Actions for small water retention undertaken in Poland

• Autorzy: Kowalewski Z.

Warianty tytułu

PL

Działania w zakresie małej retencji podejmowane w Polsce

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

An increase of water retention in the programmes of small retention in the country to the year 2015 is estimated at 1141 million m³. It means annual mean increase of retention capacity by c. 60 million m³. Accomplishment of relevant actions in the years 1997-2007 allowed collecting 57 million m³ in lakes, c. 56 million m³ in artificial reservoirs, 18.5 million m³ in fishponds, c. 10.5 million m³ with the channel retention and over 2 million m³ in other investments. It makes total increase of water retention by 142 million m³ which is 12.4% of target retention and the mean annual increment of c. 13 million m³. The paper presents volumes of retained water, sources and structure of financing, mean unit costs of retention increments and the increase of retention capacity in particular voivodships (acc. to new administration division) in the years 1998-2007.

PL

Program rozwoju małej retencji w Polsce został zapoczątkowany w 1995 r. w wyniku porozumienia pomiędzy resortami rolnictwa i środowiska. Każde ówczesne województwo zostało zobowiązane do opracowania takiego programu na swoim terenie. Realizację działań docelowo przewidziano do 2015 r. Zaplanowano w skali kraju zmagazynowanie w tym czasie w ramach małej retencji ok. 1141 mln m³ wody. Zgodnie z tym programem zwiększenie objętości retencyjnej oparto głównie na małych zbiornikach wodnych (stawach), w których przewidywano uzyskanie retencji rzędu 860 mln m³. Planując podpiętrzanie jezior, zakładano zwiększenie retencji o 263 mln m³, a retencjonując wody na sieci melioracyjnej - 18 mln m³. Przeliczając planowaną wówczas wielkość retencji na województwa w obecnym podziale administracyjnym, największa planowa objętość dotyczy kolejno województw: pomorskiego (188 mln m³), wielkopolskiego (150 mln m³) i lubuskiego (105 mln m³). Realizację programu rozpoczęto w 1997 r. W pracy przedstawiono efekty tych działań, uzyskane do 2007 r., z rozbiciem na poszczególne lata. Dotyczy to liczby obiektów, sumarycznej rocznej objętości retencjonowanej wody w różnych formach jej retencjonowania, średniej jednostkowej pojemności obiektów retencji, średnich kosztów jednostkowych przyrostu retencji w kolejnych latach realizacji programu, źródeł i struktury inwestowania, przyrostów retencji w nowych województwach (lata 1998-2007) oraz stosunku uzyskanej pojemności retencyjnej do retencji planowej w tych województwach. W pracy wykazano, że po przekroczeniu połowy okresu realizacji programu retencja wyniosła ok. 142 mln m³, co stanowi nieco 12% ilości planowej. Do 2007 r. na realizację obiektów małej retencji przeznaczono 601 mln zł, co odpowiada średnim rocznym nakładom ok. 55 mln zł. W tym kontekście znamienne są straty poniesione w rolnictwie na skutek suszy w 2006 r., szacowane na 6,1 mld zł. W analizowanym okresie największe przyrosty pojemności retencyjnej uzyskano w województwie wielkopolskim (ok. 37 mln m³) i kujawsko-pomorskim (ok. 16,5 mln m³). Łączna retencja poniżej pojemności 1 mln m³ w ramach rozpatrywanego programu dotyczy województw podkarpackiego, opolskiego i małopolskiego. Jest to częściowo zrozumiałe ze względu na budowę w tych rejonach dużych zbiorników retencyjnych. W pracy zwrócono też uwagę, że nie są wykorzystywane możliwości retencjonowania w systemach melioracyjnych. W strukturze przyrostu retencji dotychczas stanowią one nie całe 7%, podczas gdy w Polsce urządzenia melioracji wodnych w postaci cieków naturalnych, kanałów i rowów w sumie mają długość 355 tys. km.

Słowa kluczowe

EN

retention increment; small retention; unit costs; water reservoirs

PL

koszty jednostkowe; mała retencja; przyrost retencji; zbiorniki wodne

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2008
• Tom: no. 12
• Strony: 155--167
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., rys.

Twórcy

autor

Kowalewski Z.

• Institute for Land Reclamation and Grassland Farming, Falenty, ul. Hrabska 3, 05-090 Raszyn, Poland,

Bibliografia

• 1. CHEŁMICKI W., 2002. Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. (Water. Resources, degradation, protection). Warszawa, Wydaw. PWN: 306.
• 2. http://www.gugik.gov.pl/komisja/pliki/polska_mapa_administracyjna_2007.pdf
• 3. KOWALEWSKI Z., 2003. Wpływ retencjonowania wód powierzchniowych na bilans wodny małych zlewni rolniczych. (The effect of retaining surface waters on water balance in small agricultural catchments). Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. monogr., 6: 126.
• 4. ŁABĘDZKI L., 2006. Susze rolnicze. Zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. (Agricultural droughts. An outline of the problem and methods of monitoring and classification). Woda Środ. Obsz. Wiej. Rozpr. nauk. monogr., 17: 107.
• 5. MIODUSZEWSKI W., 1994. Ochrona i kształtowanie zasobów wodnych w małych rolniczych zlewniach rzecznych. Metodyczne podstawy rozwoju małej retencji. (Protection and management of water resources in small agricultural river catchment basins. Methodological basis for the development of small retention). Falenty: Wydaw. IMUZ. Mater. Inf., 25: 35.
• 6. MROZIK K., PRZYBYŁA Cz., 2007. Przestrzenne zróżnicowanie inwestycji małej retencji wodnej w Polsce w latach 1998-2005. (Spatial differentiation of investments in small water retention in Poland in the years 1998-2005).
• 7. Ochrona środowiska, 2006. Informacje i opracowania statystyczne. (Environmental protection 2006. Information and statistical reports). Warszawa, GUS: 522.
• 8. Porozumienie z 21.12.1995 r. zawarte między Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej a Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa dotyczące współpracy w zakresie programu małej retencji. (Agreement of 21.12.1995 between the Minister of Agriculture and Food Industry and the Minister of Environmental Protection, Natural Resources and Forestry on cooperation within the programme of small retention), 1996. Gosp. Wod., 1.
• 9. Potrzeby i możliwości zwiększenia retencji wodnej na obszarach wiejskich. (Needs and possibilities of increasing water retention in rural areas), 1996. Ed. W. Mioduszewski, E. Kaca. Falenty, Wydaw. IMUZ: 136.
• 10. SZYMCZAK T., KOWALEWSKI Z., 2001. Impact of reservoir systems on stream outflow in lowland catchment. J. Water Land Dev., 5: 3-14.
• 11. Wykonanie obiektów małej retencji. Sprawozdania RRW-13. (Accomplishment of the small retention objects. Reports RRW-13). (2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007).