Wpływ ryzosfery na zawartość kadmu i ołowiu w glebach i roślinach warzywnych z terenów o zróżnicowanym wpływie antropopresji

• Autorzy: Bielińska E. J.

Warianty tytułu

EN

Influence of the root layer on the content of cadmium and lead in soils and vegetable plants in regions with diverse anthropogenic impact

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem pracy było określenie zawartości kadmu i ołowiu w warzywach uprawianych w ogródkach działkowych zlokalizowanych na terenach o zróżnicowanej intensywności antropopresji oraz zbadanie wpływu ryzosfery tych roślin (seler, burak ćwikłowy, marchew) na zawartość metali ciężkich i aktywność enzymatyczną gleb. Badaniami objęto ogródki działkowe zlokalizowane na obszarze Górnego Śląska (Bytom, Miasteczko Śląskie, Zabrze) i miast wschodniej Polski (Lublin, Stalowa Wola, Zamość). Obiektami badań były warzywa uprawiane w tych ogródkach (seler, burak ćwikłowy i marchew) oraz gleby strefy ryzosferowej i pozaryzosferowej tych roślin. Zawartość kadmu i ołowiu w analizowanych warzywach była ścisłe uzależniona od stopnia zanieczyszczenia gleb tymi metalami i gatunku rośliny. Spośród badanych warzyw seler gromadził największe ilości Cd i Pb. Przekroczenie dopuszczalnej normy zawartości Cd i Pb stwierdzono w próbkach warzyw pochodzących z obszaru Górnego Śląska. Istotny wpływ ryzosfery na pozytywne zmiany ekochemicznego stanu gleb stwierdzono wyłącznie w przypadku ogrodów działkowych z terenu miast wschodniej Polski. Brak efektu ryzosfery w glebach z obszaru Górnego Śląska wskazuje na zakłócenie równowagi biologicznej w tym środowisku.

EN

The dissertation aimed to determine the content of cadmium and lead in vegetables grown in allotments situated in regions with direrse anthropogenic impact as well as to examine the influence of the root layer of these plants (celery, red beet, car-rot) on the content of heavy metals and an enzymatic activity of soils. The research comprised the allotments located in the Upper Silesian region (Bytom, Miasteczko Śląskie, Zabrze) and in the towns in eastern Poland (Lublin, Stalowa Wola, Zamość). The objects of the research were vegetables grown in allotments (celery, red beet and carrot) and soils within and beyond the root layer of these plants. The content of cadmium and lead in the analyzed vegetables depended strictly on plant species and the extent to which the soils were polluted with these metals. Among the analyzed yegetables, the highest amounts of Cd and Pb were accumulated in the celery. The exceedance of the admissible limit for the content of Cd and Pb was observed in the vegetable samples from the Upper Silesian region. A significant influence of the root layer on the favourable changes of the ecochemical condition of the soils was observed only for the allotments situated in the towns of eastern Poland. The lack of the effect of the root layer in the soils in the Upper Silesian region indicates a disturbance in the biological equilibrium in this environment.

Słowa kluczowe

PL

ryzosfera; kadm; ołów; gleba; roślina

EN

root layer; cadmium; lead; soil; plant

• Wydawca: Sieć Badawcza Łukasiewicz - Poznański Instytut Technologiczny
• Czasopismo: Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering
• Rocznik: 2009
• Tom: Vol. 54, nr 3
• Strony: 16--20
• Opis fizyczny: Bibliogr. 25 poz.

Twórcy

autor

Bielińska E. J.

• Instytut Gleboznawstwa i Kształtowania Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie 20-069 Lublin, ul. Leszczyńskiego 7,

Bibliografia

• [1] Baran S., Bielińska E.J.: Wpływ ryzosfery mniszka lekarskiego (Teraxacum officinale Web.) na zawartość metali ciężkich i aktywność enzymatyczną gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 533, s. 21-29, 2008.
• [2] Baran S., Wójcikowska-Kapusta A., Oleszczuk P., Żukowska G.: Zawartość wybranych metali ciężkich w glebach i buraku ćwikłowym o zróżnicowanym wpływie antropopresji. Journal of Elementology 10 (3), cz. II. s. 683-692, 2005.
• [3] Bielińska E.J.: Charakterystyka ekologiczna gleb ogrodów działkowych z terenów zurbanizowanych. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 51 (2), s. 13-16, 2006.
• [4] Bielińska E.J., Mocek A., Paul-Lis M.: Wpływ systemu uprawy na aktywność enzymatyczną gleb zróżnicowanych typologicznie. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering, 53 (3), s. 10-13, 2008.
• [5] Burns R.G.: Extracellular enzyme-substrate interactions in soil. Slater H. (red.): Microbes in their natural environments, Cambridge University Press, New York, s. 249-298, 1983.
• [6] Gworek B., Mocek A.: Obieg pierwiastków w przyrodzie. Tom. I. Inst. Ochr. Śród., Warszawa, 2000.
• [7] Jagiełło A., Bożym M., Wacławek W.: Zawartość Cd, Cu, Pb, Zn i N-NO3 w anatomicznych częściach warzyw z ogrodów działkowych w Brzegu (woj. opolskie). Rocz. Glebozn. 54. Nr 4. s. 83-89, 2003.
• [8] Jasiewicz Cz.: Ołów w warzywach z ogródków działkowych. ; Aura Nr l2.s. 16-17, 1991.
• [9] Jasiewicz Cz., Baran A.: Przewodnik do wykładów i ćwiczeń z toksykologii. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Krakowie, Kraków, 2008.
• [10] Jasiewicz Cz., Curyło T.: Wpływ nawozów organiczno-mineralnych na skład chemiczny roślin uprawianych na glebie i zanieczyszczonej metalami ciężkimi. Fol. Univ. Agric. Stein. 190 Agricultura (72), s. 123-129, 1998.
• [11] Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H., Witek T.: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. IUNG Puławy 35. s. 5-15, 1993.
• [12] Kurek E.: Związki przyczynowo-skutkowe aktywności mikrobiologicznej i zakwaszenia gleb. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 482, s. 307-316, 2002.
• [13] Ladd N., Butler J.H.A.: Short-term assays of soil proteolytic enzyme activities using proteins and dipeptide derivatives as substrates. Soil Biol. Biochem. 4, s. 19-30, 1972.
• [14] Leszczyńska T.: Porównanie zawartości wybranych metali ciężkich w warzywach pochodzących ze sklepów z żywnością ekologiczną oraz placów targowych Krakowa. Bromat. Chem. Toksykol. Nr 2. s. 191-196, 1999.
• [15] Lynch J.M., Whips J. M.: Substrate flow in the rhizosphere. Plants a Soil 129, s. 1-10, 1990.
• [16] Małachowska-Jutsz A., Miksch K.: Rola ryzosfery roślin jedno- i dwuliściennych w usuwaniu WWA, TPH oraz frakcji ciężkich ze środowiska glebowego. Zesz. Nauk. Politechniki Śląskiej, Inżynieria Środowiska 45, s. 75-88, 2000.
• [17] Ostrowska A., Gawliński S., Szczubiałka Z.: Metody analizy i oceny właściwości gleb i roślin. IOŚ, Warszawa, 1991.
• [18] Priha O., Hallantie T., Smolander A.: Comparing microbial biomass, denitrification enzyme activity and numbers of nitrifiers in the rhizosphere of Pinus syvestris, Picea abie and Betula pendula seedlings with microscale methods. Fertility of Soils, Springer-Verlag„ 1999.
• [19] Renella G., Chaudri M.A., Brookes P.C.: Fresh additions of heavy metals do not model long-term effects on microbial biomass and acthity. Soil Biol. Biochem. 34, s. 121-124, 2002.
• [20] Rozporządzenie Komisji Nr 466/2001/WE z dnia 8 marca 2001 r. ustalające maksymalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dz. Urz. WE L 77 Z 16.03.2001.
• [21] Tabatabai M.A., Bremner J.M.: Use of p-nitrophenyl phos-phate for assay of soil phosphatase activity. Soil Biol. Biochem. 1, s. 301-307, 1969.
• [22] Tarafdar J.C., Jungk A.: Phosphatase activity in the rhizosphere and its relation to the depletion of soil organic phosphorus. Biol. Fertil. Soils 3, s. 199-204, 1987.
• [23] Thalmann A.: Zur Methodik der Bestimmung der Dehydrogenase Aktivitat in Boden mittels Triphenyltetrazoliumchlorid (TTC). Landwirtsch. Forsch. 21, s. 249-258, 1968.
• [24] Wiśniowska-Kielian B., Lipiński W. (red.): Ocena składu chemicznego roślin. W: Oddział Krakowski Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej, Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza. Kraków - Warszawa - Wrocław, 2007.
• [25] Zantua M.I., Bremner J.M.: Comparison of methods of assaying urease activity in soils. Soil Biol. Biochem. 7, s. 291-295, 1975.