Nagroda Nobla za odkrycie kwazikryształów

• Autorzy: Wolny M.

Warianty tytułu

EN

Noble Prize for the discovery of quasicrystals

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Nagrodę Nobla z chemii w 2011 roku otrzymał Dan Shechtman za odkrycie kwazi kryształów, którego dokonał niemal trzydzieści lat wcześniej obserwując obrazy dyfrakcyjne o zabronionej symetrii dla szybkochłodzonych stopów AI-Mn. Odkrycie to podważyło paradygmat o periodyczności struktur wykazujących uporządkowanie dalekiego zasięgu. Po kilkuletnich niepowodzeniach publikacyjnych, w końcu udało się Shechtmanowi przekonać innych do istnienia aperiodycznych kryształów - kwazi kryształów. W artykule omówione są też współczesne sposoby opisu struktury kwazi kryształów, jak: analiza wielowymiarowa, metoda średniej komórki elementarnej oraz podejście klasterowe.

EN

The 2011 Noble Prize in chemistry was given to Dan Shechtman for the discovery of quasicrystals. This famous discovery took place almost thirty years ago, when Dan Shechtman observed the forbidden symmetries of diffraction patterns for rapidly quenched AI-Mn alloys. It contested the paradigm of periodicity for all long-range ordered structures. After several years of publishing failures Shechtman finally managed to persuade the community to the existence of aperiodic crystals - quasicrystals. Some recent approaches to the description of structure of quasicrystals, e.g. higher-dimension analysis and average unit cell or clusters approaches are briefly discussed.

Słowa kluczowe

PL

Nagroda Nobla 2011; Nobel z fizyki; kwazikryształ; Shechtman Dan

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 63, z. 2
• Strony: 54--57
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., fot., rys.

Twórcy

autor

Wolny M.

• AGH w Krakowie, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej

Bibliografia

• 1. D. Shechtman, I. Blech, D. Gratias, J.W. Cahn, Metallic phase with long range orientational order and no translational symmetry, Physical Review Letters 53 (1984) 1951-1953.
• 2. D. Levine, P.J. Steinhardt, Quasicrystals: a New class of ordered structures, Physical Review Letters 53 (1984) 2477-2480.
• 3. P. Bak, Icosahedral crystals - where are the atoms?, Physical Review Letters 56 (1986) 861-864.
• 4. L. Pauling, So-called icosahedral and decagonal quasi-crystals are twins of an 820-atom cubic-crystal, Physical Review Letters 58 (1987) 365-368
• 5. I. Hargittai, Structures beyond crystals, Journal of Molecular Structure 976 (2010) 81-86.
• 6. A.L. Mackay, A dense non-crystallographic packing of equal spheres, Acta Crystallographica 15 (1962) 916-918
• 7. A.L. Mackay, Crystallography and the Penrose pattern, Physica 1 14A (1982) 609-613.
• 8. R. Penrose, The role of aesthetics in pure and applied mathematical research, Bulletin of the Institute of Mathematics and its Applications 10 (1974) 266-271.
• 9. J. Warczewski, Krystaliczne struktury modulowane, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993
• 10. P.M. de Wolff, A. Janner, T. Janssen, The superspace groups for incommensurate crystal-structures with a one-dimensional modulation, Acta Crystallographica A 37 (1981) 625-636
• 11. W. Steurer and S. Deloudi, Crystallography of Quasicrystals. Concepts, Methods and Structures. Springer, 2009.
• 12. J. Wolny, B. Kozakowski, P. Kuczera, R. Strzałka, A. Wnęk, Real space structure factor for different quasicrystals, Israel Journal of Chemistry (2011) w druku. DOI: 10.1002/ijch.201100144.
• 13. M.R. Surowiec, Kwazikryształy, WN-T, 2008.
• 14. R. McGrath, JA. Smerdon, HR. Sharma, W. Theis and J. Ledieu, The surface science of quasicrystals. J. Phys.: Condens. Matter 22 (2010) 084022.