Nieprzewidywane skutki ocieplenia klimatu: śnieg – norniki –bioróżnorodność

• Autorzy: Gliwicz J.

Warianty tytułu

EN

Unexpected effects of the climate warming: snow – field voles – biodiversity

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W ostatnich latach pojawiają się coraz częściej sygnały z północnej Europy (>60 N), wskazujące na istotne zmiany zachodzące w przebiegu wieloletniej liczebności norników i lemingów. Zmiany te, polegające na zaniku regularnych cykli populacyjnych o wysokiej amplitudzie i pojawieniu się w ich miejsce niecyklicznych fluktuacji na stosunkowym niskim poziomie liczebności, przypisywane są globalnemu ociepleniu klimatu, najsilniej zaznaczającemu się w północnej i umiarkowanej strefie klimatycznej w okresie zimy. Dane zaprezentowane w tym artykule (1) przedstawiają podobne zmiany dynamikiliczebności w populacjach dwóch gatunków norników w Polsce w okresie ostatnich 25 lat; (2) wskazują, które czynniki meteorologiczne są najistotniejsze dla zimowej przeżywalności norników oraz (3) wykazują statystycznie, że te właśnie czynniki w ostatnim półwieczu zmieniały się niekorzystnie dla norników w miarę ocieplania się klimatu. Ponadto, przedstawiono zależność pomiędzy obniżającą się liczebnością norników a spadkiem zagęszczenia zwierzyny drobnej w Polsce w okresie ostatnich 20 lat, sugerującą, że niedostatek norników jest przyczyną nadmiernej redukcji zwierzyny drobnej przez drapieżniki, dla których norniki, szczególnie w latach masowego występowania, stanowiły poprzednio podstawowe źródło pokarmu.

EN

Recently, several reports from Northern Europe (>60 N) indicated significant change in population dynamics of voles and lemmings. The change from high–amplitude regular cycles to acyclic fluctuations at relatively low level is regarded as an effect of climate warming, most pronounced in winter. Data presented in this article (1) show similar changes in the dynamics of two vole species in Poland over last 25 years, (2) indicate which winter weather factors are most important for successful survival of voles and (3) demonstrate that those factors changed to disadvantage of overwintering voles, over last half–century due to global warming. The decline in vole abundance is indicated as an indirect cause for the fall in the abundance of small game observed in Poland over the last 20 years.

Słowa kluczowe

PL

cykle populacyjne; norniki; ocieplenie klimatu; zima; zwierzyna drobna

EN

climate warming; population cycles; small game; voles; winter

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2010
• Tom: R. 14, nr 3
• Strony: 121--125
• Opis fizyczny: Bibliogr. 13 poz.

Twórcy

autor

Gliwicz J.

• Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa

Bibliografia

• [1] Gliwicz J. Jancewicz E. 2004. Voles in river valleys. In: Essays on Mammals of Białowieża Forest, B. Jędrzejewska & J. M. Wójcik, eds. Pp: 139-148.
• [2] Gliwicz J. Jancewicz E. 2010. Cascade effect of climate warming: snow duration-vole population dynamics - biodiversity (w recenzji).
• [3] Henttonen, H. 2000: Long-term dynamics of the bank vole Clethrionomys glareolus at Pallasjand, northern Finnish taiga. Polish Journal of Ecology 48, Suppl: 87-96.
• [4] Henttonen H., 2008. Long-term patterns in arvicoline rodent dynamics at Pallasjrvi and Kilpisjarvi, northern Finnish Lapland. Abstracts of 11 International Conference "Rodens et Spatium", Myshkin, Russia. P. 10.
• [5] Hornfeldt, B. 2004: Long-term decline in numbers of cyclic voles in boreal Sweden: analysis and presentation of hypotheses. Oikos 107:376-392.
• [6] Ims, R. A., Henden, J. A., Killengreen, S. T. 2008: Collapsing population cycles.TREE 23:79-86.
• [7] Jędrzejewska B., & Jędrzejewski W. 1998. Predation in vertebrate communities. Ecological Studies 135. Springer.
• [8] Kamieniarz, R. & Panek, M. 2008: Zwierzęta łowne w Polsce na przełomie XX1 XXI wieku. Stacja Badawcza PZŁ, Czempin.
• [9] Kausrud K. L., Mysterud A, Steen H., Vik J.O, Ostbye E., Cazelles B., Framstad E., Eikeset A. M., Mysterud I., Solhoy T., Stenseth M. Ch. 2008. Linking climate change to lemming cycles. Nature 456:93-97.
• [10] Korslund L. & Steen H., 2006. Small rodent winter survival: snow conditions limit access to food resources. Journal of Animal Ecology 75:156-166.
• [11] Mackin-Rogalska, R. & Nabagło, L. 1990: Geographical variation in cyclic periodicity and synchrony of the common vole, Microtus arvalis. Oikos 59: 343-348.
• [12] Romankow-ŻmudowskaA. &GralaB. 1994. Occurance anddistribution of the common vole, Microtus aryalis (Pallas) in legumes and seed grasses inPolandbetween 1977 and 1992. Polish Ecol. Studies 20:503-7.
• [13] Tryjanowski P. & Kuźniak S. 2002. Population size and productivity of the white stork Ciconia ciconia in relation to common vole Microtus arvalis density. Ardea