Próba zastosowania kartograficznej metody badań do określania morfometrycznych cech rzeźby terenu

• Autorzy: Ławniczak R.

Warianty tytułu

EN

An attempt to apply cartographic research method to determine morphometric features of relief

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wykorzystując mapę hipsometryczną preprowadzono analizę wybranych morfometrycznych cech form terenu, różnych pod względem genezy. W badaniach oparto się na jednolitym materiale źródłowym, którym była mapa topograficzna w skali 1:10 000. Stwierdzono, że każdy spośród badanych typów genetycznych rzeźby posiada charakterystyczne cechy morfometryczne. Ich znajomość może być zatem pomocna przy określaniu genezy i wieku rzeźby.

EN

Relief is one of the elements of the contents of a topographic map. Information about relief obtained from topographic maps was used for morphometric analysis. The research attempted to link those features with the origin of relief. Research covered relief types which appear in Northwest Poland and which are of various origin. Selected groups of terrain forms developed during the last glaciation have been researched. They included: frontal lifted moraines, depositional frontal moraines, flat ground moraines, undulating ground moraines, drumlins, kames and sands. The research also covered older, lifted frontal moraines from the Warta river phase of the Middle Poland glaciation. For each of the genetic relief types a test area of 1 sq. km. was chosen. Such morphometric features as relative altitudes, average slope value, the length and number of water courses, number of hills and hollows were analyzed. Establishing morphometric features basing on traditional cartometric measurement is a tedious and time consuming task. Such procedures were usually applied on small areas. Today this type research is significantly facilitated by the optionto use digital maps. Because data can be obtained from a map automatically, analysis can cover larger areas. MapInfo Professional system upgraded with data analysis and calculation applications was used as a platform for research. The results showed that there is a similarity of morphometric features among genetically consistent forms and differences between forms of various origin. It was also noted, that there are differences among genetically similar forms from various glaciations. Existence of characteristic morphometric features of every analyzed genetic type of relief was confirmed by statistic anlysis for which one of the methods of grouping of multi feature objects had been applied. Morphometric features determined through morphometric analysis method can therefore be one of the factors in establishing the origin and age relief.

Słowa kluczowe

PL

kartografia; rzeźba terenu

EN

cartography; relief

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2003
• Tom: T. 35, nr 3
• Strony: 191--198
• Opis fizyczny: Bibliogr. 11 poz., tab., wykr., rys.

Twórcy

autor

Ławniczak R.

• Zakład Kształtowania Środowiska Przyrodniczego i Fotointerpretacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bartkowski T., 1974, Zastosowania geografii fizycznej. Warszawa: PWN.
• Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., 1989, Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych. Warszawa: PWN.
• Hartigan J., 1975, Clustering Algorithms, J. Wiley, New York.
• Kozieł Z., 1990, Zmiany struktury kartograficznego obrazu energii rzeźby wywołane różnymi układami i nałożeniami sieci pól odniesienia. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 22, nr. 3, s. 57–66.
• Kozieł Z., 1993, Barwny kartogram złożony jako metoda badań i prezentacji wybranych zjawisk geograficznych. Toruń: Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika.
• Krygowski B., 1973, Z ważniejszych badawczych zagadnień geologiczno-geomorfologicznych Ziemi Lubuskiej. Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Wydział Nauk Przyrodniczych, T. 13, Komisja GeograficznoGeologiczna, z. 1, s. 5–25.
• Richling A., 1973, O sposobach przedstawiania urzeźbienia w terenach młodoglacjalnych. „Przegl. Geogr.” T. 45, z. 1, s. 109–117.
• Steinhaus H., 1947, O wskaźniku stromości przeciętnej. „Przegl. Geogr.” T. 21, z. 1–2, s. 107–108.
• Strada L., 1932, O najważniejszych zagadnieniach i potrzebach morfometrii. „Polski Przegl. Kartogr.” T. 10, nr 38–39, s. 213–233.
• Szumowski A., 1967, Rozwój głównych kierunków morfometrii. „Czas. Geogr.” T. 38, nr 1, s. 37–53.
• Żynda S., 1976, Metoda wyznaczania morfometrycznych typów rzeźby na przykładzie obszaru w granicach byłego województwa zielonogórskiego. „Badania Fizjograficzne nad Polską Zachodnią” Ser. A, T.29, s. 179–193.