Praktyczne konsekwencje geostatystycznego badania struktury zmienności parametrów złoża węgla brunatnego Gubin i siarki Osiek

• Autorzy: Kaczmarczyk M. , Nieckula M. , Mucha J. , Wasilewska-Błaszczyk M.

Warianty tytułu

EN

Practical consequences of a geostatistical study of the varying parameters of the Gubin lignite and Osiek sulphur deposits

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badaniom geostatystycznym poddano parametry niezagospodarowanego złoża węgla brunatnego Gubin i aktualnie eksploatowanego złoża siarki rodzimej Osiek. Scharakteryzowano podstawowe cechy geologiczne złóż, sposób ich rozpoznania oraz obliczono statystyczne miary zmienności parametrów złożowych. W ramach analizy geostatystycznej wyznaczono semiwariogramy uśrednione i kierunkowe oraz określono zasięgi autokorelacji parametrów i maksymalne udziały składników nielosowych w ich obserwowanej zmienności. Większych trudności nastręcza modelowanie semiwariogramów parametrów złoża węgla brunatnego, co można tłumaczyć jego złożoną genezą, a w szczególności wpływem zlodowacenia na ostateczne uformowanie złoża. Wyniki badania anizotropii zmienności parametrów zilustrowano za pomocą map semiwariogramów kierunkowych (indykatrysy zmienności). Stwierdzono, że anizotropia zmienności parametrów złożowych jest słaba lub co najwyżej umiarkowana. Geostatystyczne modele anizotropowe i izotropowe zastosowano do interpolacji wartości parametrów złoża siarki i konstrukcji map izoliniowych z wykorzystaniem procedury krigingu punktowego. Weryfikacja dokładności interpolacji nie wykazała zauważalnych różnic w wynikach tej procedury przy zastosowaniu modelu anizotropowego i izotropowego. Stwierdzono, że najlepsze rezultaty interpolacji uzyskuje się przy uwzględnianiu danych z czterech obserwacji, najbliższych kolejnym węzłom interpolacji.

EN

Geostatistical analysis was performed on the undeveloped Gubin lignite deposit and the currently operational Osiek sulphur deposit. This paper characterizes the geological position and state of the exploration of the deposits. The basic statistical measures of deposit parameters were calculated. The paper geostatistically describes the structure of 2D spatial variation of deposit parameters by means of omnidirectional and directional semivariograms. The modeling of the semivariograms enabled a definition of the range of parameters' autocorrelation and the maximal contributions of non random components of parameter variability. Modeling the sample semivariograms of the lignite deposits is very difficult due to the complex genesis of this deposit. The results of the anisotropy study were presented by maps of directional semivariograms. The isotropic and anisotropic models of variability were applied to the construction of contour maps using the geostatistical procedure of ordinary kriging. It was found that the anisotropy of deposit parameters is weak or moderate. Because of this, the contour maps made for isotropic and anisotropic geostatistical models are very similar.

Słowa kluczowe

PL

złoże siarki i węgla brunatnego; semiwariogramy; anizotropia

EN

sulphur and lignite deposits; semivariograms; anisotropy

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 83
• Strony: 51--68
• Opis fizyczny: Bibliogr. 16 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Kaczmarczyk M.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Nieckula M.

• KWB Sieniawa Sp. z o.o.

autor

Mucha J.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

autor

Wasilewska-Błaszczyk M.

• Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Bibliografia

• 1. Bartuś T., 2012 - Anizotropia zmienności głównych parametrów jakości węgla brunatnego w polu Bełchatów. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 28, z. 2, s. 5-29.
• 2. Dytkowski K., Gorczyca J., Socha R., Zborowski J., 2008 - Geologiczno-górnicze uwarunkowania eksploatacji złoża siarki „Osiek” w aspekcie ochrony środowiska i zagrożeń naturalnych. Miesięcznik WUG, Nr 6(166), Katowice.
• 3. Engel W., Jędrzejczak B., Patrzyk J., 1969 - Kompleksowa dokumentacja geologiczna złoża węgla brunatnego „Gubin” w kat. C2, C1 i B. Część ogólna.
• 4. Kasiński J.R., 2008 - Potencjał zasobowy węgla brunatnego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem kompleksów złóż gubińskich i legnickich. Prace Państw. Inst. Geol., Warszawa.
• 5. Kokesz Z., 1991 - Geostatistical reserves estimation for native sulphur deposites mined by underground melting. Science de la Terre, ser. Inf., Nancy, nr 31, p. 223-238.
• 6. Kokesz Z., 2006 - Application of linear geostatistics to evaluation of Polish mineral deposits. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 22, z. 2, s. 53-65.
• 7. Kowalik J., Piskorz S., Śmiech S., Piskorz A., 1979 - Dokumentacja Geologiczna w kat. C1 złoża siarki rodzimej „Osiek”. Kielce.
• 8. Mucha J., 1994 - Metody geostatystyczne w dokumentowaniu złóż. Wydawnictwo AGH, Kraków.
• 9. Mucha J., Słomka T., Mastej W., Bartuś T., Jończyk M., Frankowski R., 2004 - Modelowanie zmienności i dokładność oszacowania jakości węgla brunatnego w złożu Bełchatów (pole Bełchatów). Mat. Symp. Warsztaty 2004 z cyklu „Zagrożenia naturalne w górnictwie”. Wyd. IGSMiE PAN, Kraków, ss. 221-232.
• 10. Naworyta W., 2008 - Analiza zmienności parametrów złożowych węgla brunatnego pod kątem sterowania jakością strumienia urobku. Gospodarka Surowcami Mineralnymi t. 24, z. 2/4, IGSMiE PAN, Kraków, s. 97-110.
• 11. Nieckula M., 2010 - Geostatystyczne badanie anizotropii zmienności parametrów złoża węgla brunatnego „Gubin”. Pr. dypl., Arch. KGZiG AGH, Kraków.
• 12. Nieć M., 1977 - Metodyka rozpoznawania złóż siarki na potrzeby eksploatacji otworowej. Geologia - kwartalnik - t. 3, z. 2, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 13. Nieć M.,1996 - Surowce mineralne Polski. Surowce energetyczne. Węgiel brunatny. (red. R. Ney), Wyd. CPPGSMiE PAN, Kraków, s. 291-333.
• 14. Nieć M., Mucha J., Kokesz Z., 1988 - Geological background for geostatistical models. Science de la Terre, ser. Inf., Nancy nr 27, s. 263-278.
• 15. Różycki Z., 1992 - Sprawozdanie z prac geologiczno - badawczych w kat. C1 na złożu węgla brunatnego „Gubin".
• 16. Wójcikowska M., 2010 - Analiza zmienności wybranych parametrów złoża siarki rodzimej „Osiek”. Pr. dypl., Arch. KGZiG AGH, Kraków.