Dziewięćdziesiąta rocznica utworzenia Państwowego Instytutu Geologicznego na tle zarysu nauk o Ziemi w Polsce

Urban, H.; Graniczny, M.

Artykuł - szczegóły

Tytuł artykułu

Dziewięćdziesiąta rocznica utworzenia Państwowego Instytutu Geologicznego na tle zarysu nauk o Ziemi w Polsce

Autorzy

Urban H. , Graniczny M.

Treść / Zawartość

Pełne teksty:

Pobierz

Identyfikatory

Warianty tytułu

90th anniversary of the Polish Geological Institute at the background of developments in earth sciences in Poland

Języki publikacji

Abstrakty

Zawiera: Zaranie; Podwaliny nowoczesnej geologii; Dokonania polskich geologów w kraju i za granicą w okresie rozbiorów; Próby organizacji instytucji geologicznych u schyłku rozbiorów; Odzyskanie niepodległości i utworzenie Państwowego Instytutu Geologicznego; Siedziba; Pierwsi pracownicy; Działania organizacyjne w dwudziestoleciu międzywojennym; Badania geologiczne w latach 1919-1939.

It could be stated that the history of the mining and earth science in Poland is much anterior than the dynasty of the Polish Piast's kings. The different mineral resources were already recognized and exploited in the mediaeval times at the territory of Poland. Very important event was establishing of the Ore's Commission by the king Stanislav August Poniatowski in the 1782. Partotion of Poland stopped considerably development of the geological sciences in Poland. However, some important investigations and organization measures were undertaken. The name of the Stanislav Staszic should be mentioned who is considered as "father of the Polish geology". Several outstanding followers should be mentioned too, e.g.: Georg Gottlieb Pusch, or Ludwig Zejszner. Many Polish geologists emigrated and contributed much to the important geological discoveries in other countries as: Paweł Edmund Strzelecki (America, Australia, Tasmania and New Zealand), Ignacy Domeyko (Southern America), Aleksander Piotr Czekanowski and Jan Czerski (Asia), and many others. In the end of the XIX century several initiative started devoted establishing in Poland national geological survey. The idea of Józef Morozewicz prevailed to establish the Polish Geological Institute within the structure of the Ministry of Industry and Trade. These ideas could be realized when Poland get independence in November 1918. Several members of the Parliament, undertaken the initiative to constitute the Polish Geological Institute, which was accepted in April 1919. Official opening of the Institute took place on 7th May 1919 in the Staszic Palace, which was the first seat of this organization. Two years later the PGI status and budget was accepted by the Polish government and Józef Morozewicz has got director's nomination from the Head of State Józef Piłsudzki. In these difficult times big organizational efforts were made to enable performing of the basic survey tasks and investigations, First staff of the Institute has included above 30 persons (17 geologists). In the first years of activities PGI geologists undertaken studies in the different parts of Poland, among them: the Carpathians, High Tatra's, Carpathian Foredeep, Upper Silesia, the Holy Cross Mountains as well as Polish Lowlands. The results of these studies were printed in the yearly reports. Several important discoveries were reported, for example: first suggestions concerning existence of the coal deposits in the Lublin Basin, iron deposits in Rudki, phosphorite resources in Rachów or salt deposits in Kłodawa. Simultaneously the geological mapping survey was performed. Two important maps at a scale of 1:750 000 was published: Geological Map of Poland and Geological Map of the Natural Resources of Poland. Several maps in the bigger scale was printed, too. In the meantime, the Institute has obtained a new parcel at the corner pf the Rakowiecka and Wiśniowa streets where two buildings were erected, in 1926 and 1936. In March 1938, President of Poland accepted new decree concerning geological survey of Poland which was performed by the Polish Geological Institute and Geological Council. The role of the PGI has grown and the budget increased substantially. Unfortunately this positive trend was stopped due to the beginning of the Second World War. The part of the PGI together with Director Karol Bohdanowicz started evacuation on 6th September 1939. The first heroic period of the Institute came to the end.

Słowa kluczowe

Państwowy Instytut Geologiczny

Polish Geological Institute

Wydawca

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy

Czasopismo

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

Rocznik

2009

Tom

nr 433

Strony

5--109

Opis fizyczny

Bibliogr. 53 poz., zdj.

Twórcy

autor

Urban H.

halina.urban@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

autor

Graniczny M.

marek.graniczny@pgi.gov.pl

Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa

Bibliografia

1. BARCZYK W., 2002 — Krótka historia nauk geologicznych i Wydziału Geologii na Uniwersytecie Warszawskim. www.geo.uw.edu.pl
2. BOHDANOWICZ K., 1919 — Złoża mineralne ziem polskich. Pr. Pol. Narady Ekonom. w Petersburgu (red. J. Gieysztor), 1: 3-38. Biuro Prac Kongresowych, Warszawa.
3. BRYSON B., 2006 — Krótka historia prawie wszystkiego. Zysk i S-ka, Poznań.
4. CHAŁUBIŃSKA A. 1962 — Wkład Ignacego Domejki do geologii Polski. Studia i materiały z dziejów nauki polskiej. Seria C, z. 5. PWN, Warszawa.
5. CZARNIECKI S., 1990 — Wincenty Pol i Ludwik Zejszner — pierwsi profesorowie nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Muzeum Lubelskie, Lublin.
6. CZARNOCKI S., 1931 — Mapa bogactw kopalnych Rzeczypospolitej Polskiej 1:750 000. Objaśnienia do Mapy bogactw kopalnych Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
7. CZARNOCKI S. .1935 — Polskie Zagłębie Węglowe w świetle badań geologicznych ostatnich lat dwudziestu (1914-1934). Państw. Inst. Geol., Warszawa.
8. CZTERDZIESCI lat Instytutu Geologicznego 1919-1959. Część I. Warszawa, 1960.
9. FLESZAROWA R., 1962 – Najstarsza mapa geologiczna i najstarszy opis geologiczny Polski. Dwóchsetlecie. Studia i Mater. z Dziejów Nauki Polskiej, Ser. C, z. 5: 79-86.
10. GAIGALAS A., 2008 – Quaternary research in the Baltic countries. History of Geomorphology and Quaternary Geology. Geol. Soc. London, Sp. Publ., 301: 129-140.
11. GARBOWSKA J., 1998 — Początki geologii w Polsce. Muzeum Ziemi, Polska Akademia Nauk, Warszawa.
12. GRANICZNY M. i in., 2004a — Państwowy Instytut Geologiczny – rys historyczny. Biul. Państw. Inst. Geol., 410: 9-15.
13. GRANICZNY M. i in., 2004b — Historia służby geologicznej w Polsce. Prz. Geol., 52, 5: 374-377.
14. GRANICZNY M. i in., 2006 — Mapy geologiczne i opisy ziem polskich w XVIII i pierwszej połowie XIX wieku. Prz. Geol., 54, 9: 759-764.
15. GRANICZNY M. i in., 2007a — Atlas geologiczny Galicji — pierwsza seryjna edycja map geologicznych ziem polskich. Prz. Geol., 55, 5: 368-372.
16. GRANICZNY M. i in., 2007b — Ludwik Zejszner — wybitny człowiek i przyrodnik, jeden z pionierów kartografii geologicznej w Polsce. Prz. Geol., 55, 11: 925-932.
17. GUZIEL A. i in., 1988 — Ochrona i kształtowanie środowiska w rozwoju górnictwa w Polsce. Cz. III. SGGW-AR, Warszawa.
18. KLECZKOWSKI A.S., 1972 — Jerzy Bogumił Pusch — życie i praca w okresie Królestwa Kongresowego. Studia i Mater. z Dziejów Nauki Polskiej, Ser. C, z. 17: 123-150.
19. KLECZKOWSKI A.S. 1977 — Sprawa wydania drukiem „Geognostische Beschreibung von Polen” Jerzego Bogumiła Puscha na tle korespondencji z wydawcą z lat 1830-1835. Pr. Muz. Ziemi, 27: 57-70.
20. MAKOWSKI H., 1962 — Historia odkrycia Zagłębia Nadbużańskiego. (W trzylecie śmierci J. Samsonowicza). Prz. Geol., 10, 11: 579-582.
21. MOROZEWICZ J., 1920 — Sprawozdanie Polskiego Instytutu Geologicznego. T. 1, z. 1. Warszawa.
22. MOROZEWICZ J., LIMANOWSKI M., 1921— Sprawozdanie Polskiego Instytutu Geologicznego. T. 1; z. 2 3. Warszawa.
23. NOTATKA — Komitet Reorganizacyjny PIG — 1937. Centr. Arch. Wojsk., SeKOR 1.303.13.193.
24. NOTATKA z 24 lutego 1938 r. w sprawie uruchomienia pracy w PIG — Sztab Główny. Centr. Arch. Wojsk., SeKOR 1.303.13.193.
25. NOTATKA służbowa gen. T. Malinowskiego, zastępcy Szefa Sztabu Głównego z 18 marca 1938 r. Centr. Arch. Wojs. SeKOR 1.303.13.193.
26. PORZYCKI J., 1988 — Historia badań geologicznych i odkrycia Lubelskiego Zagłębia Węglowego. W: Karbon LZW (red. Z. Dembowski, J. Porzycki). Pr. Inst. Geol., 72: 9-18.
27. PROTOKÓŁ VII posiedzenia Rady PIG z 19-20 stycznia 1920 r. w Warszawie. Centr. Arch. Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
28. PROTOKÓŁ z II posiedzenia Komitetu Reorganizacyjnego PIG z dnia 15.03.1937 r. Centr. Arch. Wojsk., SeKOR 1.303.13.194.
29. PRZENIOSŁO S., 1989 — Udział Państwowego Instytutu Geologicznego w rozwoju gospodarki narodowej. Kwart. Geol., 33, l: 55-72.
30. RÓŻAŃSKI W., WÓJCIK Z., 1987 — Protokoły posiedzeń Komisji Kruszcowej 1782-1787. Kraków—Kielce.
31. RÓŻYCKI S. Z., 1995 — Geologia. W: Historia nauki polskiej wiek XX (red. A. Śródka). Nauki o Ziemi (red. Z. Mikulski): 111-141. PAN, Inst. Hist. Nauki, Warszawa.
32. RUHLE E., 1960 — Przegląd działalności Instytutu Geologicznego (1919-1959). Czterdzieści lat Instytutu Geologicznego 1919-1959. Pr. Inst. Geol., 30, cz. 1.
33. SAMSONOWICZ J.;1932 — Uber das wahrscheinliche Vorkommen von Karbon im westlichen Teil Wolhyniens. Bull. Interrt. Acad. Pol. Sci. (A): 173-182. Cracovie.
34. SAMSONOWICZ J., 1948 — Historia geologii w Polsce. PAU, Kraków.
35. SAMSONOWICZ J., 1968 — Zarys geologii Polski. Warszawa.
36. SAWICKI L., 1919 — Zakłady państwowe a geografia ojczysta. Prz. Geogr., 1: 4-17.
37. SIEMIRADZKI J., 1891 — Szkic geologiczny Królestwa Polskiego, Galicji i krajów przyległych (objaśnienia do mapy geologicznej). Odb. z Pamiętnika Fizjograficznego, t. XI za 1890 r. Warszawa.
38. SKOCZYLAS J,, 1985 — Rozwój poznania budowy geologicznej Polski w latach 1918-1939. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
39. SŁABCZYŃSKI W., 1988 — Polscy podróżnicy i odkrywcy. PWN, Warszawa.
40. SMULIKOWSKI K., 1994 — Droga po kamieniach — wspomnienia. Agencja A. Grzegorczyk, Warszawa.
41. SPRAWOZDANIE Polskiego Instytutu Geologicznego, 1921. T. I, z. 2-3. Warszawa.
42. SROKOWSKI K. (red.), 1912a — Stacya geologiczna w Borysławiu. Prz. Górn. Hutn., 9: 701-713.
43. SROKOWSKI K. (red.), 1912b — Stacya geologiczna w zagłębiu Krakowskim, Prz. Górn.-Hutn., 9: 877-879.
44. SYLWESTRZAK H., 1989 — Ignacy Domejko — w stulecie zgonu. Prz. Geol., 37, 1: 5-9.
45. SZAJNOCHA W., 1928 — Stanisław Staszic jako geolog. T~ Stanisław Staszic... księga zbiorowa (red. Z. Kukulski): 203-224. Lublin.
46. WIELKA encyklopedia Polski, 2004. Wyd. Kłuszczyński, Kraków.
47. WIŚNIOWSKI T., 1931— Geologia polska w ostatnich latach pięćdziesięciu (1875-1925). Kosmos, tom jubil.: 3-41. Odbitka. Kraków.
48. WÓJCIK Z., 1999 — Stanisław Staszic, organizator nauki i gospodarki. Stowarzyszenie Wychowanków AGH, Kraków.
49. WÓJCIK Z., 2000 — Józef Siemiradzki — przyrodnik i humanista, badacz Ameryk Południowej. Wyd. DTSK Silesia, Wrocław.
50. www.gliwiczanie.pl/Bibliografie — Wilhelm von Blandowski 21.1.1822-18.12.1878.
51. ZAMĘCKI Ł., 2008 — Reorganizacja Państwowego Instytutu Geologicznego w latach poprzedzających II wojnę światową — w obliczu konieczności zmiany polityki surowcowej państwa. Prz. Geol., 56, 3: 209-211.
52. ŻABKO-POTOPOWICZ A., 1976 — Od Muzeum Przemysłu i Rolnictwa do Centralnej Biblioteki Rolniczej. Informacja Rolnicza, z. 1. Warszawa.
53. ŻYWIRSKA M., 1968 — Gawędy górnicze. Szkice z dziejów i tradycji polskiego górnictwa. Nasza Księgarnia, Warszawa.

Typ dokumentu

Bibliografia

Identyfikator YADDA

bwmeta1.element.baztech-article-AGHM-0047-0027