Water management in Milan and Lombardy in medieval times: an outline

• Autorzy: Fantoni G.

Warianty tytułu

PL

Zarys gospodarki wodnej w średniowiecznym Mediolanie i Lombardii

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The abundance of water has certainly been a very important resource for the development of the Po Valley and has necessitated, more than once, interventions of regulation and drainage that have contributed strongly to imprint a particular conformation on the land. Already in Roman times there were numerous projects of canalisation and intense and diligent commitment to the maintenance of the canals, used for navigation, for irrigation and for the working of the mills. The need to control the excessive amount of water present was the beginning of the exploitation of this great font of richness that was constantly maintained in subsequent eras. In the early Middle Ages, despite the conditions of political instability and great economic and social difficulty, the function of the canals continued to be of great importance, also because the paths of river communication often substituted land roads, then left abandoned. After the 11th century A.D. the resumption of agricultural activity was conducive to the intense task of land reclamation of the Lombardian countryside and of commitment by the cities to amplify their waterways with the construction of new canals and the improvement of those already existing. The example given by Milan, a city lacking a natural river, that equipped itself with a dense network of canal, used in various ambits of the city life (defence, hygiene, agriculture, transport, milling systems) and for connections with the surrounding territory, can be considered as emblematic. In the surrounding countryside, the activity of the Cistercian monks of Chiaravalle represents one of the situations more indicative of how land reclamation and waterways contributed fundamentally to the organisation of the territory over the span of the ages.

PL

Obfitość wody była z pewnością ważnym czynnikiem rozwoju doliny rzeki Pad, ale też wielokrotnie z jej powodu niezbędne było podejmowanie działań interwencyjnych, tj. regulacji i drenowania, które przyczyniły się do specyficznego ukształtowania terenu. Już w czasach rzymskich istniało wiele projektów kanalizacji i już wtedy uświadamiano sobie pilną potrzebę utrzymania kanałów używanych do nawigacji, nawadniania czy napędzania młynów. Potrzeba kontroli nadmiernej ilości wody stała się początkiem eksploatacji tego ogromnego źródła bogactwa, z którego korzystano także w następnych wiekach. We wczesnym średniowieczu, mimo niestabilnej sytuacji politycznej i poważnych problemów społecznych i ekonomicznych, znaczenie kanałów było nadal duże, m.in. z powodu zastępowania, bardzo zaniedbanego w owych czasach, transportu lądowego komunikacją wodną. Wznowienie działalności rolniczej po XI w. n.e. przyczyniło się do intensywnego rozwoju melioracji na wsi lombardzkiej i nałożyło na miasta obowiązek rozbudowy sieci dróg wodnych poprzez budowę nowych kanałów i ulepszanie już istniejących. Przykład Mediolanu, miasta pozbawionego naturalnej rzeki, które zbudowało gęstą sieć kanałów używanych na różne potrzeby mieszkańców (obrona, higiena, rolnictwo, transport, młynarstwo) i do komunikowania się z sąsiednimi terytoriami, można uznać za typowy. Działalność mnichów z zakonu cystersów w Chiaravalle na okolicznych terenach wiejskich jest ilustracją tego, jak istotnie melioracje i drogi wodne wpłynęły na organizację terenu na przestrzeni wieków.

Słowa kluczowe

EN

agriculture; drainage; irrigation; Lombardy; Middle Age; Po Valley; reclamation; water

PL

kanały; melioracje; znaczenie gospodarcze; średniowiecze

• Wydawca: Wydawnictwo ITP
• Czasopismo: Journal of Water and Land Development
• Rocznik: 2008
• Tom: no. 12
• Strony: 15--25
• Opis fizyczny: Bibliogr. 30 poz., rys.

Twórcy

autor

Fantoni G.

• Institute of Professional Studies and Research "A. Vespucci" - Milano (IT), via Carlo Valvassori Peroni 8, 20133 Milano

Bibliografia

• 1. SAIBENE C., 1977. La Padania. In: Capire l’Italia. I paesaggi umani. Milan: 52-54.
• 2. SINATTI D’AMICO F., [undated], L’immenso deposito di fatiche.
• 3. FANTONI G., 2005. I navigli milanesi e il loro sfruttamento energetico tra età romana e basso medioevo. In: L’energia dei navigli. Ed. E. Malara, G. D’Amia. Geneva-Milan: 67-68.
• 4. TOZZI P.L., 1974. Saggi di topografia storica. Florence: 7-12.
• 5. With the term molendinum, and notin this area, one intends as well as the grain mills, any mechanizm worked by hidraulic force, Chiappa Mauri L., 1998 (a.r. 1984). I mulini ad acqua nel milanese, Milan: 35. ASM (State Archives Milan), Acque p.a., c. 1198, 1739 February 22, 1569 August 8, 1542, 1661 July 9, 1564 May 2; c. 1198 bis, 1514 May 14, 1565 December 5, 1565 May 30, 1518 May 22, 1523 March 13, 1517 July 13.
• 6. ASM, acque p.a., c. 1198, 1739 February 22, 1770 January 8, 1569 August 8, 1769 May 3, 1741 April 14.
• 7. ASM, acque p.a., c. 1198, 1569 August 8, 1569 September 17, 1570 February 25: Church of S. Giovanni Battista of Vertemate; 1769 May 3, 1770 January 8: female monastery of S. Vittore of Meda; 1569 April 20; c. 1198 bis, 1563 March 18: Monastery of S. Pietro Martire near Barlassina; 1514: Galeazzo Porri and consorts; 1564 May 2, 1565 May 30, 1543 April 10: Paulo e Mariano de Coquis.
• 8. The roggia Desio (Desio ditch), from the name of the closetst town, was one of the most important ditches: ASM, Acque p.a., c. 1198 bis [end 16th century] ut supra; c. 1198, 1569 August 8, 1198 bis, 1517 July 13, 1518 May 22, 1523 March 23, 1563 March 8, 1563 March 18, 1563 April 3, 1563 September 16, 1563 September 23, 1584 February 25, 1591 March 9, 1591 June 25.
• 9. CHIAPPA MAURI L., 1998: 32-44.
• 10. CHIAPPA MAURI L., 1998: 87.
• 11. FANTONI G., 1990. L’acqua a Milano. Bologna: 66-74.
• 12. FANTONI G., 1990. 19-25.
• 13. FANTONI G., 1995. 69-73.
• 14. CHIAPPA MAURI L., 1998. 67-85.
• 15. FANTONI G., 1990. 20-31.
• 16. CHIAPPA MAURI L., 2001. Una lunga storia. In: Libro de li prati del monasterio di Chiaravalle. Ed. L. Chiappa Mauri, G. Fantoni. Milan: 3-4.
• 17. Bonvesin da la Riva, 1991. De magnalibus Mediolani. Ed. P. Chiesa. Milan: 106-107.
• 18. CHIAPPA MAURI L., FANTONI G., 2001: 11-23.
• 19. BORGONOVO M., PALICI DI SUNI L., 1994. La questione della Muzza: nuovi contributi. In Archivio Storico Lodigiano: 73-135.
• 20. BIGNAMI P., 1939. Il grande canale Muzza, Milan: 341-359. Chittolini G., 1978. Alle origini delle ‘grandi aziende’ della bassa lombarda, in Quaderni Storici: 828-844. Roveda E., 1987. Allevamento e transumanza nella pianura lombarda: i Bergamaschi nel pavese tra ‘400 e ‘500, in Nuova Rivista Storica: 49-70. Arioli N., Cattaneo F., 2002. La nascita dell’industria lattiero-casearia nel Lodigiano. In P. Battilani, G. Bigatti, Il settore lattiero-caseario in Val Padana tra Otto e Novecento, Lodi: 274-276.
• 21. FANTONI G., 1998. Lo stato delle acque a Milano prima dell’attivazione del Naviglio. In: Cinquecento anni di Naviglio Martesana. Ed. C. Tangari. Milan: 11.
• 22. FANTONI G., 1990: 63-64.
• 23. CIRIACONO S., 1994. Acque e agricoltura. Venezia, l’Olanda e la nuova bonifica europea in età moderna, Milan: 49-52. Spinelli F., 1997. Gli Statuti del Comune e delle corporazioni della Brescia medievale, Brescia: 127-128. Forgiarini G. (ed) 1996. Lo Statuto di Bergamo del 1353, Spoleto: 48, 151, 182, 302-304, 308-312, 346, 350-351.
• 24. FANTONI G., 2000. Acque milanesi e acque cremasche. In: Le acque cremasche. Ed. C. Piastrella, L. Roncai. Conoscenza, uso, gestione. Crema: 22-29.
• 25. ASM (State Archives Milan), RP (Officia Gubernatorum et Statutorum, Registri de Panigarolis), 15, p. 66 1516 July 30, pp. 67-68 1516 July 8, in which, amongst other things, the concession already granted by the constable Duke of Borbone, governor of Milan, from the income derived from the duties on the milling and wine, distracting it from the ducal premises, 24 March 1516: ASCM (Civic State Archives, Milan) RLD (Registri delle Lettere Ducali), 18, p.132; the petition bear the dates of 7 January and 7 July 1516: Verga E., 1894. Delle concessioni fatte da Massimiliano Sforza alla città di Milano. In Archivio Storico Lombardo: 335-336.
• 26. PAGNANI C., 2003. Decretum super flumine Abduae reddendo navigabili. La storia del primo naviglio di Paderno d’Adda (1516-1520). Ed. G. Beltrame, P. Maragaroli. Milan.
• 27. SANDRI M.G., 1983. Il Naviglio di Paderno. In: Costruire in Lombardia. Aspetti e problemi di storia edilizia. Milan: 138-160.
• 28. MALARA E., 1983. Il porto di Milano tra immaginazione e realtà. In: Leonardo e le vie d’acqua. Ed. E. Malara. Florence: 37.
• 29. ASM, RP, 14, 15, 26 passim.
• 30. SINATTI D’AMICO F., 1979. Per una città. Todi: 247-248.