O znaczeniu i potrzebie ochrony antropogenicznych zbiorników wodnych Zachodniego Węzła Wodnego GOP

• Autorzy: Kostecki M.

Warianty tytułu

EN

About the importance and necessity of protecting the anthropogenic water reservoirs of the Western Water Node of the Upper Silesia Industrial District

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Górnośląski Okręg Przemysłowy jest terenem znacznych przeobrażeń wywołanych antropopresją. Deformacje terenu są efektem eksploatacji kopalń, głównie węgla i piasku. Zachodni Węzeł Wodny stanowią zbiorniki: Dzierżno Duże, Dzierżno Małe i Pławniowice. Ze względu na brak jezior naturalnych pełnią one ważne funkcje przyrodnicze, gospodarcze i społeczne. Wymienione zbiorniki są zagrożone postępującą eutrofizacją oraz zanieczyszczeniami doprowadzanymi przez dopływy. W artykule przedstawiono wyniki badań stanu zanieczyszczenia tych zbiorników.

EN

The Upper Silesia Industrial District is an area of significant transformations of anthropogenic origin. Deformations of the are result from operation of mines, mainly hard coal and sand extraction. The Western Water Node is composed of the following reservoirs: Dzierżno Duże, Dzierżno Małe and Pławniowice. Due to the lack of natural lakes, these reservoirs play important natural, economic and social roles. However, the mentioned reservoirs are exposed to an ongoing eutrophication and contaminants inflow from the tributaries. The article presents the research results on the contamination level of the mentioned water reservoirs.

Słowa kluczowe

PL

zbiornik wodny; zanieczyszczenie; ochrona wód; Zachodni Węzeł Wodny

EN

water reservoir; pollution; water protection; waters pollution; Western Water Node

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 9, nr 4
• Strony: 193--201
• Opis fizyczny: Bibliogr. 52 poz., tab.

Twórcy

autor

Kostecki M.

• Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska, Polska Akademia Nauk, Zabrze

Bibliografia

• [1] Aldridge F.J., C.L. Schelske, H.J. Carrick: Nutrient limitation in a hypereutrophic Florida lake. Arch. Hydrobiol. 127,1,21-37, 1993
• [2] Anderson J.M.: Influence of pH on release of phosphorus from lake sediments. Arch. Hydrobiol. 76,411-419, 1975
• [3] Borecki M. (red.): Ochrona powierzchni przed szkodami górniczymi. Część I. Wyd. Śląsk, s.966, Katowice 1980
• [4] hojnacki A.: Zawartość składników mineralnych w opdach atmosferycznych na tle warunków przyrodniczych i gospodarczych kraju. Pol. J. Soil. Sc. 111,1, 1970
• [5] Czaja S.: Zmiany stosunków wodnych w warunkach silnej antroporesji (na przykładzie konurbacji katowickiej). Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Nr 1782, Wyd. Uniw. Śląsk. Katowice 1999
• [6] Czaja S., A.T. Jankowski: Zmienność elementów bilansu wodnego. W: Zmiany środowiska geograficznego w warunkach silnej antropopresji (wybrane zagadnienia). Cz.2. Red. A. T. Jankowski, J. Trembaczowski. Uniwersytet Śląski, Katowice , 7-23, 1989
• [7] Dillon P., F. Rigler: A Test of a Simple Nutrient Budget Model Predicting the Phosphorus Concentration in Lake Water, Journal of the Fisheries Research Board of Cañada, 31, 1771-1778, 1974
• [8] Domurad A., M. Kostecki: Metale ciężkie w spływach powierzchniowych ze zlewni bezpośredniej oraz w wodzie zbiornika Nakło-Chechło. Archiwum Ochrony Środowiska nr 2, vol. 27, 81-95, 2001
• [9] Glyn H. J., G. W. Heinke: Environmental Science and Engineering. Prentice Hall Englewood Clifts, New Jersey, pp.728, 1989
• [10] Górski T., Rybak J.I.: Phopsphorus run-off from the drainage basin to Mikołajskie Lake. Ekol. Pol. 22, 2, 1974
• [11] Grabania W.: Górnośląski Okręg Przemysłowy. Wyd. Śląsk. Katowice 1964
• [12] Hakanson L.: An ecological risk index for aquatic pollution control. A sedimentological approach. Water Research Vol. 14, pp. 975 - 1001, 1980
• [13] Hryniewicz R., G. Przybylska: Zanieczyszczenie opadów atmosferycznych w Polsce [w:] Przemiany stosunków wodnych w Polsce w wyniku procesów naturalnych i antropogenicznych, (red. I. Dynowska) w; Uniw. Jagiell., Kraków 1993
• [14] Jakubowski M., B. Pawlik, T. Skowroński: Akumulacja metali ciężkich występujących w wodzie jez. .Piaseczno przez wybrane gatunki glonów planktonowych. Mat. Zjazd. Hydrobiologów Polskich, Olsztyn 1 22.XI.1988r
• [15] Jankowski A.T. M. Rzętała: Wyżyna Śląska i jej obrzeża - stan i antropogeniczne zmiany jakości wód powierzchniowych [w:] Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce. Uniwersytet Łódzki - Korni: Hydrologiczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, pod red. J. Burcharda, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 143 - 155, Łódź 2000
• [16] Jankowski A.T. J. Wach: Uwagi o zbiornikach antropogenicznych i terenie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego [w:] Przeobrażenia środowiska geograficznego na obszarach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, Mat. Sympozjum Polsko-Czechosłowackiego, Kozubnik, In: Geogr. Uniwersytetu Śląskiego, 65 - 76, PTG Oddz. Katowice, Sosnowiec 1980
• [17] Januszkiewicz T.: Jeziora jako odbiorniki ścieków - skutki zanieczyszczania i sposoby ochrony. Wiad. Ekol. 18 (2), 141-147, 1972
• [18] Kajak Z.: Sedymentacja a eutrofizacja wód, Mat. Konf. Nauk. Nawożnie a eutrofizacja wód, Zielona Góra, 141-162, 1976
• [19] Kajak Z.: Hydrobiologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych Wyd. Nauk. PAN, s.355, Warszawa 1998
• [20] Kelderman R, W.M.E. Drossaert, Zhang Min, L.S. Galione, L.C. Okonowko, A. Clarisse: Pollution assessment of the canal sediments in the city of Delft (The Netherlands). Water Research, Vol.34, 3, 936-944 2000
• [21] Korcz M., Strzyszcz Z.: Zanieczyszczenie metalami ciężkimi osadów dennych wybranych zbiorników antropogenicznych województwa katowickiego. W: Problemy ochrony, zagospodarowania i rekultywacji antropogenicznych zbiorników wodnych., Materiały XVI Krajowego Sympozjum PK IAWQ, Zabrze 1995
• [22] Kosinkiewicz B. , M. Mokrzycka: Transformacja i wykorzystanie antracenu przez mikroorganizmy glebowe. Arch. Ochr. Środ. 1-2, 77-88, 1988
• [23] Kostecki M.: Jakość wody w niewielkich zbiornikach pochodzenia poprzemysłowego na terenie GOP-u. Gosp. Wod. 10, 1974
• [24] Kostecki M.: Spływ powierzchniowy ze zlewni bezpośredniej jako element bilansu biogenów. Gosp. Wod. 2,52-53, 1975
• [25] Kostecka A., M. Kostecki: Opady atmosferyczne jako element bilansu biogenów. Gospodarka Wodna 2, 48-49, 1977
• [26] Kostecki M.: Chemizm wody oraz podstawowe wskaźniki określające intensywność krążenia materii w zbiorniku zaporowym w Pławniowicach. Archiwum Ochrony Środowiska, 3-4, 163-182, 1977
• [27] Kostecki M.: Dynamika przemian oraz wstępny bilans podstawowych form azotu i fosforu w zbiorniku zaporowym w Pławniowicach, Archiwum Ochrony Środowiska, 1, 57-85, 1978
• [28] Kostecki M.: Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Tresna. Część III: Zawartość związków azotowych oraz ich bilans w opadach atmosferycznych i spływach powierzchniowych ze zlewni bezpośredniej. Archiwum. Ochrony Środowiska. 1, 89-98, 1980
• [29] Kostecki M.: Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Tresna. Część IV: Dynamika przemian oraz bilans podstawowych form azotu w wodzie zbiornika. Archiwum Ochrony Środowiska. 3-4, 71-89 1992
• [30] Kostecki M.: Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Tresna. Część V: Dynamika przemian oraz bilans podstawowych form fosforu w zbiorniku oraz jego dopływach. Archiwum Ochrony Środowiska. 3-4, 91-107, 1992
• [31] Kostecki M. Leśniak M., Stenzel M.: Metale ciężkie w opadach atmosferycznych na terenie wyrobiska popiaskowego KPP „Szczakowa” oraz zbiornika retencyjnego „Dziećkowice”. Archiwum Ochrony Środowiska nr 1-2, s. 93-103, 1993
• [32] Kostecki M.: Bilans zanieczyszczeń jako metoda oceny stopnia zagrożenia ekosystemu jeziornego. Mat. Konferencji Naukowej „Zapobieganie zanieczyszczeniu środowiska” Bielsko - Biała - Ustroń, listopad.- 1997
• [33] Kostecki M., Domurad A., Kowalski E., Kozłowski J.: Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzierżno Małe. Część III. Metale ciężkie w osadach dennych zbiornika. Archiwum Ochrony Środowiska, 2, 73-81, 1998
• [34] Kostecki M., Domurad A.: Badania limnologiczne zbiornika zaporowego Dzierżno Małe. Część IV. Stosunki termiczno-tlenowe oraz wybrane wskaźniki jakości wody. Archiwum Ochrony Środowiska, 4, r’ 131-165, 1998
• [35] Kostecki M., Domurad A., Kowalski E., Kozłowski J.: Zakwaszenie wody zbiornika Naklo-Chechlo (gmina Świerklaniec) - próba wyjaśnienia przyczyn. Archiwum Ochrony Środowiska 4, 65-81, 1999
• [36] Kostecki M.: Metale ciężkie w osadach dennych zbiorników zaporowych Hydrowęzła rzeki Kłodnicy (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe, Pławniowice). Konf. Nauk. Odra 2000. Karpacz -czerwiec 2000
• [37] Kostecki M., Kozłowski J., Domurad A., Zych B.: Charakterystyka hydrochemiczna Potoku Toszeckiego w aspekcie oddziaływania na zbiornika zaporowy Pławniowice. Archiwum Ochrony Środowiska 2, 125- 140 2001
• [38] Kostecki M.: Stosunki termiczno-tlenowe zbiornika zaporowego w Pławniowicach (woj. śląskie) po 23 latach eksploatacji. Archiwum Ochrony Środowiska, 2, 97-124, 2001
• [39] Kostecki M., Czaplicka M.: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne jako element zanieczyszczenia osadów dennych Kanału Gliwickiego. Archiwum Ochrony Środowiska nr 3, vol. 27, 119-135, 2001
• [40] Kostecki M.: Alokacja i przemiany wybranych zanieczyszczeń w zbiornikach zaporowych Hydrowęzła rzeki Kłodnicy i kanale Gliwickim. Works a Studies, lPIŚ Pan Zabrze, nr 57, 1-124, 2003
• [41] Kostrzewski A., Zwoliński Zb.: Koncentracja i ładunek materiału zawieszonego i rozpuszczonego w zlewniach cząstkowych dorzecza górnej Parsęty w roku hydrologicznym 1986. Spraw. PTPN, 105, 51-54, 1988a
• [42] Krawczyk W.E., Leśniok M.: Skład chemiczny opadów atmosferycznych na obszarze GOP i jego obrzeżach, [w:] Mat. Symp. Polsko-czeskiego pt. „ Człowiek i jego środowisko w Górnośląsko-Ostrawskim regionie przemysłowym” Sosnowiec 1991
• [43] Kwapuliński J.: Skażenia promieniotwórcze południowej Polski. Śląsk, Katowice 1975
• [44] Lossow K.: Metody rekultywacji ekosystemów wodnych, Mat. Konf. Nauk. Problemy zagospodarowania, ochrony i rekultywacji antropoge¬nicznych zbiorników wodnych. Zabrze - październik 1995
• [45] Lossow K.: Wpływ sztucznej destratyfikacji na układy fizyczno-che miczne wód jez. Starodworskiego. Zesz. Nauk. ART Olsztyn 11.3-66, 1980
• [46] Majle T.: Sytuacja w Polsce w zakresie skażeń promieniotwórczych po awarii radiologicznej w Czarnobylu, [w:] Chemiczne zagrożenia środowiska w Polsce. Wyd. UMCS, Lublin, 58-74 1987
• [47] Małecka D., Małecki X: Udział opadów atmosferycznych w kształtowaniu chemizmu wód strefy hipergenicznej. [w:] Stan i antropogeniczne zmiany jakości wód w Polsce. Uniwersytet Łódzki - Komisja Hydrologiczna Polskiego Towarzystwa Geograficznego, pod red. Janusza Burcharda. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego - Łódź 71-87, 2000
• [48] Maliszewska B.; Zawartość WWA w glebach użytkowanych rolniczo na terenie woj. lubelskiego. Roczniki Gleboznawcze, Tom 48, nr 1-2, p.95 1997
• [49] Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne w środowisku przyrodniczym. Prace IKŚ - PWN, Warszawa 1988
• [50] Zalewski M.: Procesy biologiczne w ochronie i rekultywacji nizinnych zbiorników zaporowych. Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ, ZES UŁ. Łódź, pp.240, 1995
• [51] Wrona A.: O potrzebie ochrony zbiorników wodnych pochodzenia antropogenicznego, położonych w zachodniej części GOP. Aura, nr 12, 13-15, 1976
• [52] Wrona A.: Powstawanie rozlewisk w części zlewni Kłodnicy objętej górniczymi deformacjami powierzchni ziemi. „ Gospodarka Wodna ” nr 10-11, 319-323, 1975