Znaczenie militarne Prus Wschodnich w latach 1918-1939

• Autorzy: Szymanowicz A. , Olejnik A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W wyniku traktatu wersalskiego Prusy Wschodnie zostały oddzielone od Rzeszy polską częścią Pomorza. Była to prowincją wybitnie rolnicza i eksportująca spore nadwyżki żywności. W czasie wojny mogła wystawić i wyżywić dość silną armię (prawie 400 tys. mężczyzn zdolnych do noszenia broni), lecz nie była w stanie samodzielnie jej uzbroić i wyekwipować, co uzależniało ją pod tym względem od dostaw z Rzeszy. Prusy Wschodnie posiadały naturalne walory obronne w postaci dużej liczby jezior utrudniających ruchy atakujących wojsk i zmuszając je do przedzierania się wąskimi przesmykami. Poza tym, oddalone zaledwie 120 km od Warszawy, stanowiły nie tylko poważne zagrożenie dla stolicy Polski, ale były również korzystnym rejonem do rozpoczęcia działań wojennych przeciwko polskiemu Pomorzu. Strona polska, w pełni doceniając znaczenie militarne Prus Wschodnich, prowadziła intensywne rozpoznanie wywiadowcze tej prowincji przez cały okres istnienia II Rzeczypospolitej. Plany operacyjne polskiego Sztabu Głównego (Generalnego) wobec Prus Wschodnich zmieniały się wielokrotnie, uwzględniając zmieniający się stosunek sił pomiędzy Rzecząpospolitą a Rzeszą niemiecką i sytuację międzynarodową.

Słowa kluczowe

PL

Prusy Wschodnie 1918-1939

• Wydawca: Wydawnictwo Akademii Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
• Rocznik: 2008
• Tom: Nr 4
• Strony: 81--90
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz.

Twórcy

autor

Szymanowicz A.

autor

Olejnik A.

• Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych

Bibliografia

• S. Srokowski, Prusy Wschodnie – studium geograficzne, gospodarcze i społeczne, Gdańsk 1945.
• S. Srokowski Z Krainy Czarnego Krzyża, Olsztyn 1980.
• W. Łach, System obronny Prus Wschodnich (do 1935 roku), Olsztyn 1997.
• R. Umiastowski, Geografia wojenna Rzeczypospolitej Polskiej i ziem ościennych, Warszawa 1924.
• R. Umiastowski, Terytorium Polski pod względem wojskowym, Warszawa 1921.
• C. Filus, Koncepcje i plany obrony granicy polsko – niemieckiej oraz ich realizacja w latach 1918-1939, w: Szkice z dziejów wojskowych Polski 1918 – 1939, praca zbiorowa pod red. B. Miśkiewicza, Poznań 1979, s. 13 – 18.
• T. Gajownik, J. Maroń, Utracony bastion. Prusy Wschodnie w latach 1918 – 1945, [w:] Wojny w Prusach pod red. W. Gieszczyńskiego, N. Kasparka, J. Maronia, Olsztyn 2004.
• P. Stawecki, Z dziejów wojskowości Drugiej Rzeczypospolitej, Pułtusk 2001.
• M. Wieczorek, Rola Prus Wschodnich jako bazy wypadowej Niemiec przeciwko Polsce w 1939 roku, [w:] „Komunikaty Mazursko – Warmińskie 1985”, nr 3 – 4, s. 313.
• W. Łach, Koncepcja obrony granicy północno – wschodniej w myśli wojskowej i doktrynie wojennej w latach 1918- 1926 [w:] Polska myśl wojskowa na przestrzeni dziejów, pod red. W. Łacha przy współudziale T. Gajownika i D. Radziwiłłowicza, Olsztyn 2008.
• B. Zalewski, Poglądy na rolę i zadania marynarki wojennej w wojnie morskiej w polskiej myśli wojskowej okresu międzywojennego [w:] Polska myśl wojskowa na przestrzeni dziejów, pod red. W. Łacha przy współudziale T. Gajownika i D. Radziwiłłowicza, Olsztyn 2008.
• Studium planu strategicznego Polski przeciw Niemcom Kutrzeby i Mossora. Wstępem poprzedził P. Stawecki. Opracowali P. Stawecki i M. Jabłonowski, Wojskowy Przegląd Historycny, 1986, nr 2, nr 3, nr 4.
• W. Kozaczuk, Wehrmacht 1933 – 1939, Warszawa 1978.
• A. Szymanowicz, Działalność wywiadowcza ekspozytur terenowych Oddziału II Sztabu Głównego (Generalnego) Wojska Polskiego wobec Prus Wschodnich w latach 1918 – 1939, Przegląd Historyczno-Wojskowy, 2004, nr 4, s.93-118.
• W. Skóra, Próba organizacji polskiej dywersji na Pomorzu Zachodnim w 1925 roku, Przegląd Zachodniopomorski, t. XX, 2005, z. 2, s. 149 – 163.
• A. Szymanowicz, Próby utworzenia struktur dywersyjnych na terenie Prus Wschodnich przez służby specjalne II Rzeczypospolitej w latach 1923 – 1939, [w:] Polski wywiad wojskowy 1918 – 1945, pod red. P. Kołakowskiego i A. Pepłońskiego, s. 247 – 270.
• W. Skóra, Działalność Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego wobec ludności mazurskiej w latach trzydziestych XX wieku, [w:] „Zapiski Historyczne” t. LXXI, Warszawa 2006, s. 55 – 72.
• Przygotowania niemieckie do agresji na Polskę w 1939 r. w świetle sprawozdań Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego (Dokumenty), zebrali i opracowali M. Cieplewicz, M. Zgórniak, Wrocław – Warszawa – Kraków 1969.