Wpływ pogody i klimatu na działalność agrotechniczną i plonowanie roślin uprawnych na obszarze Polski

• Autorzy: Zawora T. , Ziernicka-Wojtaszek A.

Warianty tytułu

EN

Impact of weather and climate on agroengineering and crops production in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Opracowanie jest wstępną charakterystyką reżimu termiczno-opadowego klimatu Polski w trzydziestoleciu 1971-2000 z uwzględnieniem ważniejszych skutków agroekologicznych spowodowanych zmiennością przebiegu pogody w badanym okresie. Podstawowym materiałem są wartości temperatury powietrza, wysokości opadów atmosferycznych oraz stan upraw i warunków wykonywania prac polowych zaczerpnięte z ,,Miesięcznego Przeglądu Agrometeorologicznego" IMGW a w ostatnich dwu latach z ,,Dekadowego Biuletynu Agrometeorologicznego". Plony roślin uprawnych zaczerpnięto z ,,Roczników Statystycznych" GUS. Wartość temperatury średniej rocznej dla obszaru całej Polski za trzydziestolecie 1971-2000 wynosi już 8,0 stopni C a więc jest o 0,3 stopnia C wyższa od obowiązującej normy 1961-1990. Jeszcze cieplejsza jest ostatnia dekada XX wieku. Przyrost temperatury rocznej w porównaniu do okresu normalnego 1961-1990 wynosi już 0,6 stopnia C. Sumy opadów atmosferycznych uśrednione dla obszaru Polski w porównywanych okresach 1961-1990, 1971-2000 i 1991-2000 wynoszące odpowiednio 609, 601 i 612 mm nie uległy większym zmianom. Wzrosła natomiast zmienność opadów wyrażona przez wartość współczynnika zmienności i wyniosła 0,168 za 30-lecie (1971-2000) dla sum rocznych. Niedobór opadów powodujących skutki agroekologiczne zaznacza się w sytuacji, gdy suma opadów w miesiącach od kwietnia do listopada jest odpowiednio mniejsza o 25, 14, 20, 24, 13, 23, 30% od normy, czyli wartości średniej z okresu 1971-2000. Obniżenie plonów pszenicy w latach suchych 1979, 1988, 1992, 1994 i 2000 można szacować kolejno na 14, 9, 15, 12, i 11% plonu z lat najbardziej urodzajnych o optymalnym przebiegu pogody. Jest to ocena aktualna dla obszaru całej Polski. Obniżenie plonów ziemniaków podczas lat suchych 1971, 1982, 1992, 1994 i 1999 szacować można odpowiednio na 23, 24, 31, 30 i 19% w stosunku do plonów spodziewanych przy optymalnym przebiegu pogody w okresie wegetacyjnym. Nadmiar opadów zaznacza się wyraźnie w okresie wegetacyjnym IV-X przy przekroczeniu miesięcznej sumy opadów odpowiednio o 20, 21, 21, 24, 33, 18 i 36%. Straty w plonach pszenicy w warunkach produkcyjnych w latach mokrych 1972, 1975, 1977, 1980, 1981 i 1997 w stosunku do plonów z lat urodzajnych szacować można odpowiednio na 20, 10, 8, 17, 6 i 11%. Straty w plonach ziemniaków w latach mokrych 1980 i 1997 oceniać można na 41 i 18%.

EN

A preliminary characteristics of the thermal and atmospheric precipitation regime of the Poland's climate in a three-decade period of 1971-2000 is developed taking into account major agroecological effects caused by changeability of the weather course in the investigated period. The basic data include the values of air temperature, atmospheric precipitation, condition of crops and performed field works. The data originates from the "Monthly Agrometeorological Survey " (,,Miesięcznik Przeglądu Agrometeorologicznego) of the Institute of Meteorology and Water Management (IMGW) and for the last two years - from the "Decade Agrometeorological Buletin" (,,Dekadowy Biuletyn Agrometeorologiczny"). Data on crops were taken from the Statistical Year Books of the Central Statistic Office (GUS). The value of the mean annual temperature for the territory of Poland in the three-decade period 1971-2000 has reached 8,0 degree C i.e. by 0,3 degree C higher than the norm effective for the period 1961-1990. The last decade of the 20th century has turned out to be even warmer. An annual increase of temperature compared to the normal period of 1961-1990 has already amounted to 0,6 degree C. Total atmospheric precipitation values averaged for Poland in the compared periods 1961-1990, 1971-2000 and 1991-2000 amounted respectively 609, 601 and 612 mm and showed no significant changes while the variability of precipitation expressed by the variability coefficient increased and amounted to 0,168 for annual totals for the three decade period (1971-2000). Shortage of precipitation resulting in agroecological effects takes place when the total precipitation for the months of April to November is respectively lower by 25, 14, 20, 24, 13, 23, 30% than the norm i.e. average value for the period 1971-2000.

Słowa kluczowe

PL

roślina uprawna; plon; klimat; pogoda; temperatura powietrza; opady

EN

crops production; yield; weather; climate

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 9, nr 5
• Strony: 269--271
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., rys., tab.

Twórcy

autor

Zawora T.

• Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej - Akademia Rolnicza w Krakowie

autor

Ziernicka-Wojtaszek A.

• Katedra Meteorologii i Klimatologii Rolniczej - Akademia Rolnicza w Krakowie

Bibliografia

• [1] Górski T.: Model średniej temperatury w Polsce. Mat. konf. „Klimat pola uprawnego” Zamość 2004
• [2] Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M.: Meteorologia i Klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania. PWN, Warszawa-Łódź 2000
• [3] Koźmiński C., Michalska B.: Atlas klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce. Akademia Rolnicza w Szczecinie, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2001
• [4] Kożuchowski K.: Współczesne zmiany klimatyczne w Polsce na tle zmian globalnych. Przegl. Geogr., LXVIII, 1-2, 79-98 1996
• [5] Śpanik R, Hronskÿ Ś., Śiśka B., Gâlik M.: Global warming as a base for a new agroclimatical régionalisation of vine In Slovakia. Acta Agrophysica, 104, 3(1), 179-188 2004