Mapy plebiscytowe Górnego Śląska

• Autorzy: Borowicz D.

Warianty tytułu

EN

Plebiscite maps of Upper Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autorka przedstawia stan badań nad mapami, jakie zostały wydane w związku z przeprowadzeniem w marcu 1921 roku głosowania plebiscytowego na obszarze Górnego Śłąska. Z uwagi na specyfikę tego rodzaju map, opisano również ich treść oraz sposoby jej prezentacji.

EN

The political events that took place in 1918 resulted in the transformation of both political and economic relation in European countries. After the World War I numerous new mononational countries were formed. The simultaneous reunification of formerly occupied Polish lands also reached Upper Silesia. The Treaty of Versailles, signed on June 28, 1919 stated that a plebiscite would be taken in Upper Silesia, whose results shall decide on the sovereignty under which the territory is to be placed. This decision resulted in widespread propaganda activities. One the period had also been used as official documents to determine the areas where the plebiscite is to be taken, and later also in the process of delimitation the border between Poland and Germany. There has been no synthesis of the maps commonly referred to as"plebiscite maps" published to date. What is more, there is no commonly accepted definition of "plebiscite maps" in cartographic literature. The plebiscite maps are either considered a part of maps of the nationalities (A. Gawryszewski 1995) or as maps pertaining to the Upper-Silesia regional issues (H. Kot 1970). It can be assumed, that the first plebiscite maps appeared after the Versailles Treaty had been signed, or possibility even before that date, during the preparation to the Paris Peace Conference. It is equally difficult to point out the time period when the last item of that kind were published, as such maps were put out in Germany up to the 1930s. Based on the map contents we can separate such maps into three major groups (H. Kot 1970): 1. Map of the plebiscite area. There are usually administrative maps, basic maps in which future results are to be superimposed, nationality maps, maps of predicted plebiscite results as well as those used to demonstrate the unity and indivisibility of Upper Silesia. These maps functioned as information or propaganda tools (Fig. 1). 2. Plebiscite results maps. First such maps appeared just after the plebiscite itself. In order to show the desired results quantitative mapping methods were used on German maps, the choroplethic method being the most commonly applied, as it demonstrated the German majority in towns. On the contrary, the chorochromatic and nominal point method were most often used on Polish maps, highlighting the Polish majority in rural communes (Fig.2). 3. Maps of the new international borders. This categorycontains maps showing the projected demarcation line in Upper Silesia or the international border after division of the territory, most often based on administrative maps of the plebiscite area (Fig. 3). The majority of plebiscite maps were published by the Germans. This is a result of their specialization in the mapping of Silesia, whose major part was located within Germany. Also, their anxiety of the separation of Silesia from the Reich seemed to have played an important role. The larger number of maps published in Germany also resulted from larger investments in the plebiscite campaign. The majority of maps were published in Berlin, Breslau and Glogau. The inconspicuous number of Polish plebiscite maps was the result of, apart from the strictly economic reasons, the lack of uniform topographic base. The Polish maps were issued mostly in Bytom and Mikołów and also in Lvov, Warsaw, Cracow and Poznań. It was often very difficult to determine the author and publisher of numerous maps. Some of these maps were either translated into German and French, or had miltilingual title and explanation.

Słowa kluczowe

PL

kartografia; mapa; mapa plebiscytowa; Śląsk Górny

EN

cartography; map; plebiscite map; Upper Silesia

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2000
• Tom: T. 32, nr 4
• Strony: 302--315
• Opis fizyczny: Bibliogr. 41 poz., mapy

Twórcy

autor

Borowicz D.

• Zakład Kartografii Uniwersytetu Wrocławskiego

Bibliografia

• Bellée H., 1925, Abstimmungs Bibliographie. W: Oberschlesien und der Genfer Schiedsspruch. Berlin - Bresiau: F. Hirt.
• Bellée H., Bellée-Vogt L., 1938, Oberschlesie Biblioqraphie, Bd. 1. Lepzig - Oppeln: Hirzel.
• Dietrich B., 1921, Die natürliche Grenze des nordöstlichen Oberschlesien. Breslau. M u. H. Marcus.
• Firich K., 1921, Polskość Górnego Śląska według urzędowych źródeł pruskich a wynik plebiscytu. Warszawa: Centralny Komitet Plebiscytowy.
• Gawryszewski A., 1969, Polskie mapy narodowościowe i językowe. Bibliografia (lata 1827-1967). „Dokum. Geogr.” z. 4. Warszawa: IG PAN.
• Gawryszewski A., 1995, Mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe Polski wykonane przez autorów obcych. Bibliografia (lata 1846-1967). „Dokurn. Geogr." z. 3. Warszawa: IGiPZ PAN.
• Hawranek F. (red.), 1982, Encyklopedia Powstań Śląski. Opole: Instytut Śląski.
• Jak lud Śląski wrócił do Polski, 1936, Katowice: Księgarnia i Drukarnia Katolicka S.A.
• Kot H., 1970, Historia nowożytnej kartografii Śląska. Katowice: Wydaw. Śląsk.
• Malec-Masnyk B., 1991, Plebiscyt na Górnym Śląsku. Opole: Instytut Śląski.
• Note über Volksabstimmung in Oberschlesien, 1921. Berlin: b. n. wydawn.
• Notes sur le Plébiscite en Haute Silesie (20 Mars 1921), 1921. Paris: b. n. wydawn.
• Osborne S., 1921, The Problem of Upper Silesia. London: Georg Stilke.
• Popiołek K., 1979, Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku. Katowice: Śląsk.
• Projekt regulaminu plebiscytowego dla Górnego Śląska, 1921, b. m. wyd. i n. wydawn.
• Romer E., 1922, Księga informacyjno-adresowa polskiej części Śląska Opolskiego. Lwów: Atlas.
• Wroniak Z., 1963, Sprawa polskiej granicy zachodniej w latach 1918-1919. Poznań: Wydawn. Poznańskie.
• Wyględa J., 1966, Plebiscyt i powstania śląskie. Opole: Instytut Śląski.
• Volz W., 1921a, Das Deutschtum in den Kreisen Rybnik und Pless. Breslau: b. n. wydawn.
• Volz W., 1921b, Die wirtschaftsgeographischen Grundlagen der oberschlesien Frage. Berlin: b. n. wydawn.
• Źródła kartograficzne
• [1] Abstimmungsgebiet Oberschlesien, 1:300 000. Berlin: Preussiche Landesaufnahme, 1919.
• [2] Abstimmungsgebiet Oberschlesien, 1:300 000. Berlin: Preussiche Landesaufnahme, 1921.
• [3] Abstimmungsgebiet Oberschlesien. Akte polnischer Wahlbeeinflussung, 1:250 000. Oprac. Górnośląska Służba Prasowa. Berlin: Gea, 1921.
• [4] Abstimmungsgebiet Oberschlesien. Grenzlinie des Obersten Rates vom 20. Oktober 1921, 1:250 000. Berlin. Instytut Litograficzny, 1921.
• [5] Carle des Nationalités du territoire plébiscitaire de Haute Silésie, basée sur la statistique officielle prussienne, brak skali. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy b. m wyd, b. n. wydawn., b. r. wyd., ok. 1921.
• [6] Carte des religions de la Haute Silésie, brak skali. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy. b. m. wyd., b. n. wydawn., ok. 1921.
• [7] Darstellung des Ergebnisses der Volksabstimmung in Oberschlesien vom 20 März 1921, 1:100 000. Breslau: Wyższy Urząd Górniczy, 1921.
• [8] Die wirtschaftliche Struktur Oberschlesiens (atlas) Berlin: b. n. wydawn., 1921.
• [9] Generalkarte von Oberschlesien, 1:300 000. Berlir u. Glogau: b. n. wydawn., 1921.
• [10] Gerke H., Kartographische Darstellung der Abstimmungsergebnisse von Oberschlesien, 1:100 000 Berlin: b. n. wydawn., 1921.
• [11] Górny Śląsk. Ogólny wynik głosowania, ok. 1:150 000. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, b. r. wyd.
• [12] Granice Polski na Górnym Śląsku, 1:600 000. Lwów: Atlas, 1921.
• [13] Granice Polski na Śląsku Górnym według postanowienia Rady Najwyższej, 1:600 000. Lwów: Atlas, 1922.
• [14] Januszewski J., Górny Śląsk (Teren plebiscytowy), 1:150 000. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, 1921.
• [15] Karte der abgetretenen Gebiete Schlesiens, 1:300 000. b. m. wyd., b. n. wydawn., 1921.
• [16] Karte der Abstimmungsergebnisse, 1:1 000 000. Berlin: Gea., 1921. W: „Deutsche Allgemeine Zeitung" nr 216, 11.05.1921.
• [17] Karte des Abstimmungsergebnisses in Oberschlesien vom 20. März 1921, 1:200 000. Berlin: Preussiche Landesaufnahme, 1921.
• [18] Kozłowski W. M., Wyniki plebiscytu a „imigranci plebiscytowi", brak skali. W: Kozłowski W., Stosunki narodowościowe i wychodźstwo na Śląsku polskim. „Ekonomista XXI" T. 2, s. 78-101. Warszawa 1921.
• [19] Ludność polska na Górnym Śląsku, ok. 1:275 000. b. m. wyd., b. n. wydawn., b. r. wyd., po 1921.
• [20] Mapa gmin plebiscytowych w dniu 20 marca 1921r, 1:300 000. b. m. wyd., b. n. wydawn., b. r. wyd.
• [21] Mapa górniczo-przemysłowa polskiego Śląska Opolskiego, 1:200 000. W: Romer E., Księga informacyjno-adresowa polskiej części Śląska Opolskiego. Lwów: Atlas, 1922.
• [22] Mapa narodowości terenu plebiscytowego Górnego Śląska, zestawiona na podstawie pruskiej urzędowej statystyki. 1:335 000, b. m, wyd., b. n. wydawn., 1920.
• [23] Mapa narodowościowa terenu plebiscytowego Górn. Śląska zestawiona na podstawie wyników wyborów komunalnych z listopada 1919, 1:200 000. b. m. wyd.. b. n. wydawn., ok. 1921.
• [24] Mapa wyznaniowa Prus, Górnego Śląska i Polski, brak skali. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, po 1918.
• [25] Matzel W., Beuthen O-S (atlas), Bytom: b. n. wydawn., b. r wyd., po 1925.
• [26] Oberschlesien. Die Karte zeigt d. Entscheidung d. VöIkerbundes, 1:300 000. Glogau: Wydawn. K. Flemminga, ok. 1921.
• [27] Oberschlesien mit der durch die Grenzkommission gemäss der Entscheidung der Botschafterkonferenz vom 20.10.1921 vorläufig festgelegten Demarkationslinie, 1:250 000. Berlin: Gea, 1921.
• [28] Obszar plebiscytowy Górnego Śląska, brak skali, Warszawa: Komitet Zjednoczenia Górnego Śląska z Rzecząpospolitą Polską, b. r. wyd., przed 1921
• [29] Obszar śląska zajęty w III. Powstaniu oraz obecna zachodnia granica woj. śląskiego, brak skali. W: Jak lud śląski wrócił do Polski. Katowice: Księgarnia i Drukarnia Katolicka S.A., 1936.
• [30] Ogólny wynik głosowania, ok. 1:150 000. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, b. r. wyd.
• [31] Partsch J., Schlesien, 1: 1 250 000., W: Partsch J., Schlesien. Eine Landeskunde für das deutsche Volk, T. 1. Breslau: F. Hirt, 1896.
• [32] Plebiscyt. Górny Śląsk. Ogólny wynik głosowania. ok. 1:150 000. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, b. r. wyd.
• [33] Polska i jej sąsiedzi, 1:4 000 000. Mikołów: Wydawn. K. Miarki, 1920.
• [34] Romer E. (red.), Polski Atlas Kongresowy. Lwów - Warszawa: Książnica-Atlas, 1921.
• [35] Rząd niemiecki sam się przyznaje, że Górny Śląsk dla Niemiec stracony, brak skali. Oprac. Polski Komisariat Plebiscytowy. Mikołów. Wydawn. K. Miarki, 1920.
• [36] Sering M., Die Vererbung des Iändlichen Grundbesitzes in Königreich Preussen. W: Provinz Schesien, T. 4. Berlin: b. n. wydawn., 1900.
• [37] Śląsk Polski, 1:200 000. Warszawa: Polskie Towarzystwo dla Ofiar Wojny Braciom Ślązakom. 1919.
• [38] Wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku, 1:600 000. Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego. W: Dziewulski S., Wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku, „Ekonomista XXI" T. 2. Warszawa 1921.
• [39] Wyniki plebiscytu z 20-go marca 1921 roku oraz projektowana linia podziału Śląska, brak skali. W: Jak lud śląski wrócił do Polski. Katowice: Księgarnia i Drukarnia Katolicka S.A., 1936.
• [40] Zeigler H., Ergebnis der Volksabstimmung in Oberschlesien. W: Werner, Weichseikorridor und Ostoberschlesien. Der weltwirtschaftliche Zusammenhang beider Probierne, brak skali. Breslau: b. n. wyd., ok. 1932.
• [41] Zeigler H., Verteilung der deutschen und polnischen Stimmen, brak skali. „Petermanns Geogr. Mitteilungen" H. 217. Gotha 1933.