The thermal waters of Podhale, southern Poland: history of research, genesis and utility

• Autorzy: Małecka D.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper outlines hypotheses relating the dip of Tatra strata beneath the Podhale Flysch to deep groundwater flow through the systems of fissures and karst caverns. Attempts by J. Gołąb and S. Sokołowski to constrain hypotheses through a series of exploratory-exploitational drillings led to the discovery in 1963 of thermal artesian waters in the Tatra foreland. These are of meteoric origin with total dissolved solids from 0.2 g/dm³ in the Tatra area to 3.0 g/dm³ in the central and near-Pieniny parts of the basin. Palaeogene strata are important in controlling the hydrogeology of the Podhale artesian basin. The Tatra Mountains are a recharge area for the Podhale basin whereas the Pieniny Klippen Belt seems to be an impermeable shield preventing further groundwater flow to the north. Within the southern flank of the basin the groundwaters are used as a local source of drinking water as well as to supply thermal baths in Zakopane. Furthermore, the geothermal energy from the Podhale basin provides a supply of clean, environment-friendly domestic heating.

Słowa kluczowe

EN

thermal waters; artesian basin; recharge area; age of water; geothermal energy; Tatra Mts.

• Wydawca: Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy
• Czasopismo: Geological Quarterly
• Rocznik: 2003
• Tom: Vol. 47, No 2
• Strony: 195--210
• Opis fizyczny: Bibliogr. 59 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Małecka D.

• Faculty of Geology, University of Warsaw, Żwirki i Wigury 93, PL-02-089 Warszawa, Poland

Bibliografia

• 1. BAC-MOSZASZWILI M., BURCHART J., GŁAZEK J., IWANOW A., JAROSZEWSKI W., KOTAŃSKI Z., LEFELD J., MASTELLA L., OZIMKOWSKI W., RONIEWICZ P., SKUPIŃSKI A. and WESTWALEWICZ-MOGILSKA E. (1979) - Mapa geologiczna Tatr polskich w skali 1: 30 000. Wyd. Geol. Warszawa.
• 2. BAC-MOSZASZWILI M. (1995) - Diversity of Neogene and Quaternary tectonic movements in the Tatra Mountains. Fol. Quater., 66: 131-144.
• 3. BAC-MOSZASZWILI M. (1996) - Tertiary-Quaternary uplift of the Tatra massif (in Polish with English summary). In: Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek. Stan I perspektywy badań tatrzańskich. Materiały I Ogólnopolskiej Konferencji. Zakopane 6-9 października, 1.
• 4. BAC-MOSZASZWILI M. (1997) - Wyniesienie Tatr i ruchy neotektoniczne. Przewodnik PTG LXVIII Zjazdu PTG, 2-4 października, Zakopane: 22-25.
• 5. BAC-MOSZASZWILI M. (1998a) - Geology of the Subtatric units, Western Tatra Mts., Poland (in Polish with English summary). Stud. Geol. Pol., 111: 113-136.
• 6. BAC-MOSZASZWILI M. (1998b) - Neogeńskie ruchy tektoniczne w Tatrach i na Podhalu. Mat. III Ogólnopolskiej Konferencji Komisji Neotektoniki Komitetu Badań Czwartorzędu PAN, Kraków: 7-10.
• 7. BAC-MOSZASZWILI M. and LEFELD J. (1999) - Correlation of the Subtatric tectonic units south of Zakopane (Polish Tatra Mts). Stud. Geol. Pol., 115: 131-138.
• 8. BIRKENMAJER K. (1986) - Zarys ewolucji geologicznej Pienińskiego Pasa Skałkowego. Prz. Geol., 6 (34): 293-304.
• 9. CHOWANIEC J., MAŁECKA D. and POPRAWA D. (1997) - Wody płytkiego i głębokiego krążenia w Tatrach i na przedpolu. Przewodnik PTG LXVIII Zjazdu PTG: 141-164; 2-4 października, Zakopane.
• 10. DOWGIAŁŁO J. (1973) - Results of measurements of the oxygen and hydrogen isotopic composition of ground-waters of South Poland (in Polish with English summary). In: Z badań hydrogeologicznych w Polsce, III, Biul. Inst. Geol., 277: 319-333.
• 11. DOWGIAŁŁO J. (1994) - The hydrogeothermal potential of Poland. In: Hydrogeothermics. Inter. Assoc. Hydrogeol., 15.
• 12. DOWGIAŁŁO J.,PŁOCHNIEWSKI Z. and SZPAKIEWICZM. (1974)- Mapa wód mineralnych Polski 1:500 000. Wyd. Inst. Geol.
• 13. GOŁĄB J. (1959)-On the geology of the western Podhale Flysch area(in Polish with English summary). Biul. Inst. Geol., 149: 225-237.
• 14. GUZIK K. and KOTAŃSKI Z. (1963) - La tectonique de la zone subtatrique de Zakopane (in Polish with French summary). Acta. Geol. Pol., 13 (3, 4): 412-424.
• 15. HALICKI B. and LILPOP J. (1932) - Les travertins quaternaries á Gliczarów, region du Podhale (in Polish with French summary). Pos. Nauk. PIG, 33.
• 16. JAWAŃSKI W. (1973) - The characters of fissures in the Carpathian Flysch and the ground water flow models (in Polish with English summary): 167-190. In: Z problematyki budownictwa wodnego, PWN, Warszawa-Poznań.
• 17. KĘPIŃSKA B. (1995) - The temperature within the main aquifer in the Podhale field, S-Poland (in Polish with English summary). Tech. Poszuk. Geol., 6.
• 18. KĘPIŃSKA B. (1996) - Management of geothermal waters in the Podhale Region (in Polish with English summary). Wiad. Ziem Górs., 4.
• 19. KĘPIŃSKA B. (1997) - Model geologiczno-geotermalny niecki podhalańskiej, Studia, rozprawy, monografie, Wyd. Centr. Pods. Probl. Gosp. Sur. Miner. Ener. PAN, 48.
• 20. KĘPIŃSKA B. (2001) - Warunki hydrotermalne i termiczne podhalańskiego systemu geotermalnego w rejonie otworu Biały Dunajec PAN-1, Studia, rozprawy, monografie, Wyd. Inst. Gosp. Sur. Miner. Ener. PAN, Kraków, 93.
• 21. MAKOWSKA A. and JAROSZEWSKI W. (1987) - On present vertical movements in Tatra Mts. and Podhale (in Polish with English summary). Prz. Geol., 35 (10): 506-512.
• 22. MAŁECKA D. (1974) - Analiza związków hydraulicznych wód podziemnych środkowego Podhala na tle budowy geologicznej. Biul. Geol. UW15: 87-162.
• 23. MAŁECKA D. (1980) - Wody podziemne głębokiego krążenia wrejonie podtatrza: 262-274. In: Współczesne problemy hydrogeologii, 12-14 Grudzień 1980, Jachranka. Wyd. Geol.
• 24. MAŁECKA D. (1981)-HydrogeologiaPodhala, Wyd. Geol. SeriaSpec., 14, Warszawa.
• 25. MAŁECKA D. (1982) - Mapa głównych jednostek geologicznych Podhala i obszarów przyległych, Wyd. Geol., Warszawa.
• 26. MAŁECKA D. (1984) - Rola Masywu tatrzańskiego w kształtowaniu warunków hydrogeologicznych górnej części zlewni Dunajca. Parki Narodowe i Rezerwaty Przyrody, 5 (1): 128-147.
• 27. MAŁECKA D. (1989) - Wpływ opadów atmosferycznych na kształtowanie chemizmu wód w obrębie masywu tatrzańskiego. Prz. Geol., 37 (10): 504-512.
• 28. MAŁECKA D. (1992) - Główne zbiorniki wód podziemnych Tatr i Podhala: 61-69. W służbie polskiej geologii, Mat. Sesji Nauk. poświęconej jubileuszowi prof. A. S. Kleczkowskiego, Wyd. AGH Kraków.
• 29. MAŁECKA D. (1993) -Hydrogeologia Krasu Tatrzańskiego: 11-35. In: Jaskinie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Pol. Tow. Przyj. Nauk Ziemi.
• 30. MAŁECKA D. (1995) - Hydrochemical characteristic of thermal waters from Antałówka in Zakopane in the light of monitoring (in Polish with English summary). I. Rozkład temperatury wód w cyklu rocznym i wieloletnim. In. Współczesne problemy hydrogeologii, 7(1): 299-306.
• 31. MAŁECKA D. and HUMNICKI W. (1989) - Rola warunków hydrodynamicznych w kształtowaniu reżimu wywierzyska Olczyskiego. Prz. Geol., 37 (2): 78-84.
• 32. MAŁECKA D. and MAŁECKI J. J. (1996) -The Tatras -a reservoir of groundwaters of high quality. International Conference on “Karst - fractured aquifers - vulnerability and sustainability, 10-13 Czerwca 1996, Katowice-Ustroń, Uniwersytet Śląski: 116-127.
• 33. MAŁECKA D. and MAŁECKI J. J. (1998) - Monitoring wód podziemnych w rozpoznawaniu regionalnych warunków hydrogeologicznych okolic Zakopanego: 383-392. II Forum Inżynierii Ekologicznej “Monitoring Środowiska”, Wyd. Ekoinżynieria, Lublin.
• 34. MAŁECKA D. and MAŁECKI J. J. (2000)-Role of atmospheric precipitation in shaping water chemistry of hypergenic zone ”in” state and anthropogenic changes of water quality in Poland: 71-87. Uniw. Łódzki.
• 35. MAŁECKA D., MAŁECKI J. J and MURZYNOWSKI W. (1979) - Gospodarka wodno ściekowa zlewni Białego Dunajca na tle warunków hydrogeologicznych podhala. In: Przewodnik LXVIII Zjazdu Pol. Tow. Geol. Wyd. PIG, Warszawa.
• 36. MAŁECKA D. and MURZYNOWSKI W. (1978) - Rejonizacja hydrogeologiczna Karpat fliszowych. Bibl. Wiad. IMUZ, 56(1): 44-46.
• 37. MAŁECKA D. and MURZYNOWSKI W. (1989) - Badania eksperymentalne hydrodynamiki ujętych na Antałówce poziomów wodonośnych oraz wpływu ich na obszary przyległe: 277-301. In: Mat. Sesji Nauk z okazji 25-lecia Koła SIiTG przy Wydziale Geologii UW, Współczesne problemy geologiczne Polski Centralnej, UW SIiTG, Warszawa.
• 38. MAŁECKA D. and NOWICKI Z. (2002) - Skład izotopowy wód podziemnych Tatr i Podhala. Biul. Państwowego Instytutu Geologicznego, 404: 145-161.
• 39. MAŁECKA D. and RONIEWICZ P. (1997) - Sedymentacja eocenu węglanowego oraz hydrogeologia podnóża Tatr, problemy
• 40. zaopatrzenia Zakopanego w wodę. Przewodnik LXVIII Zjazdu PTG, 2-4 Październik 1997, Zakopane. Wyd. PIG: 73-92.
• 41. MAŁECKI J. J. (1995) -Hydrochemical characteristic of thermal waters from Antałówka in Zakopane in the light of monitoring (in Polish with English summary). II. Charakterystyka hydrogeochemiczna. Mat. Symp. Współczesne problemy hydrogeologii, Kraków-Krynica, 7 (1): 307-315.
• 42. MASTELLA L. and OZIMKOWSKI W. (1979) - Budowa tektoniczna południowo-wschodniej części Podhala. Prz. Geol., 27 (7): 566-572.
• 43. NIEDZIELSKI H. (1974) - Water pressure tests of flysch rocks in selected areas of the Carpathians (in Polish with English summary). Rocz. Pol. Tow. Geol., 44 (1): 115-139.
• 44. NOWICKI J., SOKOŁOWSKI J. and SZEWCZYK B. (1985) - Wykorzystanie ciepła wód termalnych niecki podhalańskiej z ujęcia Bańska IG 1 do centralnego ogrzewania i przygotowania wody ciepłej użytkowej. In: Mat. konf. Ocena możliwości eksploatacji wód termalnych w niecce podhalańskiej, Wyd. AGH.
• 45. OZIMKOWSKI W. (1992) - Geology of Podhale Flysch in aerial photographs interpretation. Biul. Geol. UW, 32: 93-120.
• 46. RONIEWICZ P. (1969) - Sedimentation of Nummulite Eocene in the Tatra Mts. (in Polish with English summary). Acta Geol. Pol., 19 (3): 503-608.
• 47. RONIEWICZ P. (1997) - Pokrywa osadowa Tatr, Paleogen. Przewodnik LXVIII Zjazdu PTG, 2-4 Październik 1997, Zakopane, Wyd. PIG: 69-72.
• 48. RÓŻAŃSKI K. and DULIŃSKI M. (1988) - A reconnaissance isotope study of waters in the karst of the western Tatry Mountains. Wyd. Catena Verlag, 15 (3, 4).
• 49. RUDNICKI J. (1967) -Originandage of the We stern Tatra Mts. ( in Polish). Acta. Geol. Pol., 17: 521-593.
• 50. SŁAWIŃSKI A. (1976) - Długotrwałe badania hydrogeologiczne głębokiego odwiertu w Zakopanem. Probl. Uzdrowisk., 4.
• 51. SOBOL H. (1959) -Observations of the relations ofwaterandkarst phenomena of the hot springs of Jaszczurówka (in Polish with English summary). Speleologia, 1 (1-2): 13-26.
• 52. SOKOŁOWSKI J. (1984) - Energia geotermalna wielką szansą Podhala. Problemy, 8 (457): 10-16.
• 53. SOKOŁOWSKI J. (1985) - Warunki występowania wód termalnych w niecce podhalańskiej. In: Mat. Konf. Ocena możliwości eksploatacji wód termalnych w niecce podhalańskiej. Wyd. AGH.
• 54. SOKOŁOWSKI J. (1989) - Koncepcja budowy zakładu geotermalnego i ochrony środowiska naturalnego na Podhalu. Tech. Poszuk. Geol., Geosyn. Geoter., 2: 1-7.
• 55. SOKOŁOWSKI J. and POPRAWA D. (1985) - Propozycja programu badań i kompleksowego zagospodarowania wód termalnych niecki podhalańskiej. In: Mat. Konf. Ocena możliwości eksploatacji wód termalnych w niecce podhalańskiej. Wyd. AGH, Kraków: 47-55.
• 56. SOKOŁOWSKI S. (1973) - Geology of Palaeogene and Mesozoic basement of the Podhale Trough southern limb in thencolumn of the Zakopane deep borehole (in Polish with English summary). Biul. Inst. Geol., 265: 5-103.
• 57. TOMCZYŃSKI W. (1958) - Obserwacje hydrogeologiczne podczas wiercenia badawczo-poszukiwawczego Jaszczurówka 1. Arch. IHiGI UW Warszawa.
• 58. SZAJNOCHA W. (1891) - źródła mineralne Galicji. Akademia Umiejętności. Kraków: 47-49.
• 59. UHLIG V. (1897) - Die Geologie des Tatra Gebirges. I Einleitung und Stratigraphischer Theil. Denkschr. Acad. Wiss. Wien. Math. Naturw. Kl., 64: 643-684.
• 60. ZEJSZNER L. (1844) - O temperaturze źródeł Tatrowych i pasm przyległych. Bibl. Warsz., 2: 257-281.