Rozwój systemu jaskiniowego Szczeliny Chochołowskiej (Tatry Zachodnie) w świetle wyników datowania nacieków metodą uranowo-torową

• Autorzy: Hercman H. , Nowicki T. , Lauritzen S. E.

Warianty tytułu

EN

Development of Szczelina Chochołowska cave (Western Tatra Mts.), based on uranium-series dating of speleothems

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Datowanie 31 próbek nacieków z jaskini Szczelina Chochołowska metodą uranowo-torową umożliwiło rekonstrukcję warunków klimatycznych w okresie ostatnich 350 tysięcy lat w rejonie Doliny Chochołowskiej oraz etapów rozwoju jaskini. Wydzielono 7 generacji nacieków, które wskazują na okresy ciepłego, wilgotnego klimatu, oddzielone okresami pogorszenia warunków klimatycznych. Wyniki datowania nacieków w powiązaniu z obserwacjami z jaskini umożliwiły stwierdzenie 2 etapów rozwoju Szczeliny Chochołowskiej. Pierwszy etap tworzenia jaskini zakończył się około 350 tysięcy lat temu, a ponowne uaktywnienie krążenia wód i przemodelowanie części jaskini autorzy wiążą z rozwojem lodowca w okresie młodszego plejstocenu.

EN

31 speleothem samples collected in Szczelina Chochołowska Cave (Western Tatra Mts., Poland) were dated using (Figs 1 & 2) 230Th/234U method (Ivanovich & Harmon, 1992). Dates spanning from 2 ka to ca 350 ka (a-particle counting, Tab. 1, Fig. 3) have been identified. On the basis of these dating results it was possible to estimate the climatic changes in Tatra Mts over the last 350 ka. Seven periods of speleothem crystallisation were recognised from the data (Fig. 4). These record periods of warm, humid conditions separated by cold, dry ones marked by breaks in speleothem deposition. The development of the Szczelina Chochołowska Cave is show schematically in Fig. 5. Some 350 ka ago the valley floor was ca 35-45 m above its present level. The passages between cave entrances III and II were dry and speleothem crystallisation was able to start. The second stage of cave activity followed with water flow between III and I entrances and Rura passage development. The water flow through Rura was extorted by big rock fall in Ślepa Komora ca 115-95 ka ago. Later, glacier development in Chochołowska Valley probably created a hydrological barrier in the valley and the water used the older cave passages as a simpler way of circulation.

Słowa kluczowe

PL

Szczelina Chochołowska; Tatry Zachodnie; jaskinie; datowanie nacieków; metoda uranowo-torfowa

EN

Szczelina Chochołowska Cave; Tatra Mts.; caves; uranium/thorium dating

• Wydawca: Instytut Nauk Geologicznych PAN
• Czasopismo: Studia Geologica Polonica
• Rocznik: 1998
• Tom: Vol. 113
• Strony: 85--103

Twórcy

autor

Hercman H.

autor

Nowicki T.

autor

Lauritzen S. E.

• Institute of Geological Sciences, Polish Academy of Sciences, ul. Twarda 51/55, 00-818 Warszawa, Poland,