Zasada komplementarności a filozofia

• Autorzy: Pabjan T.

Warianty tytułu

EN

The principle of complementarity and philosophy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zasada komplementarności została sformułowana przez Nielsa Bohra w roku 1927 jako argument za słusznością kopenhaskiej interpretacji formalizmu mechaniki kwantowej. Zasada ta dotyczy takich własności układu kwantowego, które wzajemnie się uzupełniają i zarazem wykluczają. W pierwotnym sformułowaniu zasady Bohr odwoływał się do dwu komplementarnych własności zjawisk kwantowych: opisu przestrzenno-czasowego i opisu przyczynowego. Dla zasady komplementarności fizyk ten znajdował również liczne zastosowania poza kontekstem mechaniki kwantowej. Celem niniejszego artykułu jest próba wyjaśnienia tego, w jaki sposób Bohr rozumiał i interpretował ideę komplementarności, i w jaki sposób jego filozoficzne poglądy wpłynęły na ostateczny kształt tej idei.

EN

The principle of complementarity was formulated by Niels Bohr in 1927 as an argument in favour of Copenhagen interpretation of quantum mechanics. This principle relates to such features of a quantum system which complement one another and at the same time are mutually exclusive. In the original wording of the principle Bohr referred to two complementary properties of quantum phenomena: space-time description and causal description. He was finding for the principle of complementarity numerous applications beyond the context of the quantum mechanics as well. The purpose of this article is to try to explain how Bohr understood and interpreted the idea of complementarity, and in which way his philosophical views affected the final form of this idea.

Słowa kluczowe

PL

filozofia; zasada komplementarności; mechanika kwantowa

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
• Czasopismo: Postępy Fizyki
• Rocznik: 2011
• Tom: T. 62, z. 1
• Strony: 14--22
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., fot.

Twórcy

autor

Pabjan T.

• Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, Kraków

Bibliografia

• [1] A. Einstein, ”Reply to Criticism”, w: A. Schilpp (red.), Albert Einstein: Philosopher-Scientist, Illinois, Evanston 1949, s. 633-688.
• [2] J.S. Bell, Speakable and Unspeakable in Quantum Mechanics, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• [3] C.F. von Wiezsäcker, „Komplementarität und Logik”, Die Naturwissenschaften 42 (1955), s. 521-529, 545-555.
• [4] List Bohra do Wiezsäckera datowany na 5 marca 1956 roku.
• [5] N. Bohr, ,”Chemistry and the quantum theory of atomic constitution”, Journal of the Chemical Society, 1932, s. 349-383.
• [6] N. Bohr, „Light and Life”, Nature 131 (1933), s. 421-423, 457-459.
• [7] N. Bohr, „Natural philosophy and human culture”, Nature 143 (1939), s. 268-272.
• [8] P. Alexander, „Complementary description”, Mind 65 (1956), s. 145-165.
• [9] D.M. Macky, „Complementary description”, Mind 66 (1957), s. 390-394.
• [10] T. Bergstein, „Complementarity and philosophy”, Nature 222 (1969), s. 1033-1035.
• [11] M. Jammer, The Philosophy of Quantum Mechanics: the Interpretations of Quantum Mechanics in Historical Perspective, John Wiley and Sons, New York 1974.
• [12] C.F. von Wiezsäcker, Jedność przyrody, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978.
• [13] N. Bohr, „The Quantum Postulate and the Recent Development of Atomic Theory”, w: J.A. Wheeler, W.H. Zurek (red.), Quantum Theory and Measurement, Princeton University Press, Princeton 1983, s. 87-126.
• [14] J. Whitt-Hansen, „Some Remarks on Philosophy in Denmark”, Philosophy and Phenomenological Research 12 (1952), s. 377-391.
• [15] H. Bedau, P. Oppenheim, „Complementarity in quantum mechanics - A logical analysis”, Synthese 13 (1961), s. 201-232.
• [16] L. Rosenfeld, „Niels Bohr’s contribution to epistemology”, Physics Today 16/10 (1963), s. 47-52.
• [17] F. Selleri, Wielkie spory w fizyce kwantowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1999.
• [18] M. Jammer, The conceptual development of quantum mechanics, McGraw Hill, New York 1966.
• [19] Correspondence entre Harold Hoffding et Emile Meyerson, Munksgaard, Copenhagen 1939.
• [20] N. Bohr, ”Discussion with Einstein on Epistemological Problems in Atomic Physics”, w: J.A. Wheeler, W.H. Zurek (red.), Quantum Theory and Measurement, Princeton University Press, Princeton 1983, s. 9-51