Mapa w perspektywie pragmatycznej - propozycje teoretyczne

• Autorzy: Zarycki T.

Warianty tytułu

EN

The map in the pragmatic perspective - a theoretical approach

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono nową próbę określenia pola pragmatyki kartograficznej, a następnie propozycję wprowadzenia narzędzi teoretycznych, które pozwoliłyby na zoperacjonalizowanie programu badania zależności między mapą a jej użytkownikami. Należą do nich pojęcia głębokiego poziomu analizy mapy, obiektu kartograficznego oraz struktury tematycznej obiektu.

EN

This initial part of this paper contains a new approach to define the scope of the main subdisciplines of semiotics: semantics, syntax and pragmatics in the context of cartographic communication. The former, Ratajski's interpretation is collated with the proposed scopes of particular branches. The significance of linguistic pragmatics was particularly stressed, as it is considered to be the most dynamically developing subdiscipline of semiotics recently. It also appears to be particularly important in regards to the theoretical aspects of cartographic communication studies. The paper then contains an attempt to transfer the selected pragmatic concepts into cartography. The initial step of this process consists in the selection of the general and deep levels of map analysis. These levels correspond to the semantic/syntactic and pragmatic analysis, respectively. Author proposes to adopt the concept of object as a basic unit of the deep level map analysis, compared to the concept of sign on the general level. Each ceartographic object can be described through its properties, which can further be classified according to various criteria. The classification into spatial and non-spatial as well as into relative and absolute features is considered to be essential. The author presents his interpretation of the thematic structure of a sentence in the cartographic context. He proves that the map reading can be described as a process of reading the unknown properties of an object, which was previously identified on the grounds of the known properties. This rule was previously described in cartographic literature, however its application to the phenomena occurring in the natural language as proposed by Ratajski, does not seem felicitous. The division into the known and unknown properties also applies to the questions directed to a map. These questions can be used to determine the needs of the map user. Each "spatial query" describes the known properties of an object on one hand, but also its new properties on the other.

Słowa kluczowe

PL

kartografia; mapa; pragmatyka kartograficzna

EN

cartography; map; pragmatic perspective

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2000
• Tom: T. 32, nr 2
• Strony: 97--106
• Opis fizyczny: Bibliogr. 21 poz.

Twórcy

autor

Zarycki T.

• Instytut Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• Andrews H.H., 1990, Map and language /A metaphor extenoed. „Cartographica” Vol. 27, no. 1, s.1-19.
• Austin J. L., 1993, Jak działać słowami. W: J. L. Austin, Mówienie i poznawanie. Warszawa: PWN.
• Dobrowolski R., 1992, Rozumienie tekstu. W: M. Materska, T. Tyszka (red.), Psychologia i poznanie. Warszawa: PWN
• Head C. G., 1984, The map as natural language - a paradigm for understanding. „Cartographica" Vol. 31, no. 1, s. 1-27.
• Imhof E., 1965, Rozmieszczenie nazw na mapie. W: Zagadnienia kartografii ogólnej, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej" z. 1, s. 65-86. Tłum. (ze skrótami) artykułu Die Anordnung der Namen in der Karte, „Intern. Jb. f. Kartogr." B. 2, 1962, s. 93-129.
• Kalisz R., 1993, Pragmatyka językowa. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle. Warszawa: PWN.
• Lenartowicz B., 1991, Główne pojęcia i kierunki w pragmatyce językoznawczej. W: Prace z pragmatyki, semantyki i metodologii semiotyki. Wrocław, s. 197-217.
• Lindholm M., Sarjakoski T., 1992, User models and information theory in the design of a query interface for GIS, W: Frank, A.U, I. Campari i U. Formentini (red.): Theories and methods of spatio-temporal reasoning geographic space. Berlin: Springer, s. 328-347.
• Leech G., 1983, Principles of Pragmatics. London: Longman.
• Lyons J., 1984, Semantyka. Tom 2. Warszawa: PWN.
• Morris C., 1938, Foundations of the theory of signs. Chicago: The University of Chicago Press.
• Peuquet D. J., 1988, Representations of geographic space: Toward a conceptual synthesis. „Annals of American Geographers", Vol. 78, no. 3, s. 375-394.
• Ratajski L., 1973, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej. Wydanie I, Warszawa: PPWK
• Ratajski L., 1976, Pewne aspekty gramatyki języka mapy. „Polski Przegl. Kartogr.", T. 8, nr 2, s. 49-59.
• Ratajski L., 1977, Straty i zyski informacji w przekazie kartograficznym. „Polski Przegl. Kartogr." T. 9, nr 3, s. 97-104.
• Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej. Wydanie II, Warszawa: PPWK,
• Robinson A. H. & Petchenik B. B., 1976, The nature maps: essays toward understanding maps and mapping. Chicago: University of Chicago Press.
• Schlichtmann H., 1985, Charaderistic traits of the semiofic system «Map Symbolism». „The Cartographic Journal" Vol. 22, s. 23-30.
• Van Dijk T., 1980, Macrostructures. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Zarycki T., 1998, Towards the theory of structures of maps in their deep/concept dimension. „The Cartographic Journal" Vol. 35, no.1, s. 71-78.