Zastosowanie austriackich map katastralnych w badaniach użytkowania ziemi w połowie XIX wieku

• Autorzy: Sobala M.

Warianty tytułu

EN

Application of Austrian Cadastral Maps in Research on Land Use in the Middle of 19th Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor przedstawia sposób przygotowania i przetworzenia austriackich map katastralnych do postaci umożliwiającej analizowanie użytkowania ziemi w połowie XIX wieku oraz prezentuje przykładowe opracowania wyników.

EN

The article presents possible application of Austrian cadastral maps for the analysis of land use with selected GIS tools. It describes the method of preparation and processing of cadastral maps into the form enabling analysis and shows example results prepared in ArcGIS 9.3. Austrian cadastral maps provide a valuable source of scientific information. Emergence of completely new research methods utilizing GIS techniques and tools widened the range of possibilities of geographical-historical analysis, including the analysis of old maps. The article discusses cadastral maps in the scale of 1:2880, elaborated in 1845 for the cadastral commune in Ostre in the region of Żywiec (southern Poland). Calibration is one of the more important issues in the use of old maps. To perform it one needs to know the local reference system and projection. Cadastral maps were probably prepared in Cassini-Soldner cylindrical transversal equal distance projection. The ones discussed in the article are located within the local Lviv cadastral system. In the first step affinity transformation was performed basing on sheet corners. The average RMS error was less than 4.91. The next step of calibration consisted in a transformation of the old local reference system into the modern one. At this stage Helmerfs simplified transformation, including Molodienski's converse formulae, was applied. It is usually assumed that the final stage of calibration of Austrian maps requires a transformation basing on polynomials of higher degree using adaptation points from the map. Because of an insufficient number of adaptation points and their uneven placing the author resigned from performing that last stage, which is permitted in the case of small areas (within the range of 5 km). On screen digitalization utilizing 'snapping' method was the next stage. It was accompanied with establishing a database of land use. Topology construction tool was used to eliminate errors in the process of digitalization. Transformation of old cadastral maps from paper to digital form makes it possible to determine the structure of land use in the middle of 19th century. When combined with altitude data obtained from the digital terrain model, these maps make it possible to determine the implications of terrain relief for particular types of land use as well as the structure of land use in particular altitude zones (table 2). Obtained results may provide a base for the search for other factors which could influence the structure of land use.

Słowa kluczowe

PL

mapa katastralna byłego katastru austriackiego; kalibracja map archiwalnych; GIS historyczny; użytkowanie ziemi

EN

cadastral map of former Austrian cadastre; calibration of archival maps; historical GIS; land use

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2012
• Tom: T. 44, nr 4
• Strony: 324--333
• Opis fizyczny: Bibliogr. 39 poz.

Twórcy

autor

Sobala M.

• Katedra Geografii Regionalnej i Turyzmu Uniwersytetu Śląskiego,

Bibliografia

• Adamczyk B., Gerlach T., Obrębska-Starklowa B., Starkel L, 1980, Zonal and azonal aspects of the agricultur-forest limit in the Polish Carpathians. „Geographia Polonica" Vol. 43, s. 71-84.
• Affek A., 2012, Kalibracja map historycznych z zastosowaniem GIS. W: Źródła kartograficzne w badaniach krajobrazu kulturowego. „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG" nr 16, s. 48-62.
• Biernacki F., 1934, W sprawie współrzędnych katastralnych w Małopolsce. „Wiad. Służby Geogr." R. 8, z. 4, s. 547-555.
• Biernat A., Laszuk A. (red.), 1998, Archiwa Państwowe w Polsce. Przewodnik po zasobach. Warszawa: Wydawn. DiG.
• Bobusia B., 1998, Zbiory map i operatów katastru galicyjskiego w archiwach Polski i Ukrainy. Cz. 1. Rozmiar i rozmieszczenie zasobów. „Rocznik Historyczno-Archiwalny" T. 13, s. 97-99.
• Ciołek G., 1965, Z dziejów kartografii ogrodów. „Rejestr ogrodów polskich" z. 3.
• Ciołek G., 1978, Ogrody polskie. Wyd. 2, Warszawa: Arkady.
• Cousins SA, 2001, Analysis of land-cover transitions based on 17th and 18th century cadastral maps and aerial photographs. „Landscape Ecology" Vol. 16, no. 1,s. 41-54.
• Goraj S., 1982, Systemy katastralne w Polsce. W: Ewidencja gruntów. Praca zbiorowa, Warszawa: Państw. Wydawn. Naukowe.
• Hamre L.N., Domaas ST., Austad I., Rydgren K., 2007, Land-cover and structural changes in a western Norwegian cultural landscape since 1865, based on an old cadastral map and a field sunney. „Landscape Ecology" Vol. 22, s. 1563-1574.
• Hanuś P., Kremiec K., 2005, Transformacja map katastralnych byłego zaboru austriackiego. „Geodezja" T. 11, z. 2, s. 239-249.
• Jagła S., Kostuch R., Kurek S., Pawlik-Dobrowolski J., 1981, Analiza użytkowania ziemi w Karpatach na tle środowiska przyrodniczego. „Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich" Vol. 22, s. 39-65.
• Kadaj R. J., 2002, Polskie układy współrzędnych. Formuły transformacyjne, algorytmy i programy. Rzeszów: Algoresoft.
• Knowles A.K., 2008, Placing history: how maps, spatial data and GIS are changing historical scholarship. Redlands: ESRI Press.
• Konias A., 2000, Kartografia topograficzna Śląska Cieszyńskiego i zaboru austriackiego od II połowy XVIII wieku do początku XX wieku. „Prace Nauk. Uniw. Śląskiego" Nr 1866, Katowice: Wydawn. UŚ.
• Kostuch R., 1976, Przyrodnicze podstawy łąkowo-pastwiskowej gospodarki w górach. Warszawa: PWRiL.
• Kubowicz H., 2007, Określenie możliwości wykorzystania map katastru austriackiego do opracowania map cyfrowych. „Zesz. Nauk. Akademii Rolniczej. Geodezja" Vol. 24.
• Kulig L, Nowak M., Smólski S., Zoil F., 1959, Zasady ustalania granicy między użytkami rolnymi i leśnymi w okolicach górskich. „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych" Vol. 19, s. 3-36.
• Lach J., 1993, Geomorfologiczne skutki zmiany granicy rolno-leśnej w dorzeczu Jasiołki (Beskid Niski). „Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej" T. 22, s. 181-193.
• Leszczycki S., 1932, Badania geograficzne nad osadnictwem w Beskidzie Wyspowym. „Prace Inst. Geogr. UJ" Z. 14.
• Maras S.S., Maras H.H., Aktug B., Maras E.E., Yildiz F., 2010, Typological error correction ofGIS vectordata. „International Journal of the Physical Sciences" Vol. 5, no. 5, s. 476-483
• Mydeł R., 1973, Charakterystyka i ocena przydatności źródeł kartograficznych do badań przeobrażenia struktury użytkowania przestrzeni miejskiej Krakowa. „Folia Geogr., ser. Geogr.-Oecon." Vol. 6, s. 7-97.
• Pasławski J. (red.), 2006, Wprowadzenie do kartografii i topografii. Wrocław: Nowa Era.
• Petek F., Fridl J., 2004, The transformation of the sheets of the Franziscean cadastral map into the Gauss--Kruger coordinate system, „Geografski Vestnik" Vol. 76, no. 2, s. 75-87.
• Schramm W., 1961, Formy osadnictwa wiejskiego w środkowych Karpatach na tle rozwoju historycznego i warunków fizjograficzno-gospodarczych. „Roczniki Nauk Rolniczych" T. 94, seria D.
• Słomczyński J., 1933, Uzgodnienie triangulacji na obszarze Polski. „Wiad. Służby Geogr." T. 4, z. 3, s. 313-351.
• Starkel L, 1972, Charakterystyka rzeźby polskich Karpat i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej. „Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich" Vol. 10, s. 75-150.
• Szady B., 2008, Zastosowanie systemów informacji geograficznej w geografii historycznej. „Polski Przegl. Kartogr." T. 40, nr 3, s. 279-283.
• Szulc H., 1963, Badania geograficzno-historyczne osadnictwa wiejskiego w Polsce. „Przegl. Geogr." T. 35, z. 3-4, s. 657-660.
• Szulc H., 1969, Problem generalizacji układów przestrzennych wsi. „Kwart. Historii Kultury Materialnej" R. 27, nr 4, s. 721-733.
• Taszakowski J., 2011, Ocena przydatności map byłego katastru austriackiego dla regulacji stanu prawnego nieruchomości w południowej Polsce. „Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich" Nr 4, s. 7-19.
• Trafas K., 1975, Zmiany biegu koryta Wisły na wschód od Krakowa w świetle map archiwalnych i fotointer-pretacji. „Zesz. Nauk. UJ" 400, Prace Geograficzne Z. 40.
• Urbański J., 2010, GIS w badaniach przyrodniczych. Gdańsk: Wydawn. UG.
• Wnęk K., 2010, Systemy GIS w badaniach historycznych. „Zesz. Nauk. UJ", Prace Historyczne Z. 137, s. 153-171.
• Wolski J., 2000, Austriacki kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich oraz jego wykorzystanie w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych. „Polski Przegl. Kartogr." T. 32, nr 3, s. 199-212.
• Wolski J., 2001, Kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich - rys historyczny oraz geodezyjne i kartograficzne zasady sporządzania. „Przegl. Geogr." T. 73, nr 1-2, s. 107-131.
• Wolski J., 2007, Przekształcenia krajobrazu wiejskiego Bieszczadów Wysokich w ciągu ostatnich 150 lat. „Prace Geograficzne" T. 214, IGiPZ PAN.
• Wzorek Z., 1951, Galicyjskie plany katastralne. „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury" T. 1, z. 2, s. 87-90.
• Zachariasz A., 1996, Plany katastralne ogrodów jako świadectwo rozwoju idei „ogrodu angielskiego" (na przykładzie Beskidu Niskiego i Pogórza). Kraków, praca doktorska.