Kartogramy w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej

• Autorzy: Pasławski J.

Warianty tytułu

EN

Choropleth maps in Atlas of the Republic of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł zawiera analizę map wykonanych metodą kartogramu zamieszczonych w narodowym atlasie zatytułowanym Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, wydawanym przez Głównego Geodetę Kraju w latach 1993-1997. W atlasie znajduje się 912 map, z czego 49% stanowią kartogramy. Mapy te omówiono krytycznie w czterech paragrafach: dane statystyczne, pole odniesienia, wyznaczanie klas oraz forma graficzna legendy. Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami znakomita większość kartogramów prezentuje wartości względne odniesione do powierzchni i ludności. Kilka map zawiera dane bezwzględne, ale ich prezentacja zgodna jest z logiką mapy. W czasie opracowywania atlasu na podział administracyjny kraju składało się 49 województw i 2365 gmin. Spośród map wykonanych metodą kartogramu 56% odnosi się do województw, a 30%, czyli 140 do gmin, co jest prezentacją dość szczegółową. Pozostałe mapy opierają się na różnych podziałach przestrzennych, m.in. historycznych i organizacji wyznaniowych. Tylko na jednej mapie wykorzystano pola geometryczne. W atlasie przeważają kartogramy sześcioklasowe, a granicami klas są wartości "okrągłe". Bliższa analiza wykazała, że stosując zmienną rozpiętość klas, dążono do podobnej liczebności jednostek przestrzennych w klasie. Istotnym elementem każdej mapy jest legenda, ale kartografowie nie są zgodni, jak należy opracować legendę kartogramu. Autor artykułu we wcześniejszych swoich publikacjach zalecał legendę, która w atlasie stosowana jest rzadko. Najczęściej jest to legenda usytuowana poziomo, rzadziej pionowo, zawierająca tylko jedną wartość granic klas. Skale barwne opracowano poprawnie, unikając dość często popełnianego błędu polegającego na stosowaniu sekwencji barw właściwych skalom hipsometrycznym. Atlas Rzeczypospolitej Polskiej należy ocenić wysoko z punktu widzenia zastosowanych kartograficznych metod prezentacji. Wprawdzie nie zawiera on rozwiązań nowatorskich, a raczej tradycyjne, ale jest opracowany rzetelnie, co pozwala na poprawny odbiór map nie tylko przez specjalistów.

EN

The article contains an analysis of choropleth maps included in Atlas of the Republic of Poland, published by the Surveyor General of Poland in the years 1993-1997. The atlas contains 912 maps, 49% of which are choropleth maps. They are critically described in four paragraphs: statistical data, space unit, class selection and legend design. In accordance with commonly accepted rules the majority of choropleth maps presents relative value in relation to area and population. Several maps present absolute value, but their presentation is logically justified (e.g. fig.1) At the time of atlas preparation the country's administrative division was into 49 voivodships and 2365 communes. 56% of all choropleth maps in the atlas concerns voivodships and 30% (or 140 maps) concerns communes, which accounts for a rather detailed presentation. Remaining maps employ other spatial divisions, e.g. historical or religious. Only one map uses geometrical units. Most of the choropleth maps in the atlas are of a six--class type (fig. 6), with class limits set at round numbers. A closer analysis showed that with varying class range there was a tendency to equalize the frequency of spatial units in every class. Legend is an important element of each map. Nevertheless cartographers are not unanimous as to how a choropleth legend should be prepared. The author in his previous papers recommended a legend which is rarely used in atlases (fig. 11). Most often it is horizontal, sometimes vertical, including only one value of class limit (fig.12). Color scale was prepared properly, avoiding a common mistake of using color sequence characteristic for hipsometric tint scale. Atlas of the Republic of Poland should be highly evaluated from the point of view of applied cartographic methods of presentations. It is not innovative, but skillfully and properly made, which makes it accessible to a wide variety of readers, not only specialists.

Słowa kluczowe

PL

atlas narodowy; metodyka kartograficzna; kartogram

EN

national atlas; cartographic methodology; choropleth map

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2007
• Tom: T. 39, nr 1
• Strony: 19--34
• Opis fizyczny: Bibliogr. 20 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Pasławski J.

• Katedra Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego,

Bibliografia

• Czerny A., 2003, Konstrukcja skal wartości w legendach map. „Polski Przegl. Kartogr." T. 35, nr 2, s. 87-99.
• Hoppe M., 1986, Kartogramy w Narodowym Atlasie Polski. Praca magisterska wykonana w Katedrze Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Fraczek l., 1981, Zagadnienie skal pomiarowych w kartografii. „Polski Przegl. Kartogr." T. 13, nr 3-4, s. 126-135.
• Iwanicka-Lyrowa E., Pasławski J., 1981, Z problematyki sieci pól znormalizowanych jako układu odniesienia badań przestrzennych. „Polski Przegl. Kartogr."T. 13, nr 2, s. 66-72.
• Jechna A., 2006, Kartogramy w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej. Praca magisterska wykonana w Katedrze Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Korycka-Skorupa J., 2002, Od danych do mapy. „Polski Przegl. Kartogr." T. 34, nr 2, s. 91-103 (cz. l), nr 3, s. 175-188 (cz. II).
• Krzywicka-Blum E., 2003, Jeszcze o konstrukcji skal wartości w legendach map. „Polski Przegl. Kartogr." T. 35, nr 4, s. 286.
• Najgrakowski M., Ostrowski J., 1980, Narodowy Atlas Polski - koncepcja i realizacja. „Polski Przegl. Kartogr." T. 12, nr 3, s. 97-107.
• Najgrakowski M., Ostrowski J., 2000, Problemy koncepcji i realizacji Atlasu Rzeczypospolitej Polskiej. „Polski Przegl. Kartogr." T. 32, nr 2, s. 83-96.
• Pastawski J., 1982, O konstrukcji objaśnień kartogramów i map izoliniowych. „Polski Przegl. Kartogr." T. 14, nr 3, s. 114-122.
• Pasławski J., 1991, Dane statystyczne a kartogram. „Polski Przegl. Kartogr." T. 23, nr 3, s. 73-78.
• Pasławski J., 1993, O kartogramie diagramicznym. „Polski Przegl. Kartogr." T. 25, nr 2, s. 57-65.
• Pasławski J., 1998, Uwagi o metodach kartograficznych i redakcji Atlasu Rzeczypospolitej Polski. W: Środowisko, społeczeństwo i gospodarka w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały na konferencję. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Polska Akademia Nauk, s. 19-24.
• Pasławski J., 2003, Jak opracować kartogram. Wyd. drugie. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych.
• Pasławski J., 2005, Uwagi o klasyfikacji ilościowych form prezentacji kartograficznej. „Polski Przegl. Kartogr." T. 37, nr 2, s. 95-100.
• Pravda J., 1983, Zakon kartogramu a problem vyjadrovania nerozlohovych charakteristik. „Geogr. Ćasopis" R. 35, ć. 2, s.136-159.
• Środowisko, społeczeństwo i gospodarka w Atlasie Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały na konferencję. 1998, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Polska Akademia Nauk.
• Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej. Wyd. II (Wyd. I - 1973), Warszawa: PPWK.
• Robinson A.H., Sale R., Morrison J., 1989, Podstawy kartografii. Warszawa: PWN.
• Saliszczew K.A., 1998, Kartografia ogólna. Wyd. drugie Warszawa: Wydawn. Naukowe PWN.