Measures for soil water control in Poland

• Autorzy: Pierzgalski E. , Jeznach J

Warianty tytułu

PL

Sposoby regulowania stosunków wodnych w glebach w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Polish water resources depend on precipitations, which are variable in time and space. In dry years the water balance is negative in central parts of Poland but sudden thaws and downfalls may result in periodical water excess and dangerous floods almost in the entire country. The retention capacity of artificial reservoirs in Poland permits to store only 6% of the average annual runoff, which is commonly considered insufficient. Another method to increase retention is soil water control. About fifty percent of soils in Poland consist of light and very light sandy soils with low water capacity. Loams and organogenic soils cover approximately 25% and 8.5% area of the country, respectively. Almost half of agricultural lands (48%) have relatively good water conditions, but the rest requires soil water control measures. An increase of the soil water content could be achieved by changes of soil properties, water table control and soil water management. Modernization and reconstruction of drainage and irrigation systems, which were built mainly in the period 1960-1980, is needed.

PL

W pracy scharakteryzowano główne problemy związane z zasobami wodnymi w Polsce oraz koniecznością regulacji stosunków wodnych na obszarach rolniczych i leśnych. Problemy ilościowe gospodarki wodnej w Polsce, związane z występowaniem trwałych lub okresowych deficytów względnie nadmiarów wody, są skutkiem zmienności czasowo-przestrzennej opadów atmosferycznych oraz stanu infrastruktury wodnej. Opady charakteryzują się dużą zmiennością zarówno w okresach wieloletnich, jak i w ciągu roku. Sumy średnich opadów rocznych w latach mokrych mogą być ponad 2-krotnie większe od opadów w latach suchych. Częstym zjawiskiem jest występowanie susz, powodujących klęski nieurodzaju, wzrost zagrożenia pożarowego lasów, wysychanie studni itp. Zróżnicowanie przestrzenne opadów natomiast sprawia, że w centralnej części Polski bilans wodny, zwłaszcza w latach suchszych, jest ujemny. Z drugiej zaś strony gwałtowne roztopy i zjawiska ekstremalne w postaci opadów nawalnych powodują okresowe nadmiary wód i powodzie. Z tych niekorzystnych zjawisk wynikają podstawowe zadania gospodarki wodnej na terenach niezurbanizowanych, do których należą: zapewnienie zaopatrzenia w wodę ludności i poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, ochrona przed powodzią, regulacja stosunków wodnych na obszarach użytkowanych rolniczo, zapewnienie trwałości ekosystemów przyrodniczych, w tym lasów. Wyrównanie okresowych braków lub nadmiarów wody osiąga się w różny sposób, generalnie poprzez zmagazynowanie wody w zbiornikach powierzchniowych naturalnych i sztucznych, a także w glebie i w podziemnych warstwach wodonośnych. Pojemność retencyjna sztucznych zbiorników wodnych w Polsce umożliwia zmagazynowanie jedynie 6% średniego rocznego odpływu i jest powszechnie uznawana za niewystarczającą. Obieg wody w zlewniach, zdolności produkcyjne gleb, a także szkody erozyjne zależą w dużej mierze od urządzeń melioracji szczegółowych. Obecnie ponad 20% wykonanych urządzeń w okresie powojennym uległo dekapitalizacji i przy obecnym poziomie inwestycji w najbliższych 10 latach osiągnie wielkość około 30%. Oznacza to znaczne ograniczenie wykorzystania potencjalnych zdolności produkcyjnych gleb oraz powiększanie strat w okresach ekstremalnych, zarówno susz, jak i powodzi. Jest to jedno z większych zagrożeń racjonalnej gospodarki wodnej na obszarach rolnych i leśnych. W dużym stopniu, zarówno na terenach rolniczych, jak i leśnych, są one zużyte i wymagają odbudowy, a najczęściej modernizacji. W pracy podkreślono konieczność uwzględniania wymogów ochrony zasobów wodnych i pozostałych elementów środowiska i to zarówno w fazie projektowania urządzeń melioracyjnych, jak i ich eksploatacji.

Słowa kluczowe

EN

drainage; irrigation; soil water retention; sub-irrigation; water management; water resources

PL

gospodarowanie wodą; nawodnienia; odwodnienia; woda w glebie; zasoby wodne

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2006
• Tom: no. 10
• Strony: 79--89
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pierzgalski E.

autor

Jeznach J

• Warsaw Agricultural University , Department of Environmental Improvement; 02-787 Warsaw , Nowoursynowska 159, Poland,

Bibliografia

• 1. BORECKI T., PIERZGALSKI E. ŻELAZO J., 2003. Aktualny stan i niektóre zadania gospodarki wodnej w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich. (Present status and some tasks of water management in Poland with special regard to rural areas). Wiad. Melior. 3: 103-108.
• 2. BRANDYK T., SZATYŁOWICZ J., 2002. Fizyczne właściwości torfu. W: Torfowiska i torf. (Physical properties of peat. In: Peatlands and Peat). Ed. P. Ilnicki. Poznań, Wydaw. AR: 480-426.
• 3. LIPIŃSKI J., 2003. Stan i potrzeby melioracji wodnych. (State and needs of water reclamation). Wiad. Melior. 3: 115-117.
• 4. JURCZUK S., LIPIŃSKI J., BEM-BAJENA B., ŁEMPICKA A., PAWLIK-DOBROWOLSKI J., 2004: Nawodnienia podsiąkowe jako podstawa zwiększenia retencji wodnej małych dolin rzecznych. (Subirrigation as a base for increasing water retention of small river valleys). Falenty, Wydaw. IMUZ: 63.
• 5. KACA E., ŁABĘDZKI L., CHRZANOWSKI S., CZAPLAK I., KASPERSKA-WOŁOWICZ W., 2003. Gospodarowanie zapasami wody użytecznej gleb torfowo-murszowych w warunkach regulowanego odpływu w różnych regionach agroklimatycznych Polski. (Management of available water resources in peat-moorsh soils by controlled drainage in various agroclimatic regions in Poland). Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. monogr. 9: 118.
• 6. ŁABĘDZKI L., 2004. Problematyka susz w Polsce. (Drought problems in Poland). Woda Środ. Obsz. Wiej. t. 4 z. 1(10): 47-66.
• 7. MIODUSZEWSKI W., 2004. Small retention as a protection of water resources in rural areas. Ann. Warsaw Agricult. Univ. Land Reclamation 35: 47-54.
• 8. NYC K., POKŁADEK R., 2001. Ekologiczne skutki stosowania regulowanego odpływu w dolinach rzecznych. (Ecological effects of controlled outflow application in the river valleys). Wiad. Melior. 4: 163-165.
• 9. PIERZGALSKI E, BOCZOŃ A., TYSZKA J., 2002. Zmienność opadów i położenia wód gruntowych w Białowieskim Parku Narodowym. (Variability of precipitation and ground water level in the Białowieża National Park). Kosmos t. 51 nr 4: 415-425.
• 10. ROJEK M., 1987. The time and spatial distribution of climatic and agricultural-climatic water balances on the territory of Poland. Zesz. Nauk. AR Wroc. Treatises 62: 67.
• 11. ŻAKOWICZ S., HEWELKE P., 2002. Podstawy inżynierii środowiska. (Principle of environmental engineering). Warszawa, Wydaw. SGGW: 114-116.