Program informacyjno-edukacyjny w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, a postawy mieszkańców gmin dorzecza górnej Raby

• Autorzy: Tarabuła-Fiertak M. , Grodzińska-Jurczak M. , Bolanowska M. , Śmiłek E.

Warianty tytułu

EN

Information and education programme in the area of water and wastewater management and the attitudes of the inhabitants of the Upper Raba River basin municipalities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Problem zanieczyszczenia wody w Polsce musi być jak najszybciej rozwiązany. Szczególnie duże korzyści może przynieść unowocześnienie gospodarowania zasobami wodnymi przez zarządzanie nimi w ramach zlewni, a nie województwa. Taka sytuacja ma miejsce na terenie dorzecza górnej Raby. Gminy z dorzecza oraz Miasto Kraków utworzyły związek, którego celem jest ochrona jakości wody w Rabie i Zbiorniku Dobczyckim. Jednak wśród społeczności lokalnej pojawił się opór w stosunku do budowy nowych oczyszczalni czy rozbudowy systemu kanalizacji, co hamuje inwestycje Związku. Dlatego edukacja i kształtowanie świadomości to ważne elementy gospodarki wodnej. We współpracy z Zespołem Edukacji Ekologicznej INOŚ UJ w latach 2003-2004 na terenie gmin dorzecza zrealizowano program informacyjno-edukacyjny oparty o innowacyjną technikę ,,doradców domowych". Podstawowym założeniem programu było odwiedzenie przez doradców jak największej liczby domostw, zbadanie ich nastawienia do planów rozbudowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz promowanie zachowań prośrodowiskowych. W pierwszej fazie programu (2003) doradcy odwiedzili 1721 gospodarstw. Około 30% mieszkańców wyraziło sprzeciw wobec budowy nowych oczyszczalni ścieków w ich miejscu zamieszkania. W drugim etapie programu doradcy domowi wizytowali kolejne gospodarstwa wśród których było 24% tych, które wzięły udział w pierwszym etapie programu. Ewaluacja wykazała, że mieszkańcy, którzy spotkali się z doradcami po raz drugi, byli bardziej świadomi stanu czystości wód dorzecza, częściej wyrażali zgodę na odpłatne podłączenie gospodarstwa do kanalizacji oraz na budowę oczyszczalni ścieków w pobliżu miejsca ich zamieszkania. Aby efekty edukacji były długotrwałe, a działania podjęte na terenie dorzecza przyniosły oczekiwane zmiany w świadomości mieszkańców program powinien być kontynuowany i ewaluowany.

EN

Water pollution in Poland needs an immediate solution. Water management seems to be most effective by using watershed rather province politics. Co-operation between various municipalities makes realization of various projects possible. Municipalities situated in the Upper Raba and the City of Krakow established the Association aimed at protection of water quality in the Raba River and Dobczyce Reservoir. First effects - building of sewage system and treatment plant - have been already seen. Further investigation is constantly halted by the local communities. Negative attitudes of inhabitants stem mainly from their lack of knowledge. That is why education and attitude shaping are important elements of water management. In the municipalities situated in the Raba River Watershed information and education program using home advisor technique was realized in two subsequent years (2003-2004). The main goal of the program was visiting local households by the home advisors in order to promote eco-friendly attitudes and behaviors. In the first phase of the program (2003), home advisors visited 1721 households. The first phase showed that ca. 30% of the population was against the water treatment plants establishment. In the following year, the evaluation of the program was conducted using the same technique. Amongst 500 households that took part in the second phase there were people, who participated in the first phase (24%). Evaluation proved that their awareness of water pollution in the Raba River Watershed was higher than of the other program participants. They also more frequently accepted the necessity of payable connection of their houses to the sewage system and building of treatment plants in their immediate vicinity. Educational activities resulted in a change of environmental problems perception among local residents. But they are most effective only when they are constant. Such a programs should be continuously monitored and advised. Those inhabitants who were included in the educational program however, most often changed their attitudes towards such investigations than the rest of the local population.

Słowa kluczowe

PL

gospodarka wodno-ściekowa; zanieczyszczenie wód; program informacyjno-edukacyjny

EN

water and wastewater management; education programme; information programme; water pollution

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2007
• Tom: R. 11, nr 5
• Strony: 243--248
• Opis fizyczny: Bibliogr. 22 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Tarabuła-Fiertak M.

autor

Grodzińska-Jurczak M.

autor

Bolanowska M.

autor

Śmiłek E.

• Zespół Edukacji Środowiskowej, Instytut Nauk o Środowisku UJ

Bibliografia

• [1] Adhidary, S.: Pilot sanitation programme in Nepal. 26th WEDC Conference Dhaka, Bangladesh, 263-264, 2000
• [2] Ballantyne, R., Fien, J., Packer, J.: School Environmental Education Programme Impacts upon Student and Family Learning: a case study analysis. Environmental Education Research 7(1), 23-37, 2001a
• [3] Ballantyne, R., Fien, J., Packer, J.: Programme Effectiveness in Facilitating Intergenerational Influence in Environmental Education: lessons from the field. Journal of Environmental Education 33 (3), 8-15, (2001 b)
• [4] Burger, T.: Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego u progu XXI wieku. Raport. Instytut na rzecz Ekorozwoju. Warszawa, 2000
• [5] Centrum Badań Opinii Społecznej. Świadomość ekologiczna Polaków. Raport, 2000
• [6] Chełmicki, W. Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. PWN, 277-281. Warszawa 2001
• [7] Hopper, J.R., Nielsen, J.M.: Recycling as Altruistic Behaviour: normative and behavioral strategies to expand patricipation in community recycling programme. Environment and Behaviour 23 (2), 195-220, 1991
• [8] Główny Instytut Górnictwa. Opinia naukowa w zakresie analizy jakości wody Zbiornika Dobczyckiego - przyczyny i stan obecny. Zakład Ochrony Wód. Katowice, 2001
• [9] Główny Urząd Statystyczny. Ochrona Środowiska. Informacje i Opracowania statystyczne. Warszawa, 2003
• [10] Grodzińska-Jurczak, M., Tarabuła, M. (2002). Jak chronić Zlewnię Górnej Raby? Broszura informacyjno-edukacyjna. Wyd. Zielone Brygady, Myślenice
• [11] Grodzińska-Jurczak, M., Tarabuła, M: Effects of Active Promotion Methods on Public Opinion and Attitude Towards Waste Water Management, 2003
• [12] Grodzińska-Jurczak, M., Tarabuła, M., Read, A.: Increasing participation in rational municipal waste management- a case study analysis in Jaslo City (Poland), Resources, Conservation and Recycling 38 (1), 67-88, 2003
• [13] Kozłowski, S.: Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. PWN, 27-30. Warszawa 2000
• [14] Kundzewicz, Z.: Gdyby wody mała miarka....Zasoby wodne dla trwałego rozwoju. PWN, Warszawa, 56-57, 155-156, 174-186, 2000, 2001
• [15] Larkin, C, Morrison, K., Buchan, G.: Social Forces in the Promotion of Recycling: case study analysis in rural New Zealand. 17th International Conference on Social Waste Technology & Management. Philadelphia, New Zealand, 21-24 October 2000
• [16] Prawo Wodne, Art.l.3. (2001). Dz.U.2001.115.1229
• [17] Raport PIOŚ. Stan środowiska w Polsce. Warszawa 2001
• [18] Read, A.:A Weekly Doorstep Recycling Collection. I Had No Idea We Could! Overcoming the Local Barriers to Participation. Reasources, Conservation and Recycling, 26, 217-249, 1999
• [19] Skrzypski, J.: Hydrosfera-źródła i rodzaje zanieczyszczeń, sposoby jej ochrony, (w:) Ekologia i jej związki z różnymi dziedzinami wiedzy. Red. A. Kurantowska, Warszawa, 31-51, 2002
• [20] Stańczykowska, A.: Ekologia naszych wód. WSiP , Warszawa, 8-11, 193-195, 1997
• [21] Yusof, M., Badruddin, M.: Solid Waste Management: public attitiudes and behaviors towards recycling programs in Malaysia. Proceedings of the 17th International Conference on Solid Waste Technology & Management. Malaysia, 2001
• [22] Związek Gmin Dorzecza Górnej Raby i Krakowa. Platan. Myślenice, 2000