Metodologiczne i teoriopoznawcze podstawy ekonomicznej analizy procesów gospodarowania środowiskiem

• Autorzy: Michałowski A.

Warianty tytułu

EN

Methodological and theory-cognitive principles of the economic analysis of environmental management processes

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem niniejszego opracowania jest próba przedstawienia metodologicznych i teoriopoznawczych podstaw ekonomicznej analizy procesów gospodarowania środowiskiem. Problematyka środowiska przyrodniczego pojawia się w twórczości ekonomicznej prekursorów obiektywnej teorii wartości Petty'ego i Cantillona oraz w poglądach fizjokratycznych. Ponadto w dziewiętnastowiecznej teorii ekonomii powstały poglądy odbiegające od jej głównego nurtu. Reprezentowali je tacy przedstawiciele ekonomii, jak Mili i Say. Mili był pierwszym ekonomistą, który wyszedł poza tradycyjne pojmowanie środowiska przyrodniczego jako źródła zasobów naturalnych. Podkreślał ogólne znaczenie środowiska dla jakości życia człowieka. Jego zainteresowania dotyczyły w szczególności walorów rekreacyjnych, psychologicznych i estetycznych środowiska przyrodniczego. Z kolei Say wprowadza pojęcie usług produkcyjnych czynników naturalnych i jako pierwszy z przedstawicieli ekonomii klasycznej dostrzega problem zanieczyszczenia środowiska. Z czasem nastąpiły dalsze zmiany w obrębie ekonomii, które miały umożliwić jej lepsze rozpoznanie i analizę zjawisk oraz procesów powstających w systemie gospodarka-środowisko. Zmiany te miały umożliwić formułowanie metod i instrumentów za których pomocą można by ograniczać ekologiczne skutki działalności gospodarczej czy innych czynników społeczno-ekonomicznych. Szczególną rolę odegrały: - systemowe analizy zależności związków pomiędzy gospodarką i środowiskiem, oparte na prawie zachowania masy i tablicach przepływów między gałęziowych, a także analizie entropijno-energetycznej działalności gospodarczej, - zastosowanie teorii efektów zewnętrznych i teorii dóbr publicznych w analizie problemów ekologicznych. Wszechstronne harmonizowanie działań gospodarczych z możliwościami środowiska przyrodniczego warunkuje rozwijana obecnie teoria rozwoju zrównoważonego i trwałego. Strategia rozwoju zrównoważonego realizuje wymiar ekonomiczny, społeczny (kulturowy, demograficzny, etyczno-aksjologiczny, świadomościowy) i ekologiczny (środowiskowy). Na obecnym etapie badań przez pojęcie rozwoju zrównoważonego należy rozumieć taki sposób prowadzenia działalności gospodarczej, kształtowania i wykorzystania potencjału środowiska i taką organizację życia społecznego, które zapewnią trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych, dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów produkcyjnych, systemów zarządzania oraz poprawę (w pierwszym okresie), a następnie zachowanie wysokiej jakości życia.

EN

The study attempts to present the methodological and theory-cognitive principles of the economic analysis of environmental management processes. The issue of natural environment occurs in the economic works of the precursors of Petty's and Cantillon's objective theory of values as well as in physiocratic views. Moreover, in the 19th century theory of economy some views were created which divagated from the main trend. They were expressed by such representatives as Mili and Say. Mili was the first economist who went beyond the traditionally understood term environment as a source of natural resources. He underlined the general importance of the environment as the quality of life for humans. He was especially interested in the recreational, psychological and esthetic ąualities of the environment. Say in turn introduced the term of productive services of the natural factors and as the first among the representatives of the classical economy recognised the issue of environmental contamination. In the span of time some further changes took place in the economy science which enabled a better recognition and analysis of the phenomena and processes taking place within the economy-environment system. These changes allowed developing methods and instruments which can be used to reduce the environmental effects of economic activities or other social-economic factors. Among them a special role has been played by: - system relationship analyses of the relations between economy and environment based on the law of mass conservation and input-output tables as well as the entropy-energy analysis of economic activities, - application of the theory of external effects and theory of public goods in the analysis of enyironmental issues. The currently developed theory of sustainable development determines a comprehensive harmonisation of the economic activities with the capacities of the natural eiwironment. The strategy of sustainable development realises the economic, social (cultural, demographic, ethic-axiological, awareness) and ecological (environmental) dimensions. At the current state of research, the term sustainable development should be understood as a way of performing economic activity, developing and using the capacities of the environment and such an organisation of the social life which ensure a sustainable use of the natural resources, dynamic development of new-quality produetion processes, management sy stems together with improving at the initial stage and maintaining high quality of life.

Słowa kluczowe

PL

środowisko; gospodarka; ekonomia; rozwój zrównoważony

EN

environment; management; economics; sustainable development

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2009
• Tom: R. 13, nr 3
• Strony: 118--126
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz.

Twórcy

autor

Michałowski A.

• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Białymstoku

Bibliografia

• [1] Fiedor B. (red.): Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, Wyd. C.H. Beck, Warszawa, 2002
• [2] Graczyk A.: Ekologiczne koszty zewnętrzne. Identyfikacja, szacowanie, internalizacja, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, 2005
• [3] Czaja S., Fiedor B., Jakubczyk Z.: Ekologiczne uwarunkowania wzrostu gospodarczego w ujęciu współczesnej ekonomii, Wyd. EiŚ, Białystok-Kraków, 1993
• [4] Czaja S.: Teoriopoznawcze i metodologiczne konsekwencje wprowadzenia prawa entropii do teorii ekonomii, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław, 1997
• [5] Michałowski A.: Informacja w ekosystemach, Ekopress, Białystok, 2007
• [6] Czaja S., Becla A.: Ekologiczne podstawy procesów gospodarowania, Wyd. AE we Wrocławiu, Wrocław, 2002
• [7] Folmer H., Gabel L., Opschoor H. (red.): Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, Wyd. Krupski i S-ka, Warszawa, 1996
• [8] Michałowski A.: Metoda społeczno-ekonomicznej oceny działań na rzecz zachowania różnorodności biologicznej (rozprawa doktorska), Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Wrocław, 2003
• [9] Łojewski S.:Ekonomia środowiska,Wyd. ATR, Bydgoszcz, 1998
• [10] Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa, 1998
• [11] Żylicz T.: Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, Warszawa, 2004
• [12] Górka K., Poskrobko B., Radecki W.: Ochrona środowiska. Problemy społeczne, ekonomiczne i prawne, PWE, Warszawa, 2001
• [13] Sleszynski J.: Ekonomiczne problemy ochrony środowiska, Agencja Wydawnicza ARIES, Warszawa, 2000
• [14] Winpenny J.T.: Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej, PWE, Warszawa, 1995
• [15] Borys T. (red.): Wskaźniki zrównoważonego rozwoju, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok, 2005
• [16] Kozłowski S.: Przyszłość ekorozwoju, Wyd. KUL, Lublin, 2005
• [17] Poskrobko B., Kozłowski S. (red.): Zrównoważony rozwój. Wybrane problemy teoretyczne i implementacja w świetle dokumentów Unii Europejskiej, PAN, Białystok-Warszawa, 2005
• [18] Poskrobko B. (red.): Zarządzanie środowiskiem, PWE, Warszawa, 2007