Environmental protection in the awareness of residents of local communities in Poland

• Autorzy: Tuszyńska L.

Warianty tytułu

PL

Ochrona środowiska w świadomości społeczności lokalnych

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In Poland, the first studies into the social issues related to environmental protection, environmental awareness and attitudes towards the environment were conducted in the eighties of the last century. Studies conducted in Tarnobrzeg in 1983 are regarded as frontier research in the field of environmental awareness [1]. These served as the basis for an analysis of the state of environmental awareness in Polish society. It was observed that society was more motivated to take action in the face of risks related directly to humans, e.g., pollution of drinking water, while considerably less attention was given to "distant" threats, such as risks to forests or the pollution of the atmosphere with industrial dusts and gases. Research concluded that society values the environment but does not feel the need to actively protect it. Awareness of the risks is contrasted by little knowledge of their sources and effects. Society exhibits a lack of trust and a negative opinion of institutions responsible for providing information and performing activities related to the environment. Due to educational deficiencies, environmental awareness was influenced mainly by the personal experience of individuals and local communities [2]. Results of studies conducted in previous years are slightly different and point to considerable diversity among those surveyed, both in terms of the level of knowledge and their behaviour towards the environment. According to the answers given by respondents, most people are convinced that their environmental awareness is equivalent to their knowledge of organic farming methods. The pro-environmental behaviours of respondents in three regions of Poland mainly constitute reusing glass and plastic containers and plastic bags. On average, over 83% of all respondents stated such behaviour. In the Mazowieckie Voivodeship, this value reached 87.74%. On average, 72.37% of respondents feel they contribute to the protection of the environment. Again, the largest percentage of positive answers came from the areas around Warsaw, Mazowieckie Voivodeship. However, in terms of environmental knowledge and behaviour, research suggests that 69.54% of respondents in rural areas of the Podkarpackie Voivodeship do not practice sustainable development or are not aware of this fact due to a lack of understanding of the subject. Social approval of reducing industrial activity has also decreased, possibly due to increasing unemployment. Also noted was the increased role of local administration and the activities of individuals in relation to the environment. More emphasis was given to the relationship between the state of the environment and opportunities for development. However, there is a larger gap between the rich, educated, pro-environmental individuals in urban centers and the poor, older, less educated people in rural areas, who also appear indifferent to environmental issues. Environmental organizations gained some importance, but at the same time knowledge on such organizations decreased. Authors of previous studies conclude that the future state of environmental awareness in society will depend on economic conditions. It was noted that fear and belief in the constant deterioration of the environment still persist. Also visible were the regional differences in the perception of environmental issues, defined by the state of the environment within a given region [3]. Recent studies conducted by the Forecast Committee of the Polish Academy of Sciences suggest, surprisingly to some, that a country's economic development does not translate into societal progress. Therefore, improvement of a society's financial condition does not lead to an advancement in environmental culture. It would seem that in this situation the only chance for sustainable development is lifelong social education, both in terms of human health and protection of the environment.

PL

W Polsce, pierwsze badania poświęcone społecznym problemom ochrony środowiska, świadomości ekologicznej i postawom wobec środowiska przeprowadzono w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Za pionierskie badania poświęcone w całości świadomości ekologicznej uznaje się badania tarnobrzeskie z 1983 roku [1]. Na tej podstawie opracowano syntezę stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa polskiego. Zwrócono uwagę, że społeczeństwo było bardziej zmobilizowane do działania w przypadku wystąpienia zagrożeń bezpośrednio dotyczących człowieka np. zanieczyszczenie wody pitnej, znacznie mniejszą uwagę zwracano na zagrożenia "odległe" takie jak zagrożenie stanu lasów czy zanieczyszczenia powietrza przez pyły i gazy przemysłowe. Z badań wynikało, że społeczeństwo traktuje środowisko naturalne jako wartość ale nie odczuwa potrzeby działań na rzecz jego ochrony. Świadomości zagrożeń towarzyszy bardzo niewielka wiedza na temat ich źródeł i skutków. W społeczeństwie występuje brak zaufania i negatywna ocena działań instytucji odpowiedzialnych za informację i działania środowiskowe. Wobec braków edukacyjnych, świadomość ekologiczna zdeterminowana była przede wszystkim doświadczeniem indywidualnym poszczególnych jednostek i społeczności lokalnych [2]. Wyniki badań prowadzonych w ostatnich latach są nieco inne, świadczą o sporym zróżnicowaniu zarówno poziomu wiedzy, jak i zachowań badanych osób w stosunku do środowiska. Z odpowiedzi respondentów wynika, że większość ludzi jest przekonanych o tym, że ich świadomość ekologiczna polega na znajomości zasad rolnictwa ekologicznego. Zachowania proekologiczne respondentów w trzech badanych regionach Polski najczęściej dotyczą wielokrotnego wykorzystywania opakowań szklanych, plastikowych i reklamówek. Takie zachowania zadeklarowało średnio ponad 83% wszystkich badanych a w województwie mazowieckim aż 87,74%. Średnio 72,37% badanych uważa, że ma wpływ na ochronę środowiska i znowu największy procent pozytywnych odpowiedzi na to pytanie pochodzi z województwa mazowieckiego, z okolic Warszawy. Jeśli jednak chodzi o wiedzę i zachowania w ochronie środowiska z badań wynika, że 69,54% mieszkańców wsi z województwa podkarpackiego nie stosuje w praktyce zasad zrównoważonego rozwoju lub nie jest tego świadoma ponieważ nie rozumie tego pojęcia. Zmniejszyło się również przyzwolenie społeczne na ograniczenie produkcji przemysłowej, zapewne z powodu wzrostu bezrobocia. Wzrosła rola samorządu lokalnego i indywidualnych działań mieszkańców na rzecz środowiska naturalnego. W większym stopniu dostrzeżono związek między stanem środowiska i szansami rozwojowymi. Pogłębił się jednak podział na wykształconych, bogatych i proekologicznych oraz biednych, starszych, gorzej wykształconych, mieszkających na wsi i obojętnych na kwestie ekologiczne. Nastąpił niewielki wzrost znaczenia organizacji ekologicznych, ale i spadek wiedzy o nich samych. Autorzy wcześniejszych badań wnioskują, że przyszły stan świadomości ekologicznej społeczeństwa będzie zależeć od stanu gospodarki. Zwrócono uwagę, że wciąż panuje lęk i przekonanie o stałym pogarszaniu się stanu środowiska. Widoczne były również różnice regionalne w postrzeganiu problemów ekologicznych, określane przez stan środowiska w danym rejonie kraju [3]. Najnowsze badania Komitetu Prognoz Polskiej Akademii Nauk wskazują, co dla niektórych jest zaskoczeniem, że rozwój gospodarczy kraju nie przekłada się na rozwój cywilizacyjny. Zatem poprawa warunków materialnych ludności nie skutkuje podniesieniem poziomu kultury ekologicznej. Wydaje się, że w tej sytuacji jedyną szansą na zrównoważony rozwój pozostaje edukacja społeczeństwa przez całe życie, zarówno w zakresie ochrony środowiska jak i zdrowia człowieka.

Słowa kluczowe

EN

environmental protection; environmental awareness; local community

PL

ochrona środowiska naturalnego; świadomość ekologiczna; społeczność lokalna

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Journal of Ecology and Health
• Rocznik: 2013
• Tom: R. 17, nr 1
• Strony: 3--10
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz.

Twórcy

autor

Tuszyńska L.

• University of Warsaw, Faculty of Biology Academy of Special Education, Faculty of Pedagogical Sciences in Warsaw

Bibliografia

• [1] Burger T., Świadomość ekologiczna i potrzeby w zakresie ochrony i kształtowania środowiska mieszkańców województwa tarnobrzeskiego, Instytut Kształtowania Środowiska, Warsaw 1984 (typescript).
• [2] Gliński P., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego -dotychczasowe wyniki badań, "Kultura i Społeczeństwo" 1988, no. 3.
• [3] Burger T., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego, IGPiM, Warsaw 2005.
• [4] Dołęga J.M., Postawa środowiskowa - próba analizy pojęcia, [w:] Edukacja biologiczna i środowiskowa, Nr 2-3, IBE, 2004.
• [5] Żeber-Dzikowska I., Wiedza dotycząca zrównoważonego rozwoju wśród młodzieży licealnej na podstawie badań pilotażowych, [w.] Materiały z konferencji „Rozwój zrównoważony jako wartość społeczno-gospodarcza, Olecko - Kowno,4- 6 VI2007.
• [6] Act - Environmental Protection Law of 20 June 2001 (Journal of Laws 2001.62.627).
• [7] Kozłowska K., Lokalna Agenda 21 i wdrażanie koncepcji rozwoju zrównoważonego w gminach województwa kujawsko-pomorskiego, „Problemy Ekologii" 2007, vol. II, nr 3, s. 139-144.
• [8] Tuszyńska L., Diagnoza stanu edukacji środowiskowej społeczności lokalnych w wybranych regionach Polski, WUW, Warszawa 2008.
• [9] Kleer J., Otoczenie światowe i bariery cywilizacyjne Polski, [w:] J. Kleer, A.P. Wierzbicki, Z. Strzelecki, L. Kuźnicki (red.), Wizja przyszłości Polski, Studia i analizy, 1.1, Wydawnictwo PAN Komitet Prognoz 'Polska 2000+', Warsaw 2011, p. 23-41 (In Polish).