Transformation of lake ecosystem into peat bog and vegetation history based on Durne Bagno mire (Lublin Polesie, E Poland)

• Autorzy: Bałaga K.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In this paper, the history of Durne Bagno, i.e. the largest peat bog in the Lublin Polesie, is shown. Peat bogs are a unique element of the Polesie landscape. They occur mostly in the subregion of the Łęczna-Włodawa Lake District occupying 1.07% of its area. They fill basin-shaped depressions without outflow, often in the immediate vicinity of dystrophic lakes. Based on interdisciplinary research, the changes of vegetation cover and the Durne Bagno lake-mire ecosystem in the Late Glacial and Holocene are presented. The environmental conditions are reconstructed from pollen analysis, detailed identification of algae of Pediastrum genus and chemical composition of deposits, together with the results of Cladocera analysis. The distribution of archaeological artefacts in the surroundings of Durne Bagno peat bog gives the view on the intensity of settlement in this area. The duration of the limnic and mire stages during the development of the ecosystem was different in different parts of the examined depression. In its central part the limnic stage lasted about 8000 years and included the period from the Late Glacial to the middle Holocene (to about 6000 BP). It is represented by 7 pollen zones and 6 chemical zones. The mire stage contained a part the Atlantic period and on the Subboreal and Subatlantic periods. It is represented by 4 pollen zones and 5 chemical zones. Limnic and mire deposits differ widely in the concentrations of chemical elements. The contents of mineral material and almost all analyzed elements in limnic deposits are high. These deposits are characterized by positive correlation between the contents of Zn and Cr and the frequency of Cladocera fauna. Peat contains very low amount of mineral material. The contents of Ca, Sr and Ba are rather high in sedgemoss peat. The concentrations of these elements decrease upwards due to oligotrophic processes and sedentation of sedge-Eriophorum-Sphagnum peat. Peat succession was modified by pastoral economy of prehistoric man.

Słowa kluczowe

EN

pollen analysis; geochemistry; radiocarbon dating; peat bog; Lublin Polesie

• Wydawca: De Gruyter
• Czasopismo: Geochronometria
• Rocznik: 2007
• Tom: Vol. 29
• Strony: 23--43
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Bałaga K.

• Department of Physical Geography and Palaeogeography, Maria Curie-Skłodowska University, Al. Kraśnicka 2cd, 20-718 Lublin, Poland,

Bibliografia

• 1. Bałaga K, 1991. The development of Lake Łukcze and changes in plant cover of the south-western part of the Łęczna-Włodawa Lake District in the last 13 000 years. Acta Palaeobotanica 30(1,2): 77-146.
• 2. Bałaga K, 2004. Changes of vegetation in Lake Perespilno environs (Lublin Polesie) in the Late Glacial and Holocene. Acta Palaeobotanica 44(2): 147-166.
• 3. Bałaga K, 2007. Changes in the natural environment recorded in the sediments of the Karaśne lake-mire complex (Lublin Polesie, E Poland). Geochronometria 29: 1-21, DOI 10.2478/v10003-007-0032-z.
• 4. Bałaga K, Buraczyński J and Wojtanowicz J, 1983. Budowa geologiczna i rozwój torfowiska Krowie Bagno (Polesie Lubelskie) (Geological Structure and Development of the Krowie Bagno Peatland (Polesie Lubelskie)). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska B, 35/36: 37-62.
• 5. Bałaga K, Pidek A and Rodzik J, 1992. Preliminary studies on vegetational changes since Late Glacial times at the peat bog near Moszne Lake (Lublin Polesie, E Poland). Veröffentlichungen des Geobotanichen Institutes der ETH, Stiftung Rübel, Zürich 107: 319-330.
• 6. Bałaga K, Dobrowolski R and Rodzik J, 2006. Późnoplejstoceńska i holoceńska ewolucja torfowiska Durne Bagno (Polesie Lubelskie) (Late Pleistocene and Holocene evolution of the Durne Bagno peat bog (Lublin Polesie)). Przegląd Geologiczny 54(1): 68-72.
• 7. Berglund BE and Ralska-Jasiewiczowa M, 1986. Pollen analysis and pollen diagrams. In: Berglund BE, ed., Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. Chichester – New York – Brisbane Toronto – Singapore, Wiley J and Sons Ltd.: 445-484.
• 8. Birks HJB, 1986. Late-Quaternary biotic changes in terrestrial and lacustrine environments, with particular reference to north-west Europe. In: Berglund BE, ed., Handbook of Holocene Palaeoecology and Palaeohydrology. Chichester – New York – Brisbane – Toronto – Singapore, J. Wiley and Sons Ltd.: 3-65.
• 9. Borowiec J, 1990. Torfowiska regionu lubelskiego (Mires of the Lublin region). Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 348pp (in Polish).
• 10. Bragg OM and Talis JH, 2001. The sensitivity of peat-covered upland landscapes. Catena 42(2-4): 345-360, DOI 10.1016/S0341-8162(00)00146-6.
• 11. Bronicki A, 1991. Późnopaleolityczne i wczesnobrązowe toporki kamienne z obszaru województwa chełmskiego (Late Palaeolithic and Early Bronze stone axes from the area of Chełm Voivodship). In: Gurba J, Kmieciński J, Kowalczyk J, Łopuszko T and Szczygieł R, eds., Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce środkowowschodniej. Lubelskie Materiały archeologiczne VI. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 297-340 (in Polish).
• 12. Bronk Ramsey C, 2001. Development of the radiocarbon calibration program OxCal, Radiocarbon, 43 (2A): 355-363.
• 13. Dobrowolski D, 2006. Glacjalna i peryglacjalna transformacja rzeźby krasowej północnego przedpola wyżyn lubelsko-wołyńskich (Polska SE, Ukraina NW) (Glacial and perglacial transformation of karst relief in the north foreland of the Lublin-Volynia uplands (SE Poland, NW Ukraine)). Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 184pp.
• 14. Faegri K and Iversen J, 1989. Textbook of pollen analysis, III ed. Munksgaard, Copenhagen, Denmark: 295pp.
• 15. Fijałkowski D, 1957. Badania nad ekologią drzew leśnych w woj. lubelskim (Studies on ecology of forest trees in the Lublin Voivodship). Sylwan C 2(5): 21-33 (in Polish with German summary).
• 16. Goslar T, Bałaga K, Arnold M, Tisnerat N, Kuźniarski M, Chróst L, Walanus A and Więckowski K, 1999. Climate-related variations in the composition of the Late Glacial and early Holocene sediments of Lake Perespilno (eastern Poland). Quaternary Sciencie Reviews 18(7): 899-911, DOI 10.1016/S0277-3791(99)00004-9.
• 17. Granoszewski W, 1998. Late Pleistocene vegetation history and climatic changes at Horoszki Duże, eastern Poland: a palaeobotanical study. Acta Palaeobotanica, Suppl. 4: 95pp.
• 18. Huntley H and Birks HJB, 1983. An atlas of past and present pollen maps for Europe 0-13 000 years ago. Cambridge University Press.
• 19. Komarek J and Jankowska V, 2001. Review of the Green Algal Genus Pediastrum; Implication for Pollen-analitical Research. Berlin – Stuttgart, J Cramer: 127pp.
• 20. Krupiński KM, Tobolski K, Ralska-Jasiewiczowa M and Nalepka D, 2004. Hippophaë rhamnoides L. Sea-buckthorn. In: Ralska-Jasiewiczowa M, Wasylikowa K, Tobolski K, Madeyska E, Wright Jr. HE and Turner Ch, eds., Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences: 119-124.
• 21. Kulczyński S, 1939, 1940. Torfowiska Polesia (Mires of the Polesie). Vol.1, 2. Kraków, Nakładem autora: 777 pp (in Polish).
• 22. Latałowa M, 1992. Man and vegetation in the pollen diagrams from Wolin Island (NW Poland). Acta Palaeobotanica 32(1): 123-249.
• 23. Malicki L and Litwińczuk Z, 2002. Gospodarcze wykorzystanie Polesia Lubelskiego (Commercial utilisation of the Lublin Polesie). Acta Agrophysica 66: 219-228.
• 24. Mangerud J, Andersen ST, Berglund BE and Donner JJ, 1974. Quaternary stratigraphy of Norden, a proposal for terminology and classification. Boreas 3(3): 109-128.
• 25. Maruszczak H, 1988. Zmiany środowiska przyrodniczego kraju w czasach historycznych (Changes of natural environment in Poland in historical times). In: Michałow W and Hałoń E, eds., Przemiany środowiska gospodarczego Polski. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, Ossolineum: 109-135
• 26. Matuszkiewicz JM, 2002. Zespoły leśne Polski (Forest associations in Poland). Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN: 357pp (in Polish).
• 27. Matuszkiewicz W, 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski (Guide-book for determination of vegetation communities in Poland). In: Faliński JB, ed., Vademecum Geobotanicum 8: 1-537. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 28. Miotk-Szpiganowicz G, Zachowicz J, Ralska-Jasiewiczowa M and Nalepka D, 2004. Corylus avelana L.- Hazel. In: Ralska-Jasiewiczowa M, Wasylikowa K, Tobolski K, Madeyska E, Wright Jr. HE and Turner Ch, eds., Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences: 79-88.
• 29. Nowaczyk B and Tobolski K, 1981. W sprawie późnoglacjalnych osadów wapiennych akumulowanych w środowisku wodnym (Remarks on Late-Glacial limnic sediments accumulated in the water environment). Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią 33: 65-78.
• 30. Paszewski A and Fijałkowski D, 1971. Badania botaniczne rezerwatu Durne Bagno koło Włodawy (summary: Botanic investigations of the Durne Bagno Reserve naer Włodawa). Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska C 25: 171-196.
• 31. Perelman AJ, 1971. Geochemia krajobrazu (Geochemistry of landscape). Wrocław, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,: 433pp (in Polish).
• 32. Polański A and Smulikowski K, 1969. Geochemia (Geochemistry). Warszawa, Wydawnictwa Geologiczne: 663pp (in Polish).
• 33. Prentice IC, Guiot J and Harrison SPJ, 1992. Mediterranean vegetation lake levels and palaeoclimate at the last glacial maximum. Nature 360: 658-660, DOI 10.1038/360658a0.
• 34. Ralska-Jasiewiczowa M, Goslar T and Bałaga K, 1999. Biostratigraphy of the Lateglacial in the lowland of Poland based on the calendar time-scale. Terra Nostra 99/10: 66-71.
• 35. Ralska-Jasiewiczowa M, Miotk-Szpiganowicz G, Zachowicz J, Latałowa M and Nalepka D, 2004. Carpinus betulus L. – Hornbeam. In: Ralska-Jasiewiczowa M, Wasylikowa K, Tobolski K, Madeyska E, Wright Jr. HE and Turner Ch, eds, Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences,: 69-78.
• 36. Reimer PJ, Baillie MGL, E Bard, Bayliss A, Beck JW, Bertrand CJH, Blackwell PG, Buck CE, Burr GS, Cutler KB, Damon PE, Edwards RL, Fairbanks RG, Friedrich M, Guilderson TP, Hogg AG, Hughen KA, Kromer B, McCormac G, Manning S, Bronk Ramsey C, Reimer RW, Remmele S, Southon JR, Stuiver M, Talamo S, Taylor FW, Plicht J van der and Weyhenmeyer CE, 2004. IntCal04 terrestrial radiocarbon age calibration, 0-26 cal kyr BP, Radiocarbon, 46(3): 1029-1058.
• 37. Rzepecki P, 1985. Jeziorne osady wapienne Polski Północnej między Łyną a Brdą (summary: Lacustrine calcareous deposits of Northern Poland between Łyna and Brda rivers). Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej 11(3): 5-78.
• 38. Stockmarr J, 1971. Tablets with spores used in absolute pollen analysis. Pollen et Spores 13(4): 615-625.
• 39. Szeroczyńska K, 2003. Cladoceran succession in lakes and peat bogs of Łęczna-Włodawa Lake District. Limnological Review 3: 235-242.
• 40. Taras H, 1995. Kultura trzciniecka w międzyrzeczu Wisły, Bugu i Sanu (Trzciniecka Culture in the Vistula, Bug and San rivers interfluve). In: Gurba J, Kmieciński J, Kowalczyk J, Łopuszko T and Szczygieł R, eds., Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce środkowowschodniej. Lubelskie Materiały archeologiczne, VI. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 209-252 (in Polish).
• 41. Taras H, 2005. Człowiek prahistoryczny w środowisku jezior i torfowisk Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego (Prehistoric man In the environment of lakes and mires of the Łęczna-Włodawa Lake District). Przewodnik II Polskiej Konferencji Paleobotaniki Czwartorzędu “Rekonstrukcja paleośrodowisk jeziornotorfowiskowych”. Okuninka (Polesie Lubelskie), 10-13 maja 2005: 58-59 (in Polish).
• 42. Tobolski K, 1991. Biostratygrafia i paleoekologia interglacjału emskiego i zlodowacenia Wisły rejonu Konińskiego (Biostratigraphy and palaeoecology of the Eemian interglacial and the Vistulian glaciation of the Konin region). In: Stankowski W, ed., Przemiany środowiska geograficznego obszaru Konin-Turek. Poznań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza,: 45-87.
• 43. Tobolski K, 2000. Przewodnik do oznaczania torfów i osadów jeziornych (Guide-book for determination of peats and lacustrine deposits). Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN: 508pp (in Polish).
• 44. Troels-Smith J, 1955. Karakterisering af lose jordarter (Charcterization of unconsolidated sediments). Danmark Geologiske Undersøgelse 4, 3(10): 39-73 (in Danish).
• 45. Tymczak D, 1998. Wczesnomezolityczne stanowisko kultury komornickiej w Wólce Wytyckiej, woj. chełmskie (Rescue Excavations at Site 50 in Wólka Wytycka, Chełm Voivodship). Archeologia Polski Środkowowschodniej 3: 9-11.
• 46. Vierling LA, 1998. Palynological Evidence for Late- and Postglacial Environmental Change in Central Colorado. Quaternary Research 49(2): 222-232, DOI 10.1006/qres.1997.1960.
• 47. Walanus A and Nalepka D, 2003. Data processing in pollen analysis. Acta Palaeobotanica 43(1): 125-134.
• 48. Warakomski W, 1998. Charakterystyka klimatyczna Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego (Climatic characteristics of the Łęczna-Włodawa Lake District). In: Harasimiuk M, Michalczyk Z and Turczyński M, eds., Jeziora Łęczyńsko-Włodawskie, Monografia Przyrodnicza. Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej: 21-44 (in Polish).
• 49. Wicik B and Piotrowski W, 2002. Gleby Poleskiego Parku Narodowego (Soils of the Polesie National Park). In: Radwan S, ed., Poleski Park Narodowy. Monografia przyrodnicza. Lublin, MORPOL: 43-54.
• 50. Wojciechowski I and Więckowski K, 1971. Zmiany charakteru limnologicznego jezior sosnowickich (summary: Variations in the limnological character of lakes in Sosnowica District). Wiadomości Ekologiczne 17: 239-247.
• 51. Wojciechowski A, 2000. Zmiany paleohydrologiczne w środkowej Wielkopolsce w ciągu ostatnich 12 000 lat w świetle badań osadów jeziornych rynny kórnicko-zaniemyskiej (summary: Palaeohydrological changes in the Central Wielkopolska lowland during the last 12 000 years on the basis of deposits of the Kurnik-Zaniemyśl Lakes). Poznań, Wydawnictwa Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza: 236 pp.
• 52. Zachowicz J, Ralska-Jasiewiczowa M, Miotk-Szpiganowicz G and Nalepka D, 2004. Ulmus L.- Elm. In: Ralska-Jasiewiczowa M, Wasylikowa K, Tobolski K, Madeyska E, Wright Jr. HE and Turner Ch, eds., Late Glacial and Holocene history of vegetation in Poland based on isopollen maps. Kraków, W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences,: 225-235.