Czy matematyka jest poezją? Wykład na Politechnice Warszawskiej z okazji otrzymania doktoratu honoris causa w dniu 24 lutego 2012 roku

• Autorzy: Heller M.

Warianty tytułu

EN

Is Mathematics a Poetry? Lecture in the Warsaw Technical University on the occasion of receiving doctorate honoris causa on 24 February 2012

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Co jest bardziej poetyckie: sylogizm "Wszyscy ludzie są śmiertelni/Adam jest człowiekiem/więc Adam jest śmiertelny", czy wiersz Wisławy Szymborskiej o nieuniknioności śmierci? Poetka mogłaby wyrazić swoją myśl na wiele sposobów; wniosek sylogizmu jest jedyny i konieczny. Gwiazdy mogą się wypalić, niebo i ziemia przeminąć, a wniosek sylogizmu pozostanie prawdziwy na zawsze. Na tym polega poezja wynikania. Jej bardziej spektakularnym przykładem jest twierdzenie Woronina. Mówi ono, że każdą wystarczająco regularną funkcję można przybliżać, z dowolną dokładnością, przez funkcję dzeta Riemanna. Znaczy to, że wiersz Szymborskiej (jak również wszystkie inne wiersze), pod warunkiem, że został zapisany "wystarczająco gładko", jest zawarty w funkcji dzeta. Ściśle mówiąc, nie wiersz Szymborskiej jest zawarty w tej funkcji, lecz kształt, w którym został on zakodowany. To otwiera autorowi pole do sformułowania kilku uwag na temat relacji pomiędzy matematyką a poezją.

EN

What is more poetic: the syllogism "All humans are mortal/Adam is human/thus Adam is mortal" or the poem on the inevitability of death by Wistawa Szymborska? The poet could express her idea in a manifold ways; the conclusion of the syllogism is unique and necessary. Stars could burn out, heaven and earth could pass away, but the conclusion of the syllogism will remain true forever. This is the poetry of consequence. The Woronin theorem provides its more spectacular example. It says that any sufficiently regular function can be approximated, with any accuracy, by the Riemann zeta function. This means that Szymborska's poem (and all other poems as well), if written in a "sufficiently smooth way", are contained in the Riemann function. Strictly speaking, it is not Szymborska's poem that is contained in the zeta function, but the shape in which it is encoded. This opens for the author a field to formulate a few remarks concerning the relationship between mathematics and poetry.

Słowa kluczowe

PL

matematyka; poezja matematyki

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 63, z. 1
• Strony: 2--4

Twórcy

autor

Heller M.

• Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, ul. Sławkowska 17 31-016 Kraków