Analiza zanieczyszczeń związkami fenolowymi górnego dorzecza Raby i Dunajca oraz ustalenie źródeł emisji tych związków

• Autorzy: Michałowski M.

Warianty tytułu

EN

The analysis of pollution with phenol compounds of the upper catchments of the Raba and Dunajec rivers and identification of the emission sources

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wody powierzchniowe wykorzystywane jako źródło wody do picia dla ludności powinny być wysokiej jakości i odpowiadać I klasie czystości śródlądowych wód powierzchniowych. Kraków zaopatrywany jest w wodę pitną w 97% z ujęć wód powierzchniowych. Ujęcia wodociągowe dla Krakowa zlokalizowane są na Rabie - zbiornik Dobczycki, Rudawie, Dłubni oraz Sance. Podstawowym zadaniem zbiornika Dobczyckiego na Rabie jest zapewnienie poboru wody dla potrzeb wodociągu krakowskiego. Realnym zagrożeniem dla czystości wód w zbiorniku są zanieczyszczenia wprowadzane przez rzekę Rabę bezpośrednio jak również procesy eutrofizacji zachodzące w samym zbiorniku [1, 2]. Dunajec jest rzeką Tatr, Pienin i Beskidów, prawym dopływem Wisły w kilometrze 160,6. Bierze początek pod Nowym Targiem z połączenia Białego i Czarnego Dunajca, jest wizytówką geograficzną Sądecczyzny. Długość rzeki od Czarnego Dunajca do ujścia do Wisły pod Zawichostem wynosi 251 km, natomiast szerokość Doliny Dunajca zwiększa się od 6 do 8 km. Powierzchnia dorzecza 6798 km2. Całkowita długość drogi na terenie powiatu wynosi 40,5 km. Główne dopływy to Białka, Kamienica Gorczańska, Poprad, Kamienica Nawojowska, Łososina, Biała. Spadki rzeki wynoszą od 30% w górnym biegu do 0,5% w dolnym. Przepływa przez Kotlinę Nowotarską, następnie przełamuje się przez Pieniny tworząc malowniczy i jeden z piękniejszych przełomów rzeki między Czorsztynem a Niedzicą oraz Szczawnicą. Od Krościenka kieruje się na północ między Gorcami a Beskidem Zachodnim, Kotliną Sądecką przez Pogórze Karpackie i Nizinę Sandomierską. Dunajec jest rzeką graniczną ze Słowacją na odcinku biegu od wsi Sromowce Niżne do Małych Pienin na południe od Szczawnicy.

EN

Surface waters are used as the source of drinking water should be of high quality and should correspond to purity class I of inland surface waters. The water supply system in Krakow in 97% is based on surface waters. The water intakes for Krakow a located on the rivers of Raba - the Dobczyce Reservoir, Rudawa, Dłubnia and Sanka. The basic task of the Dobczyce Reservoir on the Raba River is to provide water for the Krakow water supply system. A real threat for the water purity in the reservoir are pollutants brought by the Raba River directly as well as the eutrophication processes in the reservoir itself [1, 2]. The Dunajec is a river of the Tatras, Pieniny and Beskidy Mountains, right tributary of the Vistula on kilometre 160.6. It starts near Nowy Targ by the fusion of Biały and Czarny Dunajec. It is a geographic landmark for the Sandecian region. The length from the Czarny Dunajec to the Vistula at Zawichost is 251 km, while the width of the Dunajec Valley is from 6 to 8 km. The area of the catchments is 6798 km2. The total length of the river in the area of the district (powiat) is 40.5 km. The main tributaries are the Białka, Kamienica Gorczańska, Poprad, Kamienica Nawojowska, Łososina and Biała. The river falls in range from 30% in the upper section to 0.5% in the lower section. It goes through the Nowy Targ Valley and then breaks through the Pieniny Mountains making a very picturesque gorge between Czorsztyn and Niedzica from one end and to Szczawnica (at the other end). From Krościenko the Dunajec runs northwards through Gorce and West Beskid, Sącz Valley through the Carpathia Foothills and the Sandomierz Lowland. The Dunajec is a border river with Slovakia on the section from the village of Sromowce Niżne to Małe Pieniny, south of Szczawnica.

Słowa kluczowe

PL

fenole; wody powierzchniowe; monitoring zanieczyszczeń

EN

phenols; surface waters; monitoring of pollution

• Wydawca: Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
• Czasopismo: Inżynieria Mineralna
• Rocznik: 2011
• Tom: R. 12, nr 1
• Strony: 19--26
• Opis fizyczny: Bibliogr. 14 poz., rys., wykr.

Twórcy

autor

Michałowski M.

• Katedra Chemii Węgla i Nauk o Środowisku, Wydział Energetyki i Paliw, AGH - Akademia Górniczo-Hutnicza; Al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. Szperlinski Z. „Chemia w ochronie i inżynierii środowiska”, cz. II, III.
• 2. Balcerzak M. „Spektrofotometryczne metody w analizie organicznej”.
• 3. Polska Norma PN – ISO 6439, 1994. Jakość wody. Oznaczanie indeksu fenolowego. Metody spektrometryczne z 4 – aminoantypiryną po destylacji.
• 4. Urbanowicz K., Uszczycka-Jakubiak A., Kłopotek B. „Substancje niebezpieczne w ściekach wybranych branż przemysłu chemicznego” Warszawa 1999.
• 5. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 23/2004 poz.284).
• 6. Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2004, nr 168, poz. 1763).
• 7. Seńczuk W. „Toksykologia współczesna” PZWL, Warszawa 2005.
• 8. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Nowy Targ na lata 2004–2011 wraz z prognozą do roku 2015, Nowy Sącz czerwiec 2004.
• 9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz. U. Nr 204, poz. 1728).
• 10. Ocena jakości wód powierzchniowych w 2005 roku przeprowadzona zgodnie z „Programem Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2003–2005”.
• 11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz. U. Nr 176, poz. 1455).
• 12. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia2002 roku sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. Nr 241, poz. 2093).
• 13. Polska Norma PN – EN ISO 5667 – 1, 2007. Jakość wody. Pobieranie próbek.
• 14. Program Ochrony środowiska dla Powiatu Nowotarskiego na lata 2004–2015, Nowy Targ marzec 2004.