Dwujęzyczne nazewnictwo geograficzne w Polsce

• Autorzy: Zych M.

Warianty tytułu

EN

Bilingual geographical names in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Po scharakteryzowaniu nowego polskiego prawodawstwa, autor podaje przykłady funkcjonowania dwu- i wielojęzycznego nazewnictwa w krajach, w których stosowane jest ono już od dawna. W ostatniej części artykułu przeprowadzona jest próba zastosowania dwujęzycznego nazewnictwa na mapach z obszaru Polski.

EN

On January, 2005 Polish Parliament passed the Act on National and Ethnic Minorities and on the Regional Language. It is the first legal act in the post-war history of Poland regulating completely the issues of national, ethnic and linguistic minorities. Until now the Polish legislation regarding this matter was divided among many legal regulations and some issues were not codified at all. The new act defines minorities - national and ethnic, as well as the regional language. According to the act minorities are groups of Polish citizens who differ substantially from other citizens by means of their language, culture or tradition, who are aware of their own historical and national bonds, and whose ancestors have inhabited Poland for at least the past 100 years. A national minority refers to a group that has an independent state elsewhere, and ethnic minority to a group that does not have a state at all. The act mentions 9 national minorities, 4 ethnic minorities and one regional language. In regard to geographical names, two regulations included in the act are of special importance. In communes (3rd level administrative units), in which the given national or ethnic minority constitutes at least 20% of the population, the minority's language may be introduced as an auxiliary language. Similar requirements must be met in case of introducing geographical names in the minority's language, however it can also be applied in reference to names of towns in communes in which the given minority constitutes less than 20% of the population provided the majority of the town's population decides for it. Population using a regional language has the same rights regarding the auxiliary language and geographical names as in case of national and ethnic minorities. At present in Poland, a national or ethnic minority or population using a regional language constitutes at least 20% of the population in 51 communes (out of the total number of 2478) (fig. 2). Implementation of regional languages and bilingual names in Poland will cause those names to appear on maps. Because so far such names have not been present on Polish maps, Polish cartographers have not developed any rules of applying them. In EU countries the situation is different. Bilingual names are common, so a review of methods of their usage on maps can help to establish the best rules also for Poland. Several ways of giving bilingual names can be distinguished. Considering the experience of other countries and Polish regulations in respect to bilingual names on traffic signs it seems that a mixed approach should be applied: a minority name written in the same-type, same-size font should be placed under the Polish name and centered. In the case of extended names (e.g. rivers, finger lakes), the minority name should follow the Polish name, after a slash (fig. 14).

Słowa kluczowe

PL

ustawa; mniejszości narodowe; mniejszości etniczne; język mniejszościowy; nazewnictwo geograficzne; nazwa mniejszościowa; nazwa dwujęzyczna

EN

act; national minorities; ethnic minorities; minority's language; geographical name; minority's name; bilingual name

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Geograficzne. Oddział Kartograficzny
• Czasopismo: Polski Przegląd Kartograficzny
• Rocznik: 2005
• Tom: T. 37, nr 4
• Strony: 282--297
• Opis fizyczny: Bibliogr. 34 poz., mapy, rys., tab.

Twórcy

autor

Zych M.

• Katedra Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego

Bibliografia

• 1. Azcarate M., Alcazar A., 2002, Situacion y avances en lanormalizacion de los nombres geograficos en Espiina. Eighth United Nations Conference on the Standardisation of Geographical Names. Berlin: United Nations Group of Exports on Geographical Names.
• 2. Bakker N.J. 2005. Geographical names on Dutch topographic maps. W: Proceedings of the international conference on Minority Names/Indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia, the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 3. Choroś M., Jarczak Ł,. Sochacka S., 1993. Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Polsko-niemiecki i niemiecko-polski. Opole: Państwowy instytut: Naukowy - Instytut Śląski w Opolu.
• 4. Dehlin L., Swedell U., 2005. Minority languages in Swedish nations: maps and databases. W: Proceedings of the international conference on Minority Names/Indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia, the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 5. Empfehlungen und Hinweise für die Schreibweise geographischer Namen für Herausgeber von Land¬karten und anderen Veröffentlichungen. Bundesrepublik Deuchland. 4. Ausgabe. Toponymic guidelines for map and other editors. Federal Republic of Germany. Fourth Edition. 2002. Frankfurt am Main: Ständiger Ausschuss für geographische Namen.
• 6. Gaelic names policy. 2003. Southampton; Ordnance Sarvey.
• 7. Gildemacher K., 2003 Stages in the transformation of geographical names in written usage within Fryslan AD 800-2005. W: Proceedings of the international conference on Minority Naves/indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia. the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 8. Helander K.R., 2005. The Legalization of Saami place names in Norway. W Proceedings of the international conference on Minority Naves/indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia. the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 9. Janowicz J., 2004. Likwidacja oficjalnego nazewnictwa miejscowości Białostocczyzny pochodzenia białoruskiego przez administracje rządowa w latach 1921-2004. Dokumenty, komentarze. [bmw]: Scripta Manet.
• 10. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., 1997. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej'', nr 73. poz. 483.
• 11. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych, sporządzona w Strasburgu dnia 1 lutego 1995 r., Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" nr 22, poz. 209.
• 12. Leskinen T., 2005, Place names on national topographic maps in multilingual Finland. W: Proceedings of the international conference on Minority Naves/indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia. the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 13. Linee guida per la normalizzazione dei nomi geografici; ad uso degli editori di cartografia ed altri editori. Toponymic guidelines for map editors and other editors. 2004. Firenze: Istituto Geografico Militare.
• 14. Narodowy Spis Powszechny 2002. Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna. Główny urząd Statystyczny: www.stat.gov.pl
• 15. Ordnance Survey Welsh language scheme, 2001. Southampton: Ordnance Survey.
• 16. Rozporządzenie Ministra infrastruktury z dnia 10 sierpnia 2005 r. w sprawie umieszczania na znakach i tablicach dodatkowych nazw w językach mniejszości narodowych i etnicznych oraz w języku regionalnym. 2005 „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 157, poz. 1320.
• 17. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 marca 2002 r. w sprawie wypadków, w których nazwom i tekstom w języku polskim mogą towarzyszyć wersje w przekładzie na język obcy, 2002. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 37, poz. 349.
• 18. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 maja 2005 r. w sprawie Rejestru gmin, na których obszarze są używana nazwy w języku mniejszości, wzorów wniosków o wpisanie do tego Rejestru oraz o ustalenie dodatkowej nazwy miejscowości lub obiektu fizjograficznego w języku mniejszości narodowej tub etnicznej albo w języku regionalnym. 2005. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 102, poz. 857.
• 19. Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych, sporządzonej w Strasburgu dnia 5 listopada 1992 r. Druk nr 4158 z 7 czerwca 2005 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, IV kadencja.
• 20. Toponymicky navod pre vydavatel’ov kartografickych a innych diel. Toponymic Guidelines for Map and Other Editors, 1999. Bratislava: Urad geodezie, kartografie a katastra SR.
• 21. Toponymic Guidelines for Map and Other Editors. Finland. The Twenty-second Session of the United Nations Group of Experts on Geographical Names (UNGEGN), 2004. New York: United Nations Group of Experts on Geographical Names.
• 22. Toponymic guidelines for cartography – Norway. 2000. Honefoss: Statens kartverk.
• 23. Toponymic guidelines for Slovenia, 1995. Ljubljana: Ministry of the Environment and Physical Planning, Surveying and Mapping Authority of the Republic of Slovenia.
• 24. Ustawa o mniejszościach narodowych a wprowadzenie nazw dwujęzycznych [wywiad z J. Janowiczem], 2005, „Kurier Poranny Hajnowski” nr 21.
• 25. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, 1991. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 95, poz. 425.
• 26. Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, 1993. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej” nr 7 poz. 34.
• 27. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, 1997. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej'' nr 88, poz. 553.
• 28. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. 1997. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" nr 133. poz. 883.
• 29. Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim, 1999. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" nr 90, poz. 999.
• 30. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. 2001. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" nr 46. poz. 499.
• 31. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" nr 166. poz. 1612.
• 32. Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych, oraz o języku regionalnym. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. 2005, nr 17. poz. 141.
• 33. Vuolab-Lohi K., 2005. Status of indigenous languages in Finland. [w:] Proceedings of the international conference on Minority Naves/indigenous Names and Multilingual Areas. Geonames 2005. Ljouwert/Leeuwarden, Frisia. the Netherlands, April 14-16 2005. Ljouwert/Leeuwarden: Fryske Akademy.
• 34. Wykaz gmin. w których nie mniej niż 20% mieszkańców należy do mniejszości narodowych lub etnicznych, albo posługuje się językiem regionalnym. 2005. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji: www.mswia.gov.pl