Dobowa zmienność składu fizykochemicznego wód rzeki Raby pobieranych w punkcie czerpalnym

• Autorzy: Klojzy-Karczmarczyk B. , Staszczak J.

Warianty tytułu

EN

Diurnal variability in the physicochemical composition of the waters of the River Raba collected at the water intake

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wody rzeki Raby stanowią podstawę zaopatrzenia w wodę do picia dla ponad połowy mieszkańców Krakowa oraz wielu podkrakowskich miejscowości. Dane literaturowe wskazują na możliwość wzbogacania wody w sieciach w metale ciężkie. Każda kolejna analiza jakości wody pobieranej z sieci dostarcza nowych danych i może przyczynić się do tworzenia całościowego obrazu problemu. Przedmiotem badań i analiz w ramach prezentowanej pracy jest jakość wody pobieranej z rzeki Raby, spożywanej przez konsumentów. Opróbowanie przeprowadzono w dwóch punktach czerpalnych, które stanowią dwa zabudowania indywidualne, zlokalizowane na południowych obrzeżach miasta Krakowa. Pobór wód prowadzono bezpośrednio z zaworów czerpalnych, użytkowanych przez mieszkańców konkretnego obiektu. W każdym przypadku instalacja wewnątrz budynku wykonana została z rur stalowych, a bateria czerpalna, z której pobierano wodę, wykonana została z mosiądzu. Pobór próbek wody do analizy wykonano dwukrotnie. Próbki wody pobierano na przestrzeni jednej doby, w zróżnicowanych odstępach czasowych. Przeprowadzone badania składu fizykochemicznego wód pobieranych w cyklu dobowym wykazały zmienność zawartości poszczególnych metali. Generalnie, jakość wody pobieranej w przedmiotowych punktach czerpalnych, mieści się w granicach dopuszczalnych, stawianych dla wód przeznaczonych do picia, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia. Jednak po okresie stagnacji, kilkudniowej lub nawet kilkugodzinnej, obserwuje się chwilowy, ponadnormatywny wzrost stężenia żelaza oraz ołowiu i glinu, który następnie ulega obniżeniu. Badania przeprowadzone potwierdzają, zatem możliwość wzbogacania wód pobieranych z zaworu czerpalnego (po przejściu przez sieć wodociągową) w żelazo i ołów oraz dodatkowo glin i cynk. W przypadku pozostałych oznaczanych składników nie obserwuje się wzrostu ich stężenia w wodach po okresie stagnacji. Badania pozwalają na przypuszczenie, że wzrost zawartości w wodzie pobieranej przez konsumentów może być wynikiem wzbogacania w poszczególne elementy w wyniku jej przebywania w sieci wodociągowej. Istotnym czynnikiem kształtującym charakter fizykochemiczny wody dostarczanej do konsumentów może być zatem czas przebywania wody w sieci wodociągowej oraz materiał, z którego poszczególne instalacje zostały wykonane.

EN

The River Raba supplies drinking waterfor more than half the population of Krakow and for numerous towns and villages in its vicinity. Existing documentation indicates the possibility of contamination of water from the mains with heavy metals. Each subsequent analysis of the water quality drawn from the mains provides new data and may contribute to the overall picture of the issue. The aim of the research and analysis in the present work is the quality of water drawn from the River Raba after it goes through the mains. Samples were collected at two water intake sites which are located in two separate buildings on the southern outskirts of the city of Krakow. Water was collected directly from the intake valve used by residents of a particular housing facility. In both cases, the installation inside the building was made of steel and the intake tap where the water was collected was made of brass. Samples of water for analysis were collected twice. Water samples were collected over a period of one day at different time intervals. The conducted study of the physicochemical composition of water collected in a diurnal cycle indicated variability in the content of individual metals. Generally, the quality of water collected at these specific water intake sites meets the acceptable limits for potable water according to a decree by the Minister of Health. However, following stagnation of a few days or even a few hours, a temporary increase exceeding the standard in the concentration of iron, lead, and aluminium is observed which decreases afterwater is drawn. The studies confirm, therefore, the possibility of contamination of water from an intake valve (after it goes through the water mains) with iron and lead, and additionally with aluminium and zinc. In the case of the remaining assayed components, no increase in their concentration in the water after a period of stagnation has been observed. The studies allow for the formulation of a supposition that the change in the composition of water supplied to consumers may be the result of tainting by individual elements due to their presence in the water supply system. Therefore, the stagnancy time of water in the mains and the material from which individual installations are constructed may be an important factor affecting the physicochemical composition of the water supplied to consumers.

Słowa kluczowe

PL

ujęcie wód Raby; sieć wodociągowa; punkt czerpalny; jakość wody

EN

Raba river water intake; water supply system; water intake; water quality

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2012
• Tom: nr 82
• Strony: 173--182
• Opis fizyczny: Bibliogr. 18 poz., rys., tab., wykr.

Twórcy

autor

Klojzy-Karczmarczyk B.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk

autor

Staszczak J.

• Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk

Bibliografia

• 1. Górski J., Siepak M., 2011 - Metale i substancje towarzyszące w wodzie do picia u konsumentów w Poznaniu. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego nr 445, s. 139-148.
• 2. http://oki.krakow.rzgw.gov.pl - Ośrodek Koordynacyjno-Informacyjny Ochrony Przeciwpowodziowej, Regionalny Zarzad Gospodarki Wodnej w Krakowie.
• 3. http://www.mpwik.krakow.pl - Miejskie Przedsiebiorstwo Wodociagów i Kanalizacji Spółka Akcyjna w Krakowie.
• 4. Kowal A.L., 1997 - Ochrona sieci wodociągowej przed korozją i zarastaniem. Ochrona Środowiska, nr 4(67), s. 3-6.
• 5. Paszkiewicz M., 2009 - Rozprawa doktorska „Metodyka gospodarowania zasobami wód podziemnych z uwzględnieniem ich jakości na przykładzie zlewni Raby”. Kraków, AGH (praca niepublikowana).
• 6. Postawa i in. 2008 - Postawa A., Sekuła-Skotnicka E., Witczak S., 2008 - Selected methodological problems in tap survey in Krakow water supply area. [W:] Metals and related substances in drinking water, 2rd Conf., 50-60, Lisbon, Portugal.
• 7. Postawa A., Witczak S., (red.), 2011 - Metale i substancje towarzyszące w wodach przeznaczonych do spożycia w Polsce. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Kraków, s. 363.
• 8. Punzet J., 1969 - Charakterystyka hydrologiczna rzeki Raby. Acta Hydrobiologica t. XI, z. 4, Kraków, 423-477.
• 9. Raport roczny 2008, Kraków, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka Akcyjna w Krakowie,
• 10. Raport roczny 2009, Kraków, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka Akcyjna w Krakowie,
• 11. Raport roczny 2010, Kraków, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka Akcyjna w Krakowie, 2011.
• 12. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417 z roku 2007).
• 13. Rozporządzenie Ministra Zdrowia zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 72, poz. 466 z roku 2010).
• 14. Staszczak J., 2010 - Sezonowe i dobowe zmiany składu chemicznego wód przeznaczonych do spożycia w Krakowie. Kraków, AGH (praca niepublikowana).
• 15. Szczepańska J., Kmiecik E., 1998 - Statystyczna kontrola jakosci danych w monitoringu wód podziemnych. Kraków, Wydawnictwo AGH, ISBN ISSN0239-6114-A.
• 16. Świątczak i in. 2008 - Świątczak J., Skotak K., Bratkowski J., Postawa A., 2008 - Metale i substancje towarzyszące w wodach przeznaczonych do spożycia w Polsce. Zaopatrzenie w wodę, jakość i ochrona wód (red. M.M. Sozański i in.), 289-301.
• 17. Witczak S., Adamczyk A., 1995 - Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oczyszczania. Tom I, II, Warszawa, PIOŚ.
• 18. Żaba T., 2009 - Wodociąg krakowski pełne i niezawodne źródło zaopatrzenia w wodę. „Woda i My” nr 4, s. 40-41.