Badania wytrzymałości na rozciąganie bezniklowych siluminów stopowych typu tłokowego w zależności od ich składu chemicznego w ujęciu interaktywnym

• Autorzy: Lech Z. , Czekaj E.

Warianty tytułu

EN

Testing of tensile strength in nickel-free alloying silumins for pistons in relation to their chemical composition in an interactive approach

• Konferencja: Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Odlewnictwa Metali Nieżelaznych "Nauka i Technologia" (7 ; 2004 ; Wólka Milanowska, Polska)
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań wytrzymałości na rozciąganie bezniklowych siluminów pod- i okoloeutektycznych, typu tłokowego, w zależności od składu chemicznego (Si, Cu, Mg. Mn i Fe), w ujęciu interaktywnym - tj. z uwzględnieniem ich wzajemnego oddziaływania, przy czym eksperymentalne stopy nie poddawano zabiegom modyfikacji. Uzyskane rezultaty mogą być przeniesione - z pewnym przybliżeniem - na inne podobnie złożone stopy odlewnicze, na bazie układu aluminium-krzem, szeroko stosowane w odlewnictwie kokilowym i ciśnieniowym. Badania prowadzone byly z wykorzystaniem metodyki planowanego eksperymentu, komputerowej statystycznej obróbki danych oraz graficznej interpretacji złożonych modeli matematycznych (wielomianowych równań regresji 2-go stopnia) za pomocą wykresów quasi-jednoczynnikowego wpływu. Prezentowany w artykule materiał stanowi fragment szerszego opracowania, powstałego w wyniku realizacji - pod kierownictwem prof. dr inż. Zbigniewa Lecha - grantu badawczego Nr 7 T08B 067 20 pt. " Synteza i badania bezniklowych siluminów tłokowych " [l ], realizowanego w Instytucie Odlewnicza w Krakowie w latach 2001-2003 na zlecenie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji. Publikacja niniejsza jest poprawioną i uzupełnioną wersją materiałów prezentowanych na VII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej Odlewnictwa Metali Nieżelaznych "Nauka i Technologia", która miala miejsce w Wólce Milanowskiej w czerwcu 2004 r. [2].

EN

The article shows the results of tensile strength tests conducted on nickel-free hypo- and near-eutectic alloying silumins for pistons, considering their chemical composition (Si, Cu, Mg, Mn and Fe) in an interactive expression, i.e. alloying for their interaction. The tested alloys were not subjected to an inoculation treatment. The obtained results can be transferred - with certain approximation - to other similar complex cast alloys from an aluminium-silicon system, widely applied in gravity die-casting and pressure die casting. The studies were carried out using the methods of the designed experiment, computer-aided statistical data processing and graphic interpretation of complex mathematical models (polynomial regression quadratic equations) by means of diagrams of the so-called qucisi-unifactorial effect. The presented material is a part of a larger elaboration worked out as a result of the research grant No. 7 T08B 067 20 under the title "The synthesis and investigation of nickel-free piston silumins " [1] executed under the leadership of Prof. dr eng. Zbigniew LECH at the Foundry Research Institute in Cracow in the years 2001-2003, by the order of the Ministry of Scientific Research and Information Technology. This publication is an improved and completed version of the materials presented during the VII International Scientific and Technical Conference of the Foundry Practice of Non-Ferrous Metal Alloys "Science and Technology ", which took place at Wólka Milanowska in July 2004 [2].

Słowa kluczowe

PL

bezniklowe siluminy; wytrzymałość na rozciąganie; wpływ składu chemicznego

EN

nickel-free silumins; tensile strength; influence of chemical composition

• Wydawca: Instytut Odlewnictwa
• Czasopismo: Odlewnictwo - Nauka i Praktyka
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 7, nr 3
• Strony: 19--29
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Lech Z.

• Instytut Odlewnictwa, Kraków

autor

Czekaj E.

• Instytut Odlewnictwa, Kraków

Bibliografia

• 1. Lech Z., Czekaj E. i in.: Sprawozdanie końcowe z realizacji Projektu Badawczego Nr 7 T08B 067 20 pt. " Synteza i badania bezniklowych siluminów tłokowych". Instytut Odlewnictwa, Kraków 2001-2003.
• 2. Lech Z., Czekaj E., Saja K.: Wpływ składu chemicznego - w ujęciu interaktywnym - na wytrzymałość na rozciąganie bezniklowych siluminów tłokowych. Materiały VII Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Technicznej Odlewnictwa Metali Nieżelaznych pt. "Nauka i Technologia". Wólka Milanowska, 3-5 czerwca 2004 r., s. 41-55.
• 3. Aluminium. Properties and Physical Metallurgy. Edited by John E. Hatch. American Society for Metais. Metais Park, Ohio 1984.
• 4. Pietrowski S.: Siluminy tłokowe. Monografia. Krzepnięcie Metali i Stopów. PAN. Katowice, Bielsko-Biała, Częstochowa, Opole 1997.
• 5. Pietrowski S.: Krystalizacja, struktura i właściwości siluminów tłokowych. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 1999.
• 6. Pietrowski S.: Siluminy. Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 2001.
• 7. Górny Z.: Odlewnicze stopy metali nieżelaznych. Przygotowanie ciekłego metalu, struktura i właściwości odlewów. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1992.
• 8. Aluminum and Aluminum Alloys. ASM Speciality Handbook'", Edited by J. R. Davis. The Materials Infonnation Society, 1992.
• 9. PN-EN 1706:2001 Aluminium i stopy aluminium. Odlewy. Skład chemiczny i właściwości mechaniczne.
• 10. Lech Z., Czekaj E., Nykiel J., Kułaga B.: Optymalizacja procesu obróbki cieplnej stopu tłokowego typu AlSil2CuMiMg, ze względu na twardość i stabilność wymiarową, w warunkach przemysłowych. Archiwum Odlewnictwa 2003, t. 3, nr 8, s. 75--90.
• 11. PN-8I1S-15250 Silniki spalinowe. Odlewy tłoków ze stopów aluminium.
• 12. PN-8I1S-12251 Silniki spalinowe. Tłoki ze stopów aluminium. Wspólne wymagania i badania.
• 13. Postnikov N. S.: Uprochnenie aluminevych splavov i otlivok. Metallurgia, Moskva 1983.
• 14. Ashby M. F., Jones D.R.H.: Materiały inżynierskie. Cz. 2. Ksztaltowanie struktury i właściwości, dobór materiałów. WNT, Warszawa 1998.
• 15. Czekaj E. i in.: Nowe aluminiowe stopy tłokowe o podwyższonych właściwościach mechanicznych. Etap I - "Badania podstawowych właściwości mechanicznych stopów tłokowych typu eutektyczny silumin w zależności od ich składu chemicznego". Centrum Rozwoju Eksploatacji Transportu "EXPLOTRANS" S.A., Kraków 1988.
• 16. Lech Z., Czekaj E.: Stabilizacja materiałów i geometrii tłoków silników spalinowych. Tom II - Metodyka badań. Sprawozdanie końcowe z realizacji grantu badawczego nr PB 370/S6/92/02 (zleceniodawca- KBN). PUP-B i I-W "Intel Motors", Kraków 1994.
• 17. Patent australijski Nr 8117141. Stopy aluminium o wysokiej wytrzymałości mechanicznej i wysokiej odporności na zużycie oraz proces ich wytwarzania.
• 18. Perzyk M., Kochański A., Kozłowski J.: Systemy monitorujące i sterujące produkcją w odlewni wykorzystującej sztuczne sieci neuronowe. PAN Katowice. Archiwum Odlewnictwa 2003, t. 3, nr 8, s. 157-165.
• 19. Polański Z.: Planowanie doświadczeń w technice. PWN, Warszawa 1984.
• 20. Brodskij V. Z. & others: Tablicy planov eksperimenta dla faktornych i polinominalnych model ej (spravochnoe izdanie). M. Metallurgia 1982.
• 21. PN-EN 10002-1:2004. Metale - Próba rozciągania - Część I: Metoda badania w temperaturze otoczenia. PKN, Warszawa 2002.
• 22. Stanisz A.: Przystępny kurs statystyki z wykorzystaniem programu STATISTICA PL na przykładach z medycyny. Tom II. StatSoft, Kraków 2000.
• 23. Visnesenskij V. A.: Statsticheskie metody planirovania eksperimenta w techniko-ekonomieheskich issledovaniach. M.: Finansy i Statistika, 1981.
• 24. Czekaj E.: Oszczędnościowe aluminiowo-krzemowe stopy - jako materiał tłoków. Praca doktorska. Charków 1985.
• 25. Caceres C. H., Svensson I. L., Taylor J. A.: Strength-ductility behavior ofAl-Si-Cu-Mg casting alloys in T6 temper. Int. J. Cast Metais Tes. 2003, 15,531-543.