Charakterystyka strukturalno-teksturalna wybranych dolomitów krajowych w aspekcie procesu ich dekarbonatyzacji

• Autorzy: Niesyt M. , Szydłak T. , Wyszomirski P. , Wodnicka K.

Warianty tytułu

EN

The structural and textural characteristics of certain Polish dolostones affecting their decarbonatization

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Surowcom dolomitowym stosowanym m.in. do produkcji materiałów ogniotrwałych stawia się wiele wymagań, do których zalicza się odpowiedni i jednorodny skład chemiczny, a także właściwą mikrostrukturę i teksturę. Te ostatnie cechy wyrażają się zwłaszcza odpowiednimi wymiarami kryształów dolomitu, gradacyjnymi przejściami między obszarami drobno- i grubokrystalicznymi, nieznacznymi wymiarami ewentualnych skupień faz domieszkowych i ich równomiernym rozproszeniem, a także małą porowatością. Kryteria te spełniajątylko nieliczne krajowe kopaliny dolomitowe. Do badań przeznaczono dolomity z Brudzowic, Ząbkowic Będzińskich i Żelatowej (region śląsko-krakowski), Winnej (region świętokrzyski) oraz Ołdrzychowic (region dolnośląski). Zróżnicowana ich mikrostruktura - wykazana głównie w badaniach mikroskopowych w świetle przechodzącym - wpływa w istotny sposób na proces dysocjacji termicznej dolomitu CaMg[CO3]2 i właściwości otrzymanego dekarbonatu, który stanowi półprodukt w procesie wytwarzania dolomitowych materiałów ogniotrwałych. Przeprowadzone badania wykazały, że - obok tradycyjnie stosowanego w krajowej technologii dolomitu triasowego z Brudzowic - perspektywicznym surowcem może być dolomit dewoński z Winnej, m.in. ze względu na jego wybitnie drobne uziarnienie.

EN

Dolostones used, among other things, in producing refractory materials must meet many requirements, including proper and uniform chemical composition as well as appropriate microstructural and textural development. These petrographic features include the sizes of dolomite crystals, gradation of the grain size among the finer- and coarser-crystalline rock areas, insignificant dimensions of accumulations of deleterious admixtures and - if present - their uniform dispersion, and low porosity of dolostone. These criteria are met by a few dolostones quarried in Poland. This study was carried out on rock samples from Brudzowice, Ząbkowice Będzińskie and Żelatowa (Silesia-Cracow region), Winna (the Holy Cross Mountains) and Ołdrzychowice (Lower Silesia). Their microstructure observed in transmitted light microscopy is diversified and significantly affects thermal dissociation of dolomite CaMg[CO3]2 and the properties of the product obtained, i.e. the decarbonate that is a semi-product in further manufacturing dolomite refractory materials. The results indicate that besides the Triassic dolostone from Brudzowice - traditionally utilized in the domestic refractories industry - the Devonian dolostone quarried in Winna may become a perspective raw material, considering - among other things - its distinctive fine grain size.

Słowa kluczowe

PL

dolomit triasowy; dolomit dewoński; Brudzowice; Ołdrzychowice; Winna; dekarbonatyzacja; porowatość

EN

Triassic dolostone; Devonian dolostone; Brudzowice; Ołdrzychowice; Winna; decarbonatization; porosity

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 83
• Strony: 121--129
• Opis fizyczny: Bibliogr. 5 poz., tabl., tab.

Twórcy

autor

Niesyt M.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Szydłak T.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Wyszomirski P.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków; Instytut Politechniczny, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Tarnów

autor

Wodnicka K.

• Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• 1. Bąk B., Radwanek-Bąk B., Wyszomirski P., 2011 – Aktualny przegląd krajowych złóż dolomitów w aspekcie wykorzystania w przemyśle materiałów ogniotrwałych. Gospodarka Surowcami Mineralnymi/Mineral Resources Management 27, z. 1, s. 21–47.
• 2. Matyszkiewicz J., 2008 – Skały węglanowe. [W:] Manecki A., Muszyński M., (red.), Przewodnik do petrografii. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH, Kraków.
• 3. Niesyt M., Wyszomirski P., Kielski A., Goławski C., 2012 – Characteristics of some Polish dolostones and their hydration resistance after sintering. [Conference Papers] 55th International Colloquium on Refractories. Aachen (Germany) 19–20.09.2012. Published by ECREF European Centre for Refractories, pp. 222–224.
• 4. Wyszomirski P., Goławski C., Kielski A., Wodnicka K., 2011a – Dolomit dewoński z Brudzowic i jego wstępna ocena jako surowca przemysłu materiałów ogniotrwałych. Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN nr 81, s. 197–208.
• 5. Wyszomirski P., Niesyt M., Toboła T., Gajerski R., 2011b – Surowce dolomitowe przemysłu materiałów ogniotrwałych w oewietle badań inkluzji ciekło-gazowych. Materiały VIII Konferencji Polskiego Towarzystwa Ceramicznego. Program. Streszczenia. Zakopane 22–25.09.2011, s. 119.