Tytuł artykułu
Wybrane pełne teksty z tego czasopisma
Identyfikatory
Warianty tytułu
Till stratigraphy and petrography in the zone between the Odra and Warta river valleys, southwestern Poland
Języki publikacji
Abstrakty
W pracy rozpoznano zasięgi jęzorów lądolodów skandynawskich na podstawie badań petrograficznych. Badania prowadzono na obszarze między dolinami Odry i Warty, a więc na obszarze leżącym pomiędzy regionami charakteryzującymi się różnymi cechami składu petrograficznego glin lodowcowych tego samego wieku, tj. okolicami Wrocławia i rejonem odkrywki Bełchatów. Z okresu zlodowacenia południowopolskiego na badanym obszarze pochodzą trzy poziomy glin lodowcowych. Poziom najstarszy był deponowany przez dwa loby lądolodu, poziom środkowy także przez dwa loby, a poziom najmłodszy prawdopodobnie aż przez trzy jęzory lądolodu. Poziomy najstarszy i najmłodszy pochodzą z transgresji lądolodu (stadiały), a poziom środkowy może mieć mniejszą rangę (faza recesyjna stadiału starszego). Osady glacjalne starszego stadiału (Odry) zlodowacenia środkowopolskiego były deponowane w jednym lobie lądolodu o zasięgu od zachodnich granic Polski do Bełchatowa. Pozostawił on jeden, bardzo jednolity pod względem petrograficznym poziom glin lodowcowych. Badania nie rozstrzygnęły natomiast problemu maksymalnego zasięgu stadiału Warty (Saale II) zlodowacenia środkowopolskiego (Saale), między Wzgórzami Ostrzeszowskimi a dolinami Prosny i Warty. Stwierdzono natomiast możliwość występowania w całym lobie Widawki-Warty trzech glin tego wieku, co dotychczas było udokumentowane tylko w odkrywce Bełchatów i w środkowej Wielkopolsce. Stwierdzono ponadto obecność trzech interstadialnych serii rzecznych. Cechy mineralogiczne tych serii dobrze korespondują z utworami z obszaru odkrywki Bełchatów (formacje Czyżów i Chojny), a w przypadku serii związanej ze zlodowaceniem północno-polskim, z cechami tych osadów w całej Polsce środkowej i zachodniej.
The age-equivalent tills of the Bełchatów outcrop, central Poland, and of the Silesian Lowland and Barycz River Valley, southwestern Poland, indicate quite different petrographic composition. This paper presents till petrographic data from the zone located between these two regions. The principal aim of the paper is to outline glacial lobes with different till petrographic characteristics. Generally, tills from the western part of the investigated region indicate the same petrographic features and stratigraphic sequence as those in the Silesian Lowland. In turn, several borings in the southeastern part of the region contain tills which are very like tills of the Bełchatów region. The latter tills, although not identical with those of the Bełchatów sequence, may be interpreted as deposited by the same glacial lobe. There are three Elsterian till horizons in the region investigated. The lower one was deposited by two ice-sheet lobes, one advancing from NW to SE along the Odra River valley (Pietrzykowice Till) and the other one from N and NE along the Warta River valley (Kujakowice Till). The boundary between lobes is located along the hills of the upper Triassic kuesta between Olesno and Lubliniec. The eastern lobe partly advanced into the Odra River drainage basin (Stobrawa river valley). The middle Elsterian till was deposited also by two ice lobes. The western ice-sheet lobe indicated smaller extent, representing probably the general recessional phase (Krzesinki Till), whereas the eastern lobe slighty advanced reaching the Mała Panew river valley (Kamieniec Till) in the Odra River drainage basin. The late Elsterian tills were deposited during the general advance but in three ice-sheet lobes. The western lobe leaving the Wierzbno Till and the central lobe leaving the Borowiec Till covered altogether almost the same area as the Pietrzykowice Till. The eastern lobe, which deposited the Krasiejów Till, indicated similar extent as during the older advances. Only one till with uniform petrographic features was deposited during the early Saalian (Odranian) stage. This suggests one, extensive glacial lobe over the western Poland (Smolna/Ławki Till). However, several small ice lobes have developed at the southern margin of the ice-sheet. The extent of late Saalian (Wartanian) tills is much smaller than of older tills, but its precise extent cannot be outlined due to ambiguous till-petrographic data. Nevertheless, up to three Wartanian tills may occur in the central part of the Warta-lobe, which was hitherto documented only in the Bełchatów outcrop (Widawka-lobe). The early (Naratów/lower Rogowiec Till) and late Wartanian tills (upper Rogowiec Till) are petrographically uniform troughout the investigated region, whereas the middle one indicate different petrographic composition on its eastern (Bełchatów region; middle Rogowiec Till) and western parts (Wieluń region; Radomina Till). Three fluvial series have been documented in boreholes by means of heavy mineral composition. All of them are very like fluvial series of the Bełchatów region: the upper member of the Czyżów Formation (interstadial period, Elsterian/Saalian) , the Chojny Formation (Pilica Interstadial, Odranian/Wartanian) and the Piaski Forma6on (Middle Weichselian). It seems that two older series represent the pra-Warta river system which location was at least partially influenced by neotectonic movements. The Middle Weichselian deposits occur in all valleys in the region investigated, very often on the ground surface (terraces).
Czasopismo
Rocznik
Tom
Strony
73--103
Opis fizyczny
Bibliogr. 35 poz., rys., tab.
Twórcy
autor
autor
autor
autor
autor
- Przedsiębiorstwo Geologiczne "Proxima" S. A. we Wrocławiu, Wierzbowa 15, 50-056 Wrocław
Bibliografia
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.baztech-article-AGHM-0051-0029
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.