Postęp techniczny a efektywność substytucji pracy żywej pracą uprzedmiotowioną w rolnictwie

• Autorzy: Tabor S.

Warianty tytułu

EN

The technical progress parallel to the efficiency of the substitution of the human work by the objectivized work in the agriculture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wprowadzenie postępu do gospodarstw rolniczych jest zjawiskiem złożonym. Zwykle towarzyszą mu zmiany w strukturze zasobów i nakładów oraz zmiana efektów produkcyjnych. W związku z tym w pracy postawiono dwie hipotezy robocze: 1. na obecnym etapie rozwoju technologicznego postęp techniczny w rolnictwie prowadzi do wzrostu nakładów pracy uprzedmiotowionej i ograniczenia pracochłonności produkcji, w rezultacie dochodzi do substytucji pracy ludzkiej pracą maszyn rolniczych. 2. najwyższą efektywność postępu naukowo-technicznego powinny uzyskać gospodarstwa, w których krańcowa techniczna stopa substytucji będzie najniższa. Dla wyjaśnienia postawionych hipotez za cel pracy przyjęto poznanie i ocenę: - w jakich procesach postęp techniczny ma największy wpływ na substytucję pracy żywej pracą uprzedmiotowioną, - jakie są koszty i efekty tej substytucji, - dla jakich procesów technologicznych krańcowa stopa substytucji ma największy wpływ na efektywność substytucji pracy żywej pracą uprzedmiotowioną, a w konsekwencji na efektywność postępu w rolnictwie. Zakresem badań objęto 100 gospodarstw położonych na terenie dwóch sąsiadujących gmin woj. śląskiego - Szczekocin i Żarnowca. W pracy oszacowano wskaźniki nakładów i efektów dla 7 procesów technologicznych w produkcji roślinnej, dla działów produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz łącznie dla produkcji rolniczej. Uzyskane wyniki badań potwierdzają istnienie związków substytucyjnych, ale tylko w dwóch procesach technologicznych, tj. zbiorze zbóż i zbiorze roślin okopowych wraz z warzywami. W pozostałych procesach takie związki nie występują. Istnieje także ujemny związek pomiędzy krańcową kosztową stopą substytucji a efektywnością postępu naukowo-technicznego, co wskazuje na brak uzasadnienia dla wprowadzania innowacji technicznych przy uzyskiwanej skali produkcji.

EN

The purpose was to recognise and to asses: - in what processes, the technical progress influences the substitution of the human work by the objectvized work the most - what are the results and costs of this substitution, - for what technological processes, the marginal rate of the substitution has the biggest influence on the efficiency of the substitution of the human work by the objectvized work and consequently on the efficiency of the progress in the agriculture The research range included 100 holdings situated in the region of two communes in the Śląsk province - Szczekocin and Żarnowca. The selection of the objects was purposeful and conditioned by the performed modernization of the technical equipment and the related change of the technical processes, parallel to the production results. The technological processes of the vegetable production were analyzed in detail and singled out as follows: - farming, - organic and mineral fertilization, - sowing and planting, - cultivation and preservation, - soilage and hay harvest i.e. pasture plants harvest , - seed harvest i.e. cereals and rape harvest - roots and corm harvest i.e. root plants and vegetable harvest. The indexes of the outlays and costs as well as the indexes of substitution and technical progress were determined for both technological processes and both basic production departments as well as for the entire holding. The efficiency of the technological progress was estimated as the cumulated index for the entire holding. The assumed working hypothesis referring to the substitution relations between the labor outlays and the human work outlays was positively verified only in the scope of the seed and pasture plants harvesting technological processes. Considerably stronger substitutional relation appears in the root plants harvesting technology, since there is no side crop harvest. However, the substitutional relation was not recognized in the process of sowing and planting, while in the rest of the plant production technological processes the increase in the outlays of the objectivized work was accompanied by the increase in the labor outlays. The direct cause of this effect was the increase in the participation of the technological operations inside the structure, including the definite operation process of low efficiency.

Słowa kluczowe

PL

rolnictwo; postęp techniczny; efektywność; praca ludzka; substytucja

EN

agriculture; technical progress; efficiency; human work; substitution

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Inżynierii Rolniczej
• Czasopismo: Inżynieria Rolnicza
• Rocznik: 2006
• Tom: R. 10, nr 10(85)
• Strony: 1--152
• Opis fizyczny: Bibliogr. 136 poz., tab., wykr.

Twórcy

autor

Tabor S.

• Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki, Instytut Inżynierii Rolniczej i Informatyki

Bibliografia

• Adamowski Z. 1977. Podstawy ekonomiki i organizacji przedsiębiorstw rolnych. PWRiL, Warszawa.
• Adamowski Z. 1996. Poziom i dynamika dochodów ludności rolniczej i nierolniczej w latach 1988-1995 w świetle danych budżetów domowych GUS. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 2, s. 88-95.
• Adams E. 2002. Wann rechnet sich der eigene Rubenroder? Top Agrar 10, s. 30-33.
• Banasiak J. 2004. Projektowanie i ocena ekonomiczna procesów agrotechnologicznych. Wydawnictwo AR, Wrocław.
• Bzowska-Bakalarz M., Banach M. 2001. Charakterystyka warunków produkcji buraków cukrowych w wybranych gospodarstwach. Inżynieria Rolnicza 9, s. 223-232.
• Dammer K-H. i in. 2002. Sensorgestützte Applikation von Pflanzenschutzmitteln. Landtechnik 4, s. 210-211.
• Dimeny J. 1971. Niektóre aspekty ekonomiczne rozwoju mechanizacji w rolnictwie. Międzynarodowe Czasopismo Rolnicze 6, s. 41-45.
• Dobek T., Dobek M. 2001. Pracochłonność i energochłonność technologii produkcji rzepaku ozimego w wybranych gospodarstwach. Inżynieria Rolnicza 13, s. 121-125.
• Dreszer K.A. 2002. Warunki i zasady ograniczenia strat ziarna w czasie kombajnowego zbioru. Wieś Jutra 5, s. 47-51.
• Dulcet E. 2001. Nowoczesne techniki zbioru zielonek i metody ich zakiszania. Wydawnictwo ATR, Bydgoszcz.
• Dykstra J. 2002. A two-for-one harvest. Resource 9, s. 2-7.
• Dzienia S. 1999. Energooszczędnie pod pszenicę ozimą. Nowoczesne Rolnictwo 9, s. 9-10.
• Dzienia S., Boligłowa E. 1998. Energooszczędne technologie upraw. Nowoczesne Rolnictwo 1, s. 12-13.
• Feiffer P. 2002. Wenn Mahdrescher fehlen, wird es teuer. Neue Landwirtschaft 12, s. 44-45.
• Franke G. 2002. Trends bei der Stallklimatechnik. Landtechnik 6, s. 322-323.
• Funk T. 2002. Views from the field. Resource 11, s. 13-14.
• Gancarz F. 2002. Koszty eksploatacji maszyn i urządzeń oraz koszty robocizny przy przygotowywaniu i zadawaniu pasz na fermie krów. Problemy Inżynierii Rolniczej 1, s. 35-40.
• Gaworski M. 2002. Postęp w automatyzacji doju krów. Część I. Techniczne aspekty działania robotów udojowych. Przegląd Techniki Rolniczej i Leśnej 11, s. 2-5;28.
• Gaworski M. 2002. Postęp w automatyzacji doju krów. Część II Technologiczne aspekty wykorzystania robotów udojowych. Przegląd Techniki Rolniczej i Leśnej 12, s. 5-9.
• Gerighausen H-G. 2002. Techniktrends für die organische Düngung. Landtechnik 6, s. 324-325.
• Golka W., Wójcicki Z. 2003. Ocena funkcjonowania gospodarstw rodzinnych metodą technologiczną. Nowa Wieś Europejska 2, s. 6-8.
• Goraj L. 1998. Zasady klasyfikacji gospodarstw rolniczych w Unii Europejskiej. Zagadnienia ekonomiki rolnej 2-3, s. 112.
• Grieger A. 2005. Wielokryterialna metoda doboru maszyn do produkcji roślinnej. Rozprawy 229. Wydawnictwo AR, Szczecin.
• Gutmański I. 2001. Kierunki zmian w uprawie buraków cukrowych. Wieś Jutra 1, s. 16-18.
• Haman J. 1999. O efektywnym ekonomicznie i nie zagrażającym środowisku stosowaniu energii w rolnictwie. Ekologiczne aspekty mechanizacji nawożenia, ochrony roślin i uprawy gleby. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Heinrich J. 2002. Sparpotenzial Maschinenkosten. Neue Landwirtschaft 13, s. 22-25.
• Izdebski W. 2001. Wpływ strategii wyposażenia gospodarstwa rolnego w kombajny zbożowe na poziom kosztu zbioru. Problemy Inżynierii Rolniczej 3, s. 91-98.
• Jankowski K., Kisielińska B., Pala J. 1998. Uproszczone i energooszczędne. Nowoczesne Rolnictwo 7, s. 10-11.
• Janowicz L., Szyszło J., Pintara C. 2002. Kukurydza w silosach BIN, ocena przechowywania ziarna kukurydzy w silosach BIN 200 i BIN 200W. Technika Rolnicza 3, s. 30-32.
• Jarmocik E. 2001. Mniej paliwa na uprawę roli. Top Agrar Polska 3, s. 148-149.
• Jóźwiak W. i in. 1998. Pomiar wielkości ekonomicznej gospodarstw rolniczych. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 2-3, s. 22.
• Karwowski T. 1995. Zespołowe użytkowanie maszyn rolniczych jako sposób obniżenia kosztów produkcji rolniczej. Nauka Praktyce Rolniczej 2. Wydawnictwo PTIR, Kraków.
• Katalog - cennik ciągników i maszyn rolniczych. 2004. Wydawnictwo PIMR, Poznań.
• Kocira S., Lorencowicz E. 2001. Koszty mechanizacji w wybranych gospodarstwach rodzinnych. Inżynieria Rolnicza 9, s. 241-246.
• Kokoszka S. i in. 2001. Analiza i uwarunkowania rynku usług i urządzeń w transporcie wiejskim. Wydawnictwo PTIR, Kraków.
• Kopeć B. 1974. Substytucja pracy ręcznej i mechanicznej oraz żywej i uprzedmiotowionej w gospodarstwie rolnym. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 2-3, s. 17-32.
• Kowalski J., Cupiał M., Tabor S. 1992a. Badania efektywności postępu naukowo-technicznego na przykładzie gospodarstw chłopskich Polski południowej. ZPPNR 403, s. 81-88.
• Kowalski J., Cupiał M, Tabor S. 1992b. Wpływ poszczególnych czynników charakteryzujących produkcję rolną na postęp i efektywność postępu. ZPPNR 403, s. 89-96.
• Kowalski J., Cupiał M., Tabor S. 1994a. Efektywność postępu technicznego i naukowo-technicznego w wybranych gospodarstwach chłopskich. ZPPNR 415, s.105-113.
• Kowalski J., Cupiał M., Tabor S. 1994b. Wpływ wyposażenia gospodarstw górskich w techniczne środki produkcji na efektywność postępu naukowo-technicznego. ZPPNR 416, s. 281-291.
• Kowalski J., Tabor S. 1996. Efektywność postępu naukowo-technicznego w gospodarstwach górskich. ZPPNR 444, s. 53-60.
• Kowalski J. i in. 2002. Postęp naukowo-techniczny a racjonalna gospodarka energią. Wydawnictwo PTIR, Kraków.
• Kowalski S. 1994. Wpływ wielkości i struktury produkcji na koszty mechanizacji i nakłady robocizny. ZPPNR 415, s. 145-159.
• Kushnarev L.I. 2002. Ekonomicheski celesoobraznaja prodolzhitel'nost' mehanizirovannych rabot. Traktory i Selskochoziaistwiennyje Masziny 10, s. 46-48.
• Kreft K. 2001. Ekonomiczna efektywność uprawy buraków. Wieś Jutra 1, s. 22-23.
• Kuś J. 1996. Uproszczona upraw roli. Nowoczesne Rolnictwo 4, s. 8-9.
• Kuś J. 1998. Ochrona gleby przed erozją i uprawa roli. Nowoczesne Rolnictwo 10, s. 10-11.
• Lorencowicz E., Kocira S. 2000. Poziom wyposażenia i usług a koszty mechanizacji gospodarstw rolniczych. Inżynieria Rolnicza 8, s. 165-172.
• Methodology for The Calculation of „1988" Standard Gross Margines and Their Application In Farm Typology - England. 1992. Economic Division, MAFF.
• Metodyka liczenia nadwyżki bezpośredniej dla działalności produkcji rolniczej. 1999. Wydawnictwo IERiGŻ, Warszawa.
• Metodyka liczenia nadwyżki bezpośredniej i zasady typologii gospodarstw rolniczych. 2000. Wydawnictwo FAPA, Warszawa.
• Michalski R., Pawlak J. 1997. Problemy wartościowania środków mechanizacji rolnictwa, zarys metody. Problemy Inżynierii Rolnictwa 3, s. 37-45.
• Michałek R. 1973. Uproszczenie produkcji roślinnej a efektywność mechanizacji w gospodarstwach wielkoobszarowych. Rozprawa habilitacyjna nr 25. Zeszyty Naukowe AR, Krakowie.
• Michałek R., Kowalski J. 1994. Próba określenia kompleksowego miernika oceny postępu technicznego w rolnictwie. ZPPNR 415, s. 11-16.
• Michałek R., Kowalski J., Cupiał M., Tabor S. 1992. Struktura środków produkcji, a efektywność postępu naukowo-technicznego. ZPPNR 402, s. 205-213.
• Michałek R. i in. 1998. Uwarunkowania technicznej rekonstrukcji rolnictwa. Wydawnictwo PTIR, Kraków.
• Mieszczankowski M. 1987. Ekonomia. Zarys popularny. Wydawnictwo KiW, Warszawa.
• Milewski R. i in. 1995. Elementarne zagadnienia ekonomii. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.
• Musiał W., Otoliński E., Szaro L. 1991. Organizacja usług mechanizacyjnych dla gospodarstw rolniczych w Austrii. Wieś i Rolnictwo 1, s. 99-208.
• Muzalewski A. 1997. Koszty mechanizacji przy różnych wariantach użytkowania maszyn w gospodarstwach rodzinnych. Problemy Inżynierii Rolniczej 2, s. 131-142.
• Muzalewski A. 1999. Wpływ poziomu i form mechanizacji gospodarstw rolnych na ich efektywność. Prace Naukowo-Badawcze IBMER, Warszawa.
• Muzalewski A. 2001. Rynek importowanych maszyn i ciągników rolniczych. Inżynieria Rolnicza 9, s. 271-278.
• Muzalewski A. 2002. Formy i koszty mechanizacji. Problemy Inżynierii Rolniczej l, s. 89-96.
• Muzalewski A., Olszewski T. 2000. Ekonomiczno-organizacyjne aspekty zespołowego użytkowania maszyn rolniczych. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Niezgoda D. 1981. Zastosowanie metody funkcji produkcji do badania efektywności substytucji czynników wytwórczych w gospodarstwach indywidualnych. Rozprawy Naukowe 72. Wydawnictwo AR, Lublin.
• Olszewski T. 1991. Analiza i ocena efektywności technologii zbioru zielonek na siano. Prace Naukowo-Badawcze IBMER, Warszawa.
• Olszewski T. 2000. Jak obniżać koszty mechanizacji w rolnictwie. Technika Rolnicza 3, s. 4-6.
• Olszewski T. 2001. Zespołowe użytkowanie środków technicznych w rolnictwie krajowym i wybranych krajów europejskich. Inżynieria Rolnicza 1, s. 247-254.
• Olszewski T., Ptaszyński S., Roszkowski A. 2001. Technika rolnicza XXI wieku -część V - uprawa. Przegląd Techniki Rolniczej i Leśnej 8, s. 2-5.
• Ostrowski L. 1997. Procesy transformacji wsi i rolnictwa do gospodarki rynkowej. Synteza 12. Wydawnictwo IERiGŻ, Warszawa.
• Pawlak J. 1996. Metoda szacowania zużycia oleju napędowego w indywidualnych gospodarstwach rolniczych. Problemy Inżynierii Rolniczej 2, s. 165-173.
• Pawlak J. 1997. Ekonomika mechanizacji i energetyzacji rolnictwa. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Pawlak J. 1998. Efektywność mechanizacji rolnictwa. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Pawlak J. 2002a. Nakłady energii w rolnictwie polskim w ostatniej dekadzie XX wieku. Problemy Inżynierii Rolniczej 1, s. 49-55.
• Pawlak J. 2002b. Poziom technizacji polskiego rolnictwa w świetle porównań międzynarodowych. Wieś Jutra 9, s. 8-20.
• Pawlak J. 2002c. Sytuacja na rynku maszyn rolniczych. Technika Rolnicza 3, s. 2-4.
• Pawlak J. 2002d. Intensywność produkcji zwierzęcej - uwarunkowania i granice. Przegląd Techniki Rolniczej i Leśnej 12, s. 2-4.
• Pawlak J., Wójcicki Z., Muzalewski A. 1997. Dobór maszyn i ich racjonalne użytkowanie. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Pelzer A., Düsse H., Albers E. 2002. Trends in der Melk - und Kühltechnik. Landtechnik 6, s. 318-319.
• Przybył J. 2001. Nowoczesna technika w uprawie buraka cukrowego. Wieś Jutra 1, s. 24-25.
• Pytkowski W. 1973. Postęp a prawa produkcji w rolnictwie. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 4, s. 87-98.
• Radecki A. 1986. Studia nad możliwością zastosowania siewu bezpośredniego na czarnych ziemiach właściwych. Rozprawy naukowe i monografie. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Radwan A. 2001. Usługi produkcyjne w procesie przemian strukturalnych gospodarstw rodzinnych. Zeszyty Naukowe AR. Rozprawy 272, Kraków.
• Raper R.L. 2002. The influence of implement type, tillage depth, and tillage timing on residue burial. Transactions of the ASAE 5, s. 1281-1286.
• Ratajczak K., Wojciechowska-Ratajczak B. 1992. Gospodarowanie zasobami pracy w rolnictwie polskim. Wydawnictwo AE w Poznaniu.
• Riebe K. 1961. Die Grundsatze der Organisation des rationell mechanisierten Landwirtschaftlicher Betriebes. Agrarwirtschaft 5, s. 12-15.
• Roszkowski A. 1997. Kierunki przemian w produkcji roślinnej - technologie i techniki. Problemy Inżynierii Rolniczej 4, s. 5-22.
• Roszkowski A. 1999. Nowe koncepcje. Nowoczesne Rolnictwo 5, s. 4-5.
• Sarec O., Sarec P., Kavka M. 2002. Zhodnoceni ruznych zpusobu zakładani porostu repky ozime. Res. Agricult. Eng.- Zemedelska Technika 2, s. 66-72.
• Sawa J. 1998. Mechanizacja produkcji i czynniki determinujące jej efektywność w gospodarstwach rodzinnych. Rozprawy Naukowe 211. Wydawnictwo AR, Lublin.
• Sawa. J. 2000. Nowe metody badania efektywności mechanizacji produkcji w aspekcie zmian restrukturyzacyjnych w rolnictwie. Problemy Inżynierii Rolniczej 1, s. 71-78.
• Schick M. 2002. Tücken der Betriebsvergrösserung. DLZ-Agrarmagazin 5, s. 1-4.
• Skarżyńska A., Augustyńska-Grzymek I. 1999. Koszty jednostkowe i dochodowość produkcji rolniczej w gospodarstwach indywidualnych w 1998 roku. Wydawnictwo IERiGŻ, Warszawa.
• Sobkowiak B., Sadowski K. 2002. Opryskiwacze do ochrony roślin - tendencje rozwojowe. Technika Rolnicza 3, s. 17-25.
• Stachak S. 1998. Ekonomika agrofirmy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szeptycki A i in. 1996. Stan i kierunki rozwoju techniki rolniczej w Polsce. Nowe tendencje rozwoju techniki rolniczej. Wydawnictwo D3MER, Warszawa.
• Szeptycki A. 2002. Efektywność postępu technicznego w technologiach towarowej produkcji ziemniaków. Inżynieria Rolnicza 6, s. 47-152.
• Szeptycki A. 2003. Technologie zbioru ziemniaków - ocena ekonomiczna i energetyczna. Wieś Jutra 2, s. 18-20.
• Szeptycki A., Wójcicki Z. 2003a. Postęp technologiczny i nakłady energetyczne w rolnictwie do 2020 r. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Szeptycki A., Wójcicki Z. 2003b. Prognoza przemian w motoryzacji polskiego rolnictwa. Technika Rolnicza 1, s. 2-4.
• Szyszło J. 2002. Techniki i technologie w przechowalnictwie zbóż. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Tabor S. 1997. Ocena efektywności postępu naukowo-technicznego w rolnictwie , na przykładzie wybranych gospodarstw Polski południowej. Praca doktorska. AR, Kraków.
• Tabor S. 1998. Poziom nakładów technicznych środków produkcji a efektywność pracy w rolnictwie. Inżynieria Rolnicza 5, s. 169-175.
• Tabor. S. 2001. Koszty mechanizacji w modelowych gospodarstwach rodzinnych. Problemy Inżynierii Rolniczej 4, s. 113-119.
• Tabor S. 2004. Kierunek gospodarowania a wyposażenie techniczne i koszty mechanizacji produkcji rolniczej. Inżynieria Rolnicza 4, s. 225-232.
• Talarczyk W., Zbytek Z., Krysztofiak A. 2001. Proekologiczna, dwuwarstwowa uprawa gleby łącząca zalety orki i uprawy bezorkowej. Inżynieria Rolnicza 11, s. 311-317.
• Tomczak F. 1997. Gospodarstwo rodzinne i jego ewolucja. Gospodarstwo rolnicze wobec współczesnego rynku i UE. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
• Tomczak F. 2005. Gospodarka rodzinna w rolnictwie: uwarunkowania i mechanizmy rozwoju. Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
• Uppenkamp N. 2003. Wann rechnet sich der Pflugverzicht? Top Agrar 1, s. 26-30.
• Varian H.R. 2001. Mikroekonomia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Viselga G., Kamiński J.R. 2001. Nowoczesne technologie uprawy gleby. Technika Rolnicza 1, s. 22-24.
• Wajszczuk K. 2000. Próba zastosowania metody analizy progu rentowności do oceny postępu technologicznego i ekonomicznego w rolnictwie. Problemy Inżynierii Rolniczej 1, s. 79-84.
• Wandelt K. 1960. Istota i rodzaje postępu technicznego. PWN, Poznań.
• Waszkiewicz Cz., Lisowski A. 2002. Innowacje w technice zbioru zielonek z przeznaczeniem na paszę w formie rozdrobnionej. Przegląd Techniki Rolniczej i Leśnej 10, s. 14-15.
• Weber R. 2000. Efektywność siewu bezpośredniego w warunkach dużych ilości pozostałości pożniwnych. Postępy Nauk Rolniczych 1, s. 57-69.
• Wielicki W. 1981. Postęp techniczny w rolnictwie. Roczniki AR w Poznaniu 116.
• Wilkin J. 1986. Współczesna kwestia agrarna. PWN, Warszawa.
• William W. 2001. Embracing innovation. Resource 8, s. 13-14.
• Woś A., Zegar J. S. 1999. Skuteczność instrumentów polityki ekonomicznej państwa wobec rolnictwa w okresie transformacji. Raport IERiGŻ nr 38, Warszawa.
• Wójcicki Z. 1986. Efekty i efektywność postępu technicznego w rolnictwie. Maszyny i Ciągniki Rolnicze 1, s. 5-8.
• Wojcicki Z. 1996. Wykorzystanie i koszty eksploatacji maszyn. Nowoczesne Rolnictwo 10, s. 36.
• Wojcicki Z. 1999. Koszty mechanizacji produkcji rolniczej. Inżynieria Rolnicza 4, s. 21-28.
• Wojcicki Z. 2000. Wyposażenie techniczne i nakłady materiałowo-energetyczne w rozwojowych gospodarstwach rolniczych. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Wojcicki Z. 2001. Metody badań postępu naukowo-technicznego. Inżynieria Rolnicza 9, s. 65-82.
• Wojcicki Z. 2002. Prognostyczne modele rozwoju rolnictwa i techniki rolniczej. Problemy Inżynierii Rolniczej 2, s. 15-24.
• Wojcicki Z. 2004. Badanie i upowszechnianie postępu technologicznego w rolnictwie i jego infrastrukturze. Problemy Inżynierii Rolniczej 1, s. 5-18.
• Wojcicki Z., Michałek R. 2002. Uwarunkowania przemian w rolnictwie polskim do 2020 r. Inżynieria Rolnicza 6, s. 19-32.
• Wojcicki Z. i in. 1995. Metodyka badań kosztów produkcji i kosztów eksploatacji środków technicznych w gospodarstwach rodzinnych. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Wróbel S. 2002. Przechowywanie równie ważne jak zbiór. Top Agrar Polska 9, s. 90-92.
• Yin W., Wacker P., Kutzbach H. D. 2001. Mahdrescher - Reinigungsanlage -Untersuchung zur mechanischen Anregung durch Kreisschwingungen. Landtechnik 56, s. 276-277.
• Zasiewski P. 2002. Kierunki doskonalenia technologii ochrony roślin. Opryskiwacze polowe i sadownicze. Wydawnictwo IBMER, Warszawa.
• Ziętara W. 1998. Metodyczne aspekty oceny efektywności gospodarowania w rolnictwie. Zeszyty Naukowe SGGW 34, Warszawa.
• Zimny L. 1999. Uprawa konserwująca. Postępy Nauk Rolniczych 5, s. 41-51.
• www.stat.gov.pl - Powszechny Spis Rolny 2002.
• www.stat.gov.pl/urzedy/katow/publikacje/nsp/podstawoweinformacje_gminymw/N_Szczekociny.pdf
• www.stat.gov.pl/urzedy/katow/publikacje/nsp/podstawoweinformacje_gminyw/n_zarnowiec.pdf