Stan urządzeń melioracyjnych oraz potrzeby ich konserwacji warunkiem optymalizacji gospodarowania wodą w rolnictwie na przykładzie Wielkopolski

• Autorzy: Bykowski J. , Przybyła Cz. , Rutkowski J.

Warianty tytułu

EN

Condition and maintenance needs of drainage facilities as requirement of water management optimization in agriculture on example of the Wielkopolska region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy była analiza aktualnego stanu urządzeń i systemów melioracyjnych oraz potrzeb ich konserwacji, jako podstawy do minimalizowania strat w plonach, powodowanych występowaniem okresowych nadmiarów wody, a także jej niedoborów. Praca została oparta o wyniki własnych wieloletnich badań i obserwacji terenowych związanych z gospodarowaniem wodą w rolnictwie oraz danych statystycznych z regionu Wielkopolski. Stopień zaspokojenia potrzeb w urządzenia melioracyjne jest w Wielkopolsce wysoki i wynosi ponad 80%. Jednak środki finansowe przeznaczane na ich utrzymanie pozwoliły w latach 2005-2010 na objęcie coroczną konserwacją zaledwie od 24 do 55% długości ewidencyjnej liniowych urządzeń melioracji podstawowych.

EN

The aim of this study was to analyze the current condition of facilities and drainage systems and their maintenance needs as a base for minimizing yield losses, caused by the periodic occurrence of excess of water and its deficiency. The work was based on the own long-term results of researches and field observations related to water management in agriculture and statistics from the region of Wielkopolska. The degree of providing for needs of drainage devices is strapping in the Wielkopolska region and is over 80%. However, the funds allocated for their maintenance in 2005-2010 allowed to cover the annual maintenance only from 24 to 55% line length of basic drainage facilities.

Słowa kluczowe

PL

urządzenia melioracyjne; konserwacja; gospodarka wodna; rolnictwo

EN

drainage facilities; water management; optimization; agriculture

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering
• Rocznik: 2011
• Tom: Vol. 56, nr 3
• Strony: 45--51
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz.

Twórcy

autor

Bykowski J.

autor

Przybyła Cz.

autor

Rutkowski J.

• Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; Katedra Melioracji, Kształtowania Środowiska i Geodezji ul. Piątkowska 94E, 60-649 Poznań,

Bibliografia

• [1] Bala W., Kwapisz J., Wróbel F.: Wyznaczanie normatywów obsługiwania rowów melioracyjnych na podstawie badań eksploatacyjnych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, ser. Sesja Naukowa, 1990, 28: 107-124.
• [2] Bondar-Nowakowska E.: Oddziaływanie robót konserwacyjnych na florę i faunę koryt wybranych cieków nizinnych. Zesz. Nauk. 173 rozpr. 39 AR, Wrocław, 2000.
• [3] Bondar-Nowakowska E., Dejas D., Rojek S.: Oddziaływanie robót konserwacyjnych na zbiorowisko roślinne w korycie cieku Dobra (dopływ Widawy). Roczniki AR w Poznaniu. CCXCIV, Melioracje Inżynieria Środowiska, 1997, 19, cz. 1: 235-242.
• [4] Bykowski J., Miler A., Żeligowski Z.: Funkcjonowanie obiektów drenarskich poddanych renowacji w Wielkopolsce. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, WMiIŚ, 266, Konferencje VIII: 47-64, 1995.
• [5] Bykowski J., Szafrański Cz., Fiedler M.: Potrzeby modernizacji systemów melioracyjnych dla optymalnego kształtowania zasobów wodnych użytków rolnych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 1998. 355, z. 59: 47-55.
• [6] Bykowski J., Szafrański Cz., Fiedler M.: Stan techniczny i uwarunkowania ekonomiczne eksploatacji systemów melioracyjnych. Zesz. Nauk. Wydz. Bud. i Inż. Środ. Politechniki Koszalińskiej 2001, Nr 20, Inż. Środ., s. 715-723.
• [7] Bykowski J., Przybyła Cz.: Aktualne problemy funkcjonowania spółek wodnych na przykładzie działalności Spółki Wodnej Melioracji Nizin Obrzańskich. Zesz. Prob. Post. Nauk Rol., 2010, 548. Cz. I.: 103-111.
• [8] Caffrey J. M., Monahan C., Tierney D.: Factors influencing the distribution of aquatic plant communities in Irish canals. Hydrobiologia, 2006, 570: 133-139.
• [9] Czarnowski M.: Usterki na obiektach wodno-melioracyjnych. Wiad. Mel. i Łąk., 1988, 12: 315-317.
• [10] Dejas D, Bondar-Nowakowska E.: Mechanizacja robót konserwacyjnych na tle wymagań ekologicznych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, 266, Konferencje VIII, 1995: 261-266.
• [11] Gruszczyński J., Kwapisz J.: Zalecenia technologiczne wykonywania robót konserwacyjnych na rowach i kanałach melioracyjnych. Pol. Tow. Inż. Rol., 1995, 2: 121-125.
• [12] Gruszczyński J., Kwapisz J., Łokas M., Vogelgesang J., Woźniak A.: Ocena efektywności procesu eksploatacji systemów nawadniająco-odwadniających. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Tech. Rol., 1996, 14, 19-40.
• [13] GUS: Rocznik Statystyczny Rolnictwa. Warszawa, 2010.
• [14] Ilnicki P.: Ekologiczne aspekty konserwacji cieków wodnych. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie 1988, 7: 173-179.
• [15] Ilnicki P. (praca zbiorowa): Warunki prowadzenia robót z zakresu melioracji i gospodarki wodnej na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych. PIOŚ Warszawa: 180, 1987.
• [16] Jędryka E.: Potrzeby prowadzenia prac związanych z utrzymaniem śródlądowych wód powierzchniowych i urządzeń wodnych na obszarach renaturyzowanych. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich. PAN Oddz. W Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi, 2006: 43-50.
• [17] Kaca E., Interewicz A.: Metodyka oceny stanu technicznego urządzeń melioracyjnych w systemach nawodnień podsiąkowych. Mat. Konf. Nauk. ”Postęp w projektowaniu i eksploatacji systemów nawodnień podsiąkowych”. Warszawa: Wyd. SGGW, 1991: 90-99.
• [18] Kosturkiewicz A., Bykowski J.: Konserwacja i sprawność działania urządzeń drenarskich. Roczniki AR w Poznaniu, 1991, 224: 33-39.
• [19] Kowalczak P., Farat R., Kępińska-Kasprzak M., Kuźnicka M., Mager P.: Hierarchia potrzeb obszarowych małej retencji. Materiały badawcze, Seria: Gospodarka Wodna i Ochrona Wód, Warszawa: IMGW, 1997, 19: 91.
• [20] Kowalczak P.: Hierarchia potrzeb obszarowych małej retencji w dorzeczu Warty. Warszawa: IMGW, 2001: 123.
• [21] Manteuffel Szoege H., Interewicz A.: Eksploatacja systemów melioracyjnych w świetle monitoringu ekonomicznego w latach 1987-1992. Wiad. Mel i Łąk., 1995, 3, s. 122-125.
• [22] Marcilonek St.: Eksploatacja urządzeń melioracyjnych. Wyd. AR we Wrocławiu, 1994: 294.
• [23] Nyc K., Pokładek R.: Współczesne problemy eksploatacji w melioracjach. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. IMUZ Falenty, 2004: 31-46.
• [24] Nyc K., Pokładek R.: Aktualne problemy melioracji użytków zielonych. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. IMUZ Falenty:, 2008: 97-103.
• [25] Nyc K., Pokładek R.: Eksploatacja systemów melioracyjnych podstawą racjonalnej gospodarki wodnej w środowisku przyrodniczo-rolniczym. Wyd. Uniw. Przyrod. we Wrocławiu,: 2009: 88.
• [26] Przybyła Cz., Szafrański Cz.: Problemy gospodarowania wodą w rolnictwie Wielkopolski. IMUZ, Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 2004, t. 4, z. 2a (11): 25-38.
• [27] Przybyła Cz., Bykowski J., Napierała M.: Znaczenie konserwacji urządzeń melioracji podstawowych w ochronie przeciwpowodziowej obszarów dolinowych. Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Przyrodnicze i techniczne problemy inżynierii i ochrony środowiska”. Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 27-29.09.2010 r. s. 73.
• [28] Querner E.P.: Przepływ w korycie o zwartym przekroju poprzecznym porośniętym roślinnością wodna. W: Hydrauliczne podstawy obliczania przepustowości koryt rzecznych. Wyd. Warszawa: SGGW, 2003: 103-113.
• [29] Rojek S., Bondar-Nowakowska E., Dejas D., Chmura K.: Wpływ konserwacji cieku na zmiany szaty roślinnej. Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 1997, 2: 57-60.
• [30] Rutkowski J., Bykowski J., Pawłowski T., Przybyła Cz., Ratajczak P., Woźniak P.: Potrzeby w zakresie konserwacji rowów i kanałów melioracyjnych podstawą koncepcji nowej maszyny. Nauka, Przyroda, Technologie. (w druku), 2011.
• [31] Rutkowski J., Bykowski J., Pawłowski T., Przybyła Cz., Szychta M.: Założenia technologiczne wielozadaniowej maszyny nowej generacji do konserwacji i odbudowy rowów i kanałów melioracyjnych. Część I i II. Wiad. Mel. i Łąk. (przekazany do druku), 2011.
• [32] Stąpel Z.: Podstawy sterowania jakością użytkową urządzeń melioracji szczegółowych. Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, 266, Konferencje VIII, 1995: 29-37.
• [33] Stąpel Z., Gołaszewski M.: Instrukcja przeglądów okresowych stanu technicznego budowli melioracyjnych. MUZ Falenty. Maszynopis, 1986.
• [34] Szafrański Cz., Bykowski J.: Opinia dotycząca celowości usuwania drzew i krzewów rosnących w dnie i na skarpach rowów melioracyjnych. Ekspertyza wykonana na zlecenie Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu. Katedra Melioracji Rolnych i Leśnych AR w Poznaniu. Maszynopis, 1994: 5.
• [35] Szafrański Cz., Fiedler M., Stasik R.: Wpływ przebiegu warunków meteorologicznych na stopień zagrożenia erozją wodną gleb Pojezierza Gnieźnieńskiego. Roczniki AR w Poznaniu, 1997, 294, Mel. i Inż. Środ., 19: 141-149.
• [36] Szoszkiewicz K., Zbierska J., Staniszewski R., Jusik S.: The variability of macrophyte metrics used in river monitoring. Oceanological and Hydrobiological Studies, 2009, Vol. XXXVIII, 4: 117-126.
• [37] Tamulewicz J.: Roczny przebieg opadów atmosferycznych na Nizinie Wielkopolskiej w latach 1931-1980. Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią, 1992., t. 43, Seria A, Geografia Fizyczna: 117-131.
• [38] Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2001 nr 115 poz. 1229 z późniejszymi zmianami).
• [39] Woś A.: Klimat Niziny Wielkopolskiej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1994, 192.
• [40] Woś A.: Klimat Polski. Warszawa: PWN, 1999: 302.
• [41] Zuber S.: Stan i potrzeby drenowań gruntów ornych oraz przyczyny wadliwego działania urządzeń drenarskich i sposoby ich usprawnienia. Wiad. Mel. i Łąk., 1983, 12: 336-339.
• [42] Żbikowski A., Żelazo J.: Ochrona środowiska w budownictwie wodnym. Warszawa: Agencja Wyd. Falstaff, 1993.
• [43] Żelazo J.: Współczesne poglądy na regulację małych rzek nizinnych. [W:] Tomiałojć L.: Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek Polski., Kraków: Wydawnictwo Instytutu Ochrony Przyrody PAN, 1993: 145-154.