Geoturystyczne walory wybranych obiektów przyrody nieożywionej Litwy

• Autorzy: Labus M.

Warianty tytułu

EN

Geotourism merits of selected inanimate nature objects of Lithuania

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule krótko opisano budowę geologiczną Litwy i związane z nią formy krajobrazowe. Krajobraz Litwy został ukształtowany niemal wyłącznie poprzez procesy glacjalne i fluwioglacjalne. Na powierzchni występują zatem głównie osady czwartorzędowe. Wychodnie skał starszych (dewonu, jury, kredy i neogenu) są stosunkowo nieliczne. Pomimo braku gór, geomorfologia Litwy jest urozmaicona; o różnorodności krajobrazu decyduje obecność wzgórz morenowych łagodnych równin, szerokich dolin rzecznych i głęboko wciętych, bystrych rzek, a także wielu jezior. Jednym z najciekawszych regionów Litwy jest znajdująca się na liście UNESCO Mierzeja Kurońska, stanowiąca piaszczysty wał z najwyższymi w północnej Europie wydmami. Eksploatowany jest tam najcenniejszy surowiec Litwy - bursztyn. W artykule przedstawiono ponadto inne warte odwiedzenia miejsca, m.in.: birżański obszar krasowy (zbudowany z dewońskich gipsów i anhydrytów), okolice miasta Pokrój, znane z eksploatacji wapieni permu i dolomitów dewonu, a także miejsc występowania największych głazów narzutowych na Litwie.

EN

The short characteristic of Lithuanian geology is presented, as well as the landforms which are tightly connected to the sediments. The landscape was formed thanks to glacial and fluvioglacial processes. The land is covered mainly by Quaternary sediments. The outcrops of older rocks (Devonian, Jurassic, Cretaceous and Neogeneperiods) are rather rare. Although there are no mountains on the territory of Lithuania, the geomorphology of the country is differentiated. The kinds of landscape are: morainic hills and plains, wide river valleys, as well as narrow river gullies and many of lakes. One of the most interesting places in Lithuania is the Curonian Spit placed on UNESCO's World Heritage list. It is full of sandy dunes, the highest in the Northern Europe. Moreover the Curonian Spit is famousfor the real Lithuanian treasure - amber. In the article there are also presented some more worth-seeing places, e.g.: Birżai karstarea (formed by gypsum and anhydrite rocks), Pakruojis region, well known thanks to the exploitation of Permian limestones and Devonian dolomites, and the large erratics locations.

Słowa kluczowe

PL

Litwa; krajobraz polodowcowy; głazy narzutowe; mierzeja; kras gipsowy; bursztyn; wody mineralne

EN

Lithuania; glacial landscape; erratics; spit; gypsum karst; amber; mineral waters

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 3-4
• Strony: 19--28
• Opis fizyczny: Bibliogr. 10 poz., zdj.

Twórcy

autor

Labus M.

• Politechnika Śląska, Wydział Górnictwa i Geologii ul. Akademicka 2, 44-100 Gliwice

Bibliografia

• 1. Atlas of the Lithuanian SSR, 1981, A map of landscapes 1: 1 000 000, Moskwa.
• 2. Graniczny, M., Mizerski, W., Nicius, A., Satkunas, J., 2007. Jurajskie dziedzictwo geologiczne Litwy i Polski. Przegląd Geologiczny, 55: 224-225.
• 3. Kociszewska-Musiał, G., 1988. Surowce mineralne czwartorzędu. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 4. Kosmowska-Ceranowicz, B., 2001. Bursztyn. Skarb dawnych mórz. Oficyna Wydawnicza Sadyba.
• 5. Krzywicki, T., 2005. Litwa, przewodnik. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, Pruszków
• 6. Małka, A., 2010. Zarys historii eksploatacji złóż bursztynu bałtyckiego, Bursztynisko, Bilingual Newsletter of The International Amber Association, 32: 30-33.
• 7. Mizerski, W., 2000. Geologia regionalna świata. PWN, Warszawa.
• 8. Ozonek, H., Stupnicka, E., 1966. Geologia regionalna Europy, cz. 1. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• 9. Stupnicka, E., 1978. Zarys geologii regionalnej świata. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• 10. Źródła internetowe: www.ltg.lt