Austiacki kataster podatku gruntowego na ziemiach polskich oraz jego wykorzystanie w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych

• Autorzy: Wolski J.

Warianty tytułu

EN

Austrian land-tax cadaster on the Polish territory and its use for the construction works and research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Autor przedstawia kolejne etapy zakładania austriackiego katastru podatku gruntowego na ziemiach polskich, a następnie przybliża zasady sporządzania operatów katastralnych, prezentuje ich strukturę i zawartość oraz podaje przykłady ich wykorzystania w pracach urządzeniowych i badaniach naukowych.

EN

The land-tax cadaster i. e. collection of data pertaining to land and containing maps as well as land registers listings their users and proprietors was initiated on the Polish ethnic territory in the early 19th century. The main reason was the abolition of serfdom and consequent enfranchisement of peasants (at the turn of the 19th century). The most important role was played by the Austrian and Prussian cadaster. On the territory of the Russian Kingdom of Poland no uniform land register was ever produced. The cadastral assessments initially served as a source of information on location, surface and soil class; entitled to the right of ownership in land registers and facilitated the sale of real estate and applying for credit. They were also often used to determine the limits of properties and for their protection. After the World War II, they were used as a base to determine the areas to be colonized, for the construction works and also for legislation concerning the native peoples. All documents that survived the war was used as a base of the nationwide land and building cadaster initiated in 1955. In the later years, cadastral maps were mostly used for research and physical planning, including, among others, research of the changes to the spatial structure of landscape, land use, and the structure of ownership divisions, changes to the hydrographic network and also water management. Cadastral maps also play an important role in historical georgaphy, most importantly in research on the settlement history. The maps are used to reconstruct the natural and anthropogenic landscape, in the research on morphology and topography and their relation to the settlement history. Other fields of research include, but are not limited to: typology of spatial patterns of localities, village measurement methods, and analyses of neighbourhood. Recently, numerous uses utilize the GIS technology. Despite the long-lasting process of the analog-digital data transformation, the achieved effect is invaluable. For a few years the issues pertaining to cadasters, namely to the aims, fornal structure and function under the current legislation and socio-economic relations have been increasingly becoming of interest to numerous scientific and administration agenda.

Słowa kluczowe

PL

kartografia; kataster podatku gruntowego; kataster austriacki; Polska; badania

EN

cartography; land-tax cadaster; Austrian cadaster; Poland; research

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2000
• Tom: T. 32, nr 3
• Strony: 199--212
• Opis fizyczny: Bibliogr. 43 poz., mapy, rys., tab.

Twórcy

autor

Wolski J.

• Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa

Bibliografia

• Andrzejewski J., Krygier A., Sztukiewicz W., 1995, Kataster gruntowy w Wielkopolsce - historia i teraźniejszość. „Przegl. Geodez." R. 67, nr 11, s. 17-20.
• Augustyn M . 1999, Nazewnictwo wsi Wołosate. „Bieszczad" R 6. s 11-77.
• Bartoszewski Z.. Goraj S., 1975, Bonitacja gruntów jako część składowa treści polskiego katastru gruntowego. „Przegl. Geodez." R. 47 nr 10 s. 397-401.
• Biernat A., Laszuk A. (red.), 1998, Archiwa Państwowe w Polsce. Przewodnik po zasobach. Warszawa: Wydawn. DiG.
• Bobusia B., 1998, Zbiory map i operatów katastru galicyjskiego w archiwach Polski i Ukrainy. Cz. 1 Rozmiar i rozmieszczenie zasobów. „Rocznik Historyczno-Archiwalny" T. 13, s. 97-99.
• Fedorowski W., 1974, Ewidencja gruntów. Warszawa: PPWK.
• Froehlich W., Słupik J., 1986, Rola dróg w kształtowaniu spływu i erozji w karpackich zlewniach fliszowych. „Przegl. Geogr." T. 53, z. 1-2, s. 67-85.
• Gaździcki J., 1995, Systemy katastralne. Warszawa: PPWK.
• Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1998, Założenia rządowego programu modernizacji ewidencji gruntów w nowoczesny kataster nieruchomości. „Przegl. Geodez." R. 70, nr 4, s. 7-9.
• Gołaski J., 1967, Opracowanie nazw na mapach wielkoskalowych. Toponomastyka kartograficzna. Warszawa: PPWK.
• Gołaski J„ 1980, 1988,1993, Atlas rozmieszczenia młynów wodnych w dorzeczach Warty, Brdy i części Baryczy w okresie 1790-1960 (Cz. 1. Środkowa Warta, Prosna i Barycz, Cz. 2. Dolna Warta i Obra, Cz. 3. Dolna Noteć, Drawa i Gwda). Poznań: Wydawn. Akademii Rolniczej.
• Górka Z., 1986, Sieć dróg dojazdowych jako element infrastruktury technicznej rolnictwa w górach na przykładzie dwu wsi karpackich. „Folia Geogr., ser. Geogr.-Oecon." Vol. 19, s. 115-128.
• Hycner R., Szczutko T., 1996, Wykorzystanie źródłowej mapy katastralnej w sprawach o zasięg prawa własności do nieruchomości gruntowej. „Przegl. Geodez." R. 68, nr 1, s. 9-11.
• Hycner R., Szczutko T., 1997, Badanie wpływu położenia punktów oparcia na dokładność wyznaczenia z mapy katastralnej zasięgu prawa własności do nieruchomości gruntowej. „Przegl. Geodez." R. 69, nr 7, s. 10-14.
• Jankowska M., Lisiewicz S., 1998, Kartograficzne i geodezyjne metody badania zmian środowiska. Poznań: Wydawn. Akademii Rolniczej.
• Kasprzak R., 1998, Kataster. „Przegl. Geodez." R. 70, nr 5, s. 14-16,
• Krukar W., 1998, Wysoki Dział i Dolina Górnej Osła wy. „Płaj. Almanach Karpacki" T. 17, s. 59-104.
• Kryciński S. (red.), Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy (Cz. 1. Gmina Lutowiska, Cz. 2. Gmina Czarna), 1995,1996, Warszawa: Wydawn. Stanisław Kryciński.
• Lach J., 1985, Transformacja rzeźby wywołana gospodarczą działalnością człowieka w dorzeczu Mleczki. „Folia Geogr., ser. Geogr.-Phys." Vol. 17, s. 121-139.
• Lach J., 1993, Geomorfologiczne skutki zmiany granicy rolno-leśnej w dorzeczu Jasiołki (Beskid Niski). „Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjograficznej" T. 22, s. 181-193.
• Leszczycki S., 1932, Badania geograficzne nad osadnictwem w Beskidzie Wyspowym. „Prace Inst. Geogr. UJ", z. 14.
• Mirski W., 1964, Problem numeracji działek na mapie ewidencji gruntów „Przegl. Geodez." R. 36, nr 8, s. 308.
• Myczkowski Z., 1996, Operat ochrony dziedzictwa kulturowego w Planie Ochrony Bieszczadzkiego Parku Narodowego. „Roczniki Bieszczadzkie" T. 4, s. 287-289.
• Mydel R., 1973, Charakterystyka i ocena przydatności źródeł kartograficznych do badań przeobrażenia struktury użytkowania przestrzeni miejskiej Krakowa. „Folia Geogr., ser. Geogr.-Oecon." Vol. 6, s. 77-94.
• Noga K., Schilbach J., 1974, Badania nad możliwością wykorzystania map byłego katastru austriackiego do prac scaleniowych. „Zesz. Nauk. AR" Nr 84, Geodezja, z. 4, s, 139-157.
• Odlanicki-Poczobutt M., 1996, Geodezja. Podręcznik dla studiów inżynieryjno-budowlanych. Warszawa-Wrocław: PPWK.
• Pawłowska-Wielgus A., 1979, Mapy katastralne w archiwach państwowych w Polsce. „Z dziejów kartografii" T. 1, s. 147-164.
• Rieger J., 1987, Toponomastyka Beskidu Niskiego i Bieszczadów Zachodnich. W: Łemkowie. Kultura -sztuka - język. Warszawa-Kraków: Wydawn. PTTK „Kraj".
• Schramm W., 1961, Formy osadnictwa wiejskiego w środkowych Karpatach na tle rozwoju historycznego i warunków fizjograficzno-gospodarczych. „Roczniki Nauk Rolniczych" T. 94, seria D.
• Sobol M., 1981, Jak powstały mapy katastralne na te-renie województwa tarnowskiego. „Przegl. Geodez." R. 53, nr 7-8, s. 252-253.
• Sokołowski J., Trafas K., 1992, Geograficzne skutki zmian biegu górnej Wisły. W: Zmiany biegu górnej Wisły i ich skutki. Seria „Wisła w dziejach i kulturze Polski". Warszawa: Wydawn. UW, s. 63-74.
• Styś W., 1932/33, Metryki gruntowe józefińskie i franciszkańskie jako źródło do historii gospodarczej Galicji. „Roczniki Dziejów Społeczno-Gospodarczych", T. 2, Lwów.
• Surowiec S. (red.), 1982, Ewidencja gruntów. Warszawa: PWN.
• Szaflarski J., 1955, Zarys kartografii. Warszawa: PPWK.
• Szulc H., 1963, Badania geograficzno-historyczne osadnictwa wiejskiego w Polsce. „Przegl. Geogr." T. 35, z. 3-4, s. 647-660.
• Szulc H., 1969, Problem generalizacji układów przestrzennych wsi. „Kwart. Historii Kultury Materialnej" R. 27, nr 4, s. 721-733.
• Trafas K., 1975, Zmiany biegu koryta Wisły na wschód od Krakowa w świetle map archiwalnych i fotointerpretacji. „Zesz. Nauk. UJ, Prace Geogr." Z. 40, Pra-ce Inst. Geogr. z. 62. Warszawa: PWN.
• Trafas K., 1992, Zmiany biegu Wisły pomiędzy ujściem Przemszy a Sandomierzem. W: Zmiany biegu górnej Wisły i ich skutki. Seria „Wisła w dziejach i kulturze Polski". Warszawa: Wydawn. UW, s. 31-61.
• Wilkowski W., 1998, Czy wiemy, co to jest kataster? „Przegl. Geodez." R. 70, nr 4, s. 29-30.
• Wilkowski W., Kawka M., Gedymin W., 1995, Wykorzystanie oprogramowania firmy INTERGRAPH w opracowaniu projektu scalania gruntów. „Geod. i Kartogr.", T. 46, z. 2-3, s. 177-189.
• Wolski J., 1997, Zmiany środowiska geograficznego powstałe w wyniku wysiedlenia (na przykładzie dwóch wsi bieszczadzkich - Wołosate i Caryńskie). Praca magisterska wykonana w Zakładzie Geoekologii WGiSR Uniwersytetu Warszawskiego.
• Wolski J., 1998, Land use and cover changes in the evacuated rura! areas (the case of Bieszczady Mts). „Miscellanea Geographica" Vol. 8, s. 29-40.
• Wzorek Z., 1951, Galicyjskie plany katastralne. „Prace Instytutu Urbanistyki i Architektury" T. 1, z. 2, s. 87-90.