Przegląd metod oceny ekonomicznej skutków wywołanych w środowisku przyrodniczym przez działalność gospodarczą, ze szczególnym uwzględnieniem użytkującej surowce mineralne

Mokrzycki, E.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Przegląd metod oceny ekonomicznej skutków wywołanych w środowisku przyrodniczym przez działalność gospodarczą, ze szczególnym uwzględnieniem użytkującej surowce mineralne

Autorzy

Mokrzycki E.

Wybrane pełne teksty z tego czasopisma

http://www.potopk.com.pl/

Identyfikatory

Warianty tytułu

Economical evaluation of environmental effects caused by economic activity, particularly in mineral materials utilisation - review of methods

Języki publikacji

Abstrakty

Zrównoważony rozwój jest to takie prowadzenie działalności gospodarczej, w której pozyskiwanie szeroko pojętych surowców mineralnych nie prowadzi do degradacji terenów i otoczenia, a równocześnie umożliwia zaspokojenie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń. Złożoność procesów zachodzących w trakcie prowadzenia działalności górniczej, jak również wielokierunkowość przeobrażeń środowiska utrudnia wprowadzenie klasyfikacji problemów ochrony środowiska. "Koszty ekologiczne" górniczych podmiotów gospodarczych obejmują: opłaty ekologiczne, kary ekologiczne, koszty szkód górniczych obejmujących całą gamę kosztów związanych z usuwaniem uszkodzeń i profilaktykę w budownictwie, w infrastrukturze drogowej i budowlach, w sieciach przesyłających media (woda, gaz, energia elektryczna) oraz w gruntach i plonach, jak również koszty rekultywacji gruntów. Wycena ekonomiczna zasobów oraz usług środowiskowych może być przeprowadzona według: cen kalkulacyjnych, społecznych cen ukrytych kapitału trwałego lub zasobów środowiska oraz rynkowych metod. Negatywne skutki oddziaływania górnictwa surowców mineralnych na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego trudno jednoznacznie i dokładnie oszacować. Główna trudność polega na tym, że zanieczyszczenia są wydalane do wszystkich ośrodków życia biologicznego (woda, powietrze, gleba) oraz, że te mieszają się ze sobą powodując działanie synergiczne, odmienne od działań i skutków jakie mogą powodować elementy składowe zanieczyszczeń. W pracy przedstawiono wybrane metody szacowania strat w: rolnictwie, hodowli, leśnictwie, zdrowiu ludzkim, przemyśle i budownictwie z tytułu korozji, parkach i zieleni miejskiej, budownictwie drogowym i kolejowym, gospodarce wodnej. Szacunkowe straty ekologiczne obliczone metodami różnych autorów znacznie odbiegają od siebie i niejednokrotnie wzbudzają kontrowersje.

Sustainable development means that economic activity in the field of minerals extraction does not lead to degradation of grounds and environment and enables to satisfy the needs of present and next generations. Complexity of processes during mining activity and multidirectional changes in environment hinder the classification of environment protection issues. "Ecological costs" of mining entertainments include: ecological fees and fines, costs of mining damages including those resulting from damage clearing and prevention in constructions, in infrastructure of roads and buildings, in transition grids (gas, electricity) and water pipe networks, as well as in grounds and crops, and costs of ground reclamation. Economical evaluation of resources and ecological services can be conducted according to: calculated prices, market value of fixed capital or environmental resources, and market methods. Negative effects of minerals mining impact on particular components of natural environment are difficult to assess unequivocally and precisely. Main difficulty is that contaminations are inserted into all places of biological life (water, air, soil) and that they mix together resulting in synergistic effect, different from the single effect caused by particular pollutants. Paper presents selected methods of evaluation of losses in agriculture, farming, forestry, human health, industry, rail and road constructions, water economics. The results of environmental losses estimations made by different methods and authors are often considerably different and controversial.

Słowa kluczowe

ochrona środowiska opłaty ekologiczne rozwój zrównoważony

environmental losses estimations environmental protection sustainable development

Wydawca

Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin

Czasopismo

Inżynieria Mineralna

Rocznik

2002

Tom

nr S. 1

Strony

196--211

Opis fizyczny

Bibliogr. 46 poz., tab.

Twórcy

autor

Mokrzycki E.

mokrzy@min-pan.krakow.pl

Polska Akademia Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, Zakład Ekonomiki i Badań Rynku Paliwowo-Energetycznego; ul. J. Wybickiego 7, 31-261 Kraków

Bibliografia

1. Bałackij O. F., 1979: Ekonomika czistogo wozducha. Kijów
2. Bałandynowicz H. W. i inni, 1988: Szacunek bezpośredniej i skumulowanej wartości strat środowiskowych związanych z zanieczyszczeniem wód spowodowanych pozyskiwaniem surowców mineralnych. Praca wykonana w ramach CPBR 1.7 CPPGSMiE PAN, Kraków
3. Brackley P. 1988: Energy and Environmental Terms: a Glossary. Gower Publishing, Aldershot
4. Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych. Podręcznik dla studentów i praktyków, 1996. Praca zbiorowa pod red. nauk. H. Folmer, L. Gabel, H. Opschor. Red. Nauk. wydania Polskiego T. Żylicz. Wyd. Krupski i S-ka, Warszawa
5. Ekonomiczna wycena środowiska przyrodniczego. 1996. Referaty z konferencji „Wartościowanie dóbr i zasobów środowiska". Białowieża 29.05-1.06. 1994 r. Red. naukowi G. Andersen i J. Śleszyński. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok
6. Famielec J., Górka K., Mojżesz G., 1990: Ocena strat ekologicznych powodowanych przez przemysł w województwie krakowskim. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej, Kraków, nr 320
7. Famielec J., Górka K., Mojżesz-Wlazły G., 1993: Straty i korzyści ekologiczne. [W]: Ekonomika ochrony środowiska naturalnego. Wybrane problemy. Biblioteka Ekonomia i Środowisko, nr 14
8. Famielec J., Mojżesz-Wlazły G., 1989: Straty ekologiczne. Próba szacunku na przykładzie Polski i woj. krakowskiego. Aura nr 9
9. Gawrońska G., 1996: Skutki oddziaływania zanieczyszczeń na środowisko przyrodnicze. [W:] Praca zbiorowa pod red. I. Solińskiego: Wybrane zagadnienia metodyki badań efektywności górnictwa węgla kamiennego. Studia, Rozprawy, Monografie nr 45. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków s. 77-115
10. Gawrońska G., 1996a: Metoda i rachunek strat związanych Z zanieczyszczeniem atmosfery dla ekosystemów rolniczego i leśnego. Praca doktorska. AE, Kraków
11. Gawrońska G., 1998: Metoda szacowania strat w rolnictwie i leśnictwie spowodowanych zanieczyszczeniem atmosfery. Studia, Rozprawy, Monografie Nr 52. Wydawnictwo Centrum PPGSMiE PAN, Kraków
12. Górka K., 1990: Ekonomika ochrony środowiska. Wyd. Akademii Ekonomicznej, Kraków
13. Piontek F., 1993: Metody i efekty badania strat ekologicznych w Polsce. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko nr 1, Bia¬łystok
14. Górka K., Poskrobko В., 1987: Ekonomika ochrony środowiska. PWE, Warszawa
15. Graczyk A., 1991: Straty a koszty ochrony powietrza w Polsce. Aura nr 9
16. Iwicki S., 1990: Metody kompleksowej oceny systemów rekreacyjnych z punktu widzenia ochrony środowiska. [W:] Metody oceny efektywności ekonomicznej przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska. Wyd. ATR, Bydgoszcz
17. Janikowski R., Starzewska A., 1983: Straty gospodarcze i społeczne wynikające z zanieczyszczenia środowiska. IKŚ, Warszawa
18. Jeffree С. E., 1979: Plant Demage Caused by SO2. United Nations - Economic Commission for Europe. Materiały Symposium Warszawa, 20-24 sierpnia 1979 г.
19. Jędrzejowski J. i inni, 1986: Opracowanie wskaźników wpływu zanieczyszczeń środowiska na poszczególne jego elementy. Ochrona Środowiska. Synteza prac naukowo-badawczych wykonanych w kierunku 7 PR-8, Politechnika Warszawska, Warszawa
20. Kostrowicki A. S., 1983: Straty ekonomiczne wynikające z degradacji środowiska. [W:] Ekonomiczne problemy ochrony środowiska. Materiały z Sesji Rady Naukowej Zarządu Głównego Ligi Ochrony Przyrody, Warszawa
21. Kudełko M., 1995: Koszty ekologiczne w strukturze kosztów polskiego przemysłu węgłowego. Studia i Rozprawy nr 36. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków
22. Kudełko M., 2000: Modeł oceny funkcjonowania instrumentów zarządzania procesami redukcji emisji dwutlenku siarki w elektroenergetyce. Studia, Rozprawy, Monografie nr 72. Wyd. Instytut GSMiE PAN. Kraków
23. Kudełko M., Suwała W., 1998: Analiza rynku paliw w Polsce w aspekcie wprowadzania instrumentów rynkowych w dziedzinie ochrony środowiska. Studia, Rozprawy, Monografie nr 51. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków
24. Lines M., 1996: Dynamika i niepewność. [W:] Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych. Wyd. Krupski i S-ka, Warszawa
25. Łojewski S., 1973: Efektywność ekonomiczna inwestycji na obszarach meliorowanych. PWRiL, Warszawa
26. Łojewski S., 1979: Ekonomika melioracji wodnych. PWN, Warszawa
27. Łojewski S., 1991: Ekonomika melioracji i ochrony środowiska. Wyd. ATR, Bydgoszcz
28. Łojewski S., 1995: Ekonomia środowiska. Wyd. ATR, Bydgoszcz
29. Łojewski S., 1997: Elementy metodologii projektowania systemów przestrzennych. Wyd. ATR, Bydgoszcz
30. Łojewski S., 1998: Ekonomia środowiska. Wydanie II, zmienione i rozszerzone. Wyd. ATR, Bydgoszcz
31. Mokrzycki E. i inni, 1992: Skutki oddziaływania zanieczyszczeń na środowisko i metody szacowania strat. Studia i Rozprawy nr 20. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków
32. Opaluch J. J., 1996: Rynkowe metody wyceny ekonomicznej. [W:] Ekonomiczna wycena środowiska przyrodniczego. Red. nauk. G. Anderson i J. Śleszyński. Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok
33. Ostrowski J. (red.), 2001: Systematyka wpływów działalności górniczej na środowisko. [W]: Ochrona środowiska na terenach górniczych. Rozdz. 2. Wyd. Instytut GSMiE PAN, Kraków
34. Panek E., 1995: Wpływ eksploatacji i spalania węgla brunatnego na środowisko przyrodnicze w Polsce. Studia, Rozprawy, Monografie Nr 39. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków, s. 81-127
35. Pietrzyk-Sokulska E., 1995: Wpływ podziemnej eksploatacji i przeróbki węgla kamiennego na środowisko przyrodnicze w Polsce. Studia, Rozprawy, Monografie Nr 39. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN, Kraków, s. 5-79
36. Piontek F. (red.), 1985: Straty spowodowane degradacją powietrza atmosferycznego. Studium na przykładzie województwa katowickiego. AE Katowice, IPIŚ PAN Zabrze
37. Piontek F., 1993: Metody i efekty badania strat ekologicznych w Polsce. Ekonomia i Środowisko nr 13
38. Praca zbiorowa pod red. J. Dziewańskiego, 1990: Opracowanie kompleksowej metodyki badania oddziaływania górnictwa i przetwórstwa na środowisko oraz zasad i metod rekultywacji obszarów zdegradowanych (Synteza). Studia i Rozprawy nr 8. Wyd. Centrum PPGSMiE PAN. Kraków
39. Shechter M., 1996: Wycena środowiska. [W:] Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych. Wyd. Krupski i S-ka, Warszawa
40. Symonowicz A., 1985: Straty z tytułu degradacji środowiska. Ich charakterystyka i próba szacunku. [W:] Ekonomiczne i socjologiczne problemy ochrony środowiska. Red. A. Ginsbert - Gebert. Ossolineum, Wrocław -Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź
41. Symonowicz A., 1994: Straty spowodowane degradacją środowiska. Ekonomia i Środowisko. Z. 5
42. Truszkowska R., 1986: System oceny wpływu energetyki na środowisko przyrodnicze w makroskali SOWEP. Ochrona Środowiska. Synteza prac naukowo- badawczych wykonanych w kierunku 7 PR-8, Politechnika Warszawska, Warszawa
43. Wanielista K., 1986: Ekonomika w górnictwie. Cz. 1. Gospodarka zasobami złóż kopalin stałych w Polsce. Politechnika Wrocławska, Wrocław
44. Wanielista K., 1990: Koncepcja jednolitej metody szacowania kosztów szkód przemysłowych w środowisku. Gospodarka Surowcami Mineralnymi. T. 6, z. 4, s. 637-662
45. Żylicz Т., 1993: Polska polityka ochrony środowiska z punktu widzenia ekonomisty. Ekonomia i Środowisko, nr 1
46. Żylicz Т., 1995: Wyzwanie wobec polityki ochrony środowiska po 5 latach. Warszawski Ośrodek Ekonomii Ekologicznej. Uniwersytet Warszawski, Warszawa

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGHT-0005-0037