeoenvironmental changes; human impact; fluvial landscape; Holocene; Lublin Upland

• Wydawca: De Gruyter
• Czasopismo: Geochronometria
• Rocznik: 2010
• Tom: Vol. 35
• Strony: 35--47
• Opis fizyczny: Bibliogr. 38 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Dobrowolski R.

autor

Pidek I. A.

autor

Gołub S.

autor

Dzieńkowski T.

• Institute of Earth Sciences, Maria Curie-Skłodowska University, Kraśnicka 2 cd, PL-20-718 Lublin, Poland,

Bibliografia

• Berglund BE, 2003. Human impact and climate changes—synchronous events and a causal link? Quaternary International 105 (1): 7-12. DOI 10.1016/S1040-6182(02)00144-1.
• Berglund BE, Ralska-Jasiewiczowa M, 1986. Pollen analysis and pollen diagrams. In: Berglund BE, ed., Handbook of Holocene Palaeoecology and palaeohydrology. Chichester, John Willey & Sons: 455-484.
• Buko A, Dzieńkowski T and Kusiak J, 2008. Próba datowania ceramiki wczesnośredniowiecznej metodą termoluminescencji: przykład badań zespołu grodowego w Busównie (An attempt at dating of Early Medieval ceramics by thermoluminescence method: a case study from the Busówno stronghold complex). Archeologia Polski, LIII (1): 25-49 (in Polish).
• Cieśliński S, Rzechowski J, 1997. Mapa Geologiczna Polski, 1:200000, ark. Chełm, Horodło. (Geological Map of Poland, 1:200000, Chełm, Horodło sheet). Warszawa, Wydawnictwo Kartograficzne Polskiej Agencji Ekologicznej S.A. (in Polish).
• Chudziak W, Noryśkiewicz AM and Noryśkiewicz B, 2004. Zasiedlenie Góry św. Wawrzyńca w ostatnich trzech tysiącach lat w świetle historii roślinności (The settlement of the vicinities of Saint Lawrence mountain in the last three thousand years in the light of the history of local vegetation). In: Chudziak W, ed. Mons Sancti Laurenti 2. Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika: 209-229 (in Polish).
• Dobrzańska H and Kalicki T, 2003. Człowiek i środowisko w dolinie Wisły koło Krakowa w okresie od I do VII w. n.e. (Man and environment in the Vistula River Valley from the 1st to the 7th century AD). Archeologia Polski 48(1-2): 25-55 (in Polish).
• Dobrzańska H and Kalicki T, 2004. Man and Environment in the Vistula River Valley near Cracow from the 1st to the 7th century AD. In: Dobrzańska H, Jerem E and Kalicki T, eds., The geoarchaeology of river valleys, Archaeolinqua, Ser.Minor. 18: 105-141.
• Dulinicz M, 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej (The North-West Slavic formation). Warszawa, Instytut Archeologii i Etnologii PAN: 323pp (in Polish).
• Dulinicz M and Iwaszczuk I, 2008. Interdyscyplinarne badania wybranych wczesnośredniowiecznych stanowisk z Mazowsza (Interdisciplinary investigations of selected Medieval sites from Mazowsze region). In: Chudziak W, ed., Człowiek i środowisko przyrodnicze we wczesnym średniowieczu w świetle badań interdyscyplinarnych. Toruń: 149-170 (in Polish).
• Eyles N, Eyles CH and Miall AD, 1983. Lithofacies types and vertical profile models; an alternative approach to the description and environmental interpretation of glacial diamictite sequences. Sedimentology 30 (3): 393-410, DOI 10.1111/j.1365-3091.1983.tb00679.x.
• Hoczyk-Siwkowa S, 2006. Kotlina Chodelska we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze. (The Chodel Basin in Early Medieval Times. An archaeological settlement study). Lublin, UMCS University Press: 151pp (in Polish).
• Janczyk-Kopikowa Z, 1987. Uwagi na temat palinostratygrafii czwartorzędu (Remarks on the Quaternary palynostratigraphy). Geological Quarterly 31: 155- 163 (in Polish).
• Kalicki T, 1996. Overbank deposits as indicators of the changes in discharges and supply of sediments in the upper Vistula valley – the role of the climate and human impact. In: Evolution of the Vistula river valley during the last 15000 years, part VI, Wrocław. Geographical Studies, Special Issue 9: 43-60.
• Kalicki T, 2006. Zapis zmian klimatu oraz działalności człowieka i ich rola w holoceńskiej ewolucji dolin środkowoeuropejskich (Reflection of climatic changes and human activity and their role in the Holocene evolution of Central European valleys). Prace Geograficzne 204: 1-347 (in Polish)
• Kalicki T, 2007.Wpływ zmian klimatu i działalności człowieka na aktywizację procesów fluwialnych i eolicznych w dorzeczu Niemna (Białoruś) (Influence of climate and man changes on fluvial and aeolian processes at Niemen Basin (Belarus). In: Sołtysik R, ed., Systemy dolinne i ich funkcjonowanie, Prace Instytutu Geografii Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach 16: 187-203 (In Polish).
• Latałowa M, 2003. Holocen (Holocene). In: Dybova-Jachowicz S, Sadowska A, eds., Palinologia. Kraków, Institute of Botany, Polish Academy of Sciences: 273-292.
• Łanczont M, Nogaj-Chachaj J and Klimek K, 2006. Z badań nad geomorfologicznymi skutkami osadnictwa wczesnośredniowiecznego na Wysoczyźnie Kańczuckiej (przedpole Karpat) (Investigations on the geomorphologic results of Medieval settlement on Wysoczyzna Kańczucka). In: Gancarski J, ed., Wczesne średniowiecze w Karpatach Polskich (Early Middle Ages in Polish Carpathians), Krosno: 338-354.
• Marszałek S, 2004. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1:50 000, ark. Kraśniczyn (Description to the Deatiled Geological Map of Poland, Kraśniczyn sheet). Warszawa, Polish Geological Institute: 32 pp.
• Miall AD, 1977. A review of the braided river depositional environment. Earth Science Reviews 13(1): 1-62, DOI 10.1016/0012-8252(77)90055-1.
• Miall AD, 1978. Lithofacies types and vertical profile models in braided river deposits: a Sumarry. In: Miall AD, ed., Fluvial sedimentology. Canadian Society of Petroleum Geologists, Memoir 5: 597-604.
• Nalepka D, 1994. Historia roślinności w Dolinie Wisły od Krakowa po ujście Raby w późnym vistulianie i holocenie (Vegetation historyk in the Vistula River valley from Cracow to Raba in Late Vistulian and Holocene). In: Starkel L and Prokop P, eds., Przemiany środowiska przyrodniczego Karpat (Changes in natural environment of the Carpathians). Conference Papers 20. Warszawa, IG i PZ PAN: 19-32.
• Noryśkiewicz AM, 2004. Przemiany w szacie roślinnej okolic Uścia w okresie ostatnich dwóch tysięcy lat (Changes in vegetation in Uście surroundings during last two thousand years). In: Chudziak W, ed., Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne (Early Medieval settlement in Kałdus. Natural-archaeological studies), Toruń: 151-163.
• Nowaczyk B and Okuniewska- Nowaczyk I, 1991. Lusatian stronghold in Wicina: geological and pollen analytical data. In: Kovar-Eder J, ed., Proceedings of the Pan-European Palaeobotanical Conference, Vienna, 19-23 September 1991: 39-44.
• Okuniewska I and Tobolski K, 1981. Wstępne wyniki badań paleobotanicznych z dwóch paleomeandrów w dolinie Warty koło Poznania (Preliminary results of palaeobotanical investigations in two palaeomeanders in Wartha River valley near Poznań). Badania Fizjograficzne Nad Polską Zachodnią 34, ser. A, Geografia Fizyczna: 149-160.
• Podwińska Z, 1971. Zmiany form osadnictwa wiejskiego na ziemiach polskich we wcześniejszym średniowieczu (Changes of settlement forms in the Polish territory during Middle Ages). Wrocław, Ossolineum: 390pp.
• Poleski J, 2004. Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca (Early Medieval towns in the Dunajec River catchment). Kraków, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Archeologii: 507pp (in Polish).
• Rozwałka A, 1997. Lubelskie wzgórze staromiejskie w procesie formowania się średniowiecznego miasta (The Lublin Old Town Hill in the process of Medival town formation). Lublin: 102pp (in Polish).
• Starkel L, 1977. Paleogeografia holocenu (Palaeogeography of the Holocene). Warszawa, PWN: 362pp (in Polish).
• Starkel L, 2002. Change in the frequency of extreme events as the indicator of climatic change in the Holocene (in fluvial systems). Quaternary International 91(1): 25-32, DOI 10.1016/S1040-6182(01)00099-4.
• Starkel L, 2005. Role of climatic and anthropogenic factors accelareting soil erosion and fluvial activity in Central Europe. Studia Quarternaria 22: 27-33.
• Starkel L, 2006. Problems of Holocene climatostratigraphy on the territory of Poland. Studia Quaternaria 23: 17-21.
• Stupnicka E, Baranowski T, Bender W, 2006. Wpływ czynników klimatycznych na procesy osadnicze w dolinach rzek środkowej Polski w okresie rzymskim i we wczesnym średniowieczu (The influence of climatic factors on settlement processes in the river valleys of Central Poland in the Roman and Early Medieval periods). Archeologia Polski 51(1-2): 93-120 (in Polish).
• Tobolski K, 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych. (Handbook to the determination of peat and lake deposits). Warszawa, PWN, Vademecum Geobotanicum: 508pp (in Polish).
• Troels-Smith T, 1955. Karakteriserung af lose jordarter (Characterization of unconsolidated sediments). Danmarks Geologiske Undersøgelse 4 (3/10): 1-73 (in Danish).
• Walanus A and Nalepka D, 1999. POLPAL Program for counting pollen grains, diagrams plotting and numerical analysis. Acta Palaeobotanica, Supplementum 2: 659-661.
• West RG, 1970. Pollen zones in the Pleistocene of Great Britain and their correlation. New Phytologist 69 (4): 1179-1183, DOI 10.1111/j.1469-8137.1970.tb02498.x.
• Zagórski P. 2008. Digital model of relief in the Horodyska River valley. (unpublished).
• Zolitschka B, Behre KE and Schneider J, 2003. Human and climatic impact on the environment as derived from colluvial, fluvial and lacustrine archives – examples from the Bronze Age to the Migration period, Germany. Quaternary Science Reviews 22 (1): 81-100, DOI 10.1016/S0277-3791(02)00182-8.