Metale ciężkie i siarka w glebach użytków rolnych Polski

• Autorzy: Terelak H.

Warianty tytułu

EN

Heavy metals and sulphur in arable soils of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Intensyfikacja produkcji rolnej oraz dopływ do gleby pyłowych i gazowych zanieczyszczeń przemysłowych zawierających pierwiastki toksyczne są podstawową przyczyną chemicznej degradacji środowiska biologicznego, a tym samym pogorszenia jakości produkowanych surowców roślinnych. Przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych w latach 1992-1997 przez IUNG w Puławach i Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze dotyczące całkowitej zawartości Cd, Cu, Ni, Pb i Zn (48 590 próbek) i siarki siarczanowej - S-SO4 (45 240 próbek) w powierzchniowej (0-20 cm) warstwie gleb użytków rolnych w układzie dla województw i całego kraju. Na podstawie istniejących kryteriów uwzględniających zawartość pierwiastków w glebie, skład granulometryczny i odczyn gleb oraz zawartość w glebach materii organicznej określono ich zanieczyszczenie analizowanymi pierwiastkami chemicznymi. Gleby użytków rolnych Polski zawierają średnio w poziomie orno-próchnicznym odpowiednio następujące ilości Cd, Cu, Ni, Pb i Zn: 0,21; 6,5; 6,2; 13,6 i 32,4 mg/kg. Około 80% gleb użytków rolnych kraju charakteryzuje się naturalną (0 stopni), a 17,6% podwyższoną (I stopień) zawartością metali ciężkich. Tylko około 3% gleb jest w różnym stopniu (II, III, IV, V) zanieczyszczona metalami śladowymi. Pozwala to na produkcję wysokiej jakości surowców roślinnych. Gleby mineralne Polski zawierają od 0,01 do 50,0 mg S-SO4/100 g (średnio 1,9 mg/100 g). Ponad 55% gleb stanowią utwory o niskiej zawartości siarki siarczanowej. Powierzchnia gleb o średniej i wysokiej zawartości S-SO4 stanowi odpowiednio: 25,1 i 13,1, a antropogenicznie zanieczyszczonych siarką tylko 3,7%. Największe obszary gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi i siarką występują w rejonach silnie uprzemysłowionych. W rejonach tych należy ustalić dokładnie powierzchnie gleb zanieczyszczonych i określić sposób ich użytkowania.

EN

Intensification of agricultural production and deposition of dust and gaseous contaminants of industrial origin that contain toxic elements in soils are the primary reason for the chemical degradation of the biological environment contributing thus to the deterioration of the quality of the produced crops. The study presents data from the research on the total content of Cd, Cu, Ni, Pb and Zn (48.590 samples) and sulphate sulphur S-SO4 (45.240 samples) in the topsoil (0 - 20 cm) of arable land in individual voievodeships and the entire country conducted by the Institute of Soil Sciences and Fertilisation ( IUNG) in Puławy together with District Chemical and Agricultural Stations in the years 1992-1997. Soil pollution with the analyzed contaminants was determined using the existing criteria that take the account of elements content in soil, grain size composition, pH, and organic matter content. Average content of Cd, Cu, Ni, Pb and Zn in the arable-humus topsoil layer of Polish soils was respectively 0,21; 6,5; 6,2; 13,6 and 32,4 mg/kg. Approximately 80% of arable soils in Poland is characterised by natural (0 degree), and 17,6% by elevated (I degree) content of heavy metals. Only about 3% of soils show contamination with trace elements in different degrees (II, III, IV, V). This allows for production of high-quality crops. Mineral soils of Poland contain from 0,01 to 50,0 mg S-SO4/100 g (average 1,9 mg/100 g). More than 55% of soils are formations with low level sulphate sulphur content. The surface of soils of medium and high S-SO4 content covers respectively: 25,1 and 13,1, and anthropogenicaly contaminated with sulphur only 3,7%.The most extensive areas of heavy metal and sulphur contaminated soils occur in heavily industrialised regions where the surface of contaminated soils should be precisely determined alongside with the way of its use.

Słowa kluczowe

PL

metale ciężkie; siarka; gleba; użytki rolne; zawartość

EN

heavy metals; sulphur; soil; arable soils; contamination

• Wydawca: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda
• Czasopismo: Problemy Ekologii
• Rocznik: 2005
• Tom: R. 9, nr 5
• Strony: 259--264
• Opis fizyczny: Bibliogr. 9 poz., tab.

Twórcy

autor

Terelak H.

• Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów IUNG w Puławach, ul. Czartoryskich 8, 24-100 Puławy

Bibliografia

• [1] Dudka S.: Ocena całkowitych zawartości pierwiastków głównych i śladowych w powierzchniowej warstwie gleb Polski. IUNG Puławy, Ser. R(293), 1989
• [2] Ekspertyza: Prognoza ostrzegawcza zmian środowiskowych warunków życia człowieka na początku XXI wieku. Komitet Nauk. PAN - „Człowiek i Środowisko”, 1993
• [3] Kamieński Z.(redaktor) i in.: Stan środowiska w Polsce. GIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1998
• [4] Kabata-Pendias A., Motowicka-Terelak T., Piotrowska M., Terelak H., Witek T.: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnictwa. Wyd. IUNG Puławy, Ser. P(53), 1993
• [5] Kabata-Pendias A., Pendias H.: Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN Warszawa, 1999
• [6] Motowicka-Terelak T., Terelak H.: Siarka w glebach Polski - stan i zagrożenie. PIOŚ, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 1998
• [7] Terelak H., Motowicka-Terelak T., Stuczyński T., Piętrach Cz.: Pierwiastki śladowe (Cd, Cu, Ni, Pb, Zn) w glebach użytków rolnych Polski. Inspekcja Ochrony Środowiska, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa 2000
• [8] World Map on Status of Humań - Induced Soil Degradation (1990). Wyd. UNEP/ISRIC, Wageningen 1990
• [9] Zalewski W.: Problemy ochrony środowiska. Wyd. WSRP w Siedlcach, 1995