Wybrane, nowe propozycje atrakcji geoturystycznych z Dolnego Śląska

• Autorzy: Lorenc M. W. , Mazurek S.

Warianty tytułu

EN

Selected, new proposals of geotouristic attractions from Lower Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Dolny Śląsk jest najbogatszym w Polsce regionem pod względem różnorodności skał, wykorzystywanych jako material budowlany i dekoracyjny. Są to skały zarówno magmowe, jak też osadowe i metamorficzne, które eksploatowane są w rozlicznych kamieniołomach. Tego typu czynne wyrobiska górnicze nie są dostępne do zwiedzania, a tym samym widoczne w nich częstokroć ważne dydaktyczne, unikalne lub nawet tylko ciekawe geologicznie miejsca, pozostają nieznane i edukacyjnie niewykorzystywane. Równocześnie istnieje dużo kamieniołomów już nieeksploatowanych, które porośnięte gęstą roślinnością lub położone z dala od tras turystycznych pozostają również nieznane. Wśród nich wiele jest kamieniołomów historycznych zarówno pod względem czasu rozpoczęcia w nich prac górniczych, jak też faktu, że wydobyto w nich surowiec do wykonania jakiegoś znaczącego elementu architektonicznego lub dzieła sztuki. W artykule opisano miejsca aktualnej eksploatacji podstawowych surowców skalnych, przedstawiając jednocześnie przykładowe obiekty architektoniczne na terenie Wrocławia. Alternatywnie wskazano wyrobiska nieczynne, mogące stanowić atrakcję turystyczną, a przy odpowiednim zagospodarowaniu oraz przedstawionej na miejscu informacji także atrakcję geoturystyczną.

EN

The Lower Silesia is the region of the largest diversity of igneous, sedimentary and metamorphic rocks used for construction and decoration. These rocks are extracted in numerous quarries, which are generally inaccessiblefor tourists. Hence, the educationally important, unique or just interesting sites remain unknown and cannot be included into the educational activity. However, there is a great number of abandoned quarries, which have been densly vegetated since the closure and which were rather distant from popular tourist trails. Among them are many sites of significant historical value due to the age of exploitation or particular stones then used for construction of important historical monuments or for carving the stonework or sculpture masterpieces. The following paper presents the currently operating quarries with the reference to modern buildings in Wroclaw, in which specific stones were used. Moreover, the abandoned quarries were described, which may become tourist and geotourist attractions if properly developed and provided with relevant information.

Słowa kluczowe

PL

kamieniołom; historyczne kamieniołomy; wyrobiska górnicze; kamień; geoturystyka; Dolny Śląsk; granity; marmury; piaskowce; serpentynit

EN

quarry; historical quarries; mine working; industrial stones; Lower Silesia; granite; marble; sandstone; serpentinite

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 3-4
• Strony: 3--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 19 poz., zdj.

Twórcy

autor

Lorenc M. W.

• Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Instytut Architektury Krajobrazu, pl. Grunwaldzki 24a, 50-363 Wrocław

autor

Mazurek S.

• Studio JASA, ul. Młodzieżowa 15, 54-020 Wrocław

Bibliografia

• 1. Chanas, R., 1985. Ślęża. Śląski Olimp. Przewodnik. Sport i Turystyka, Warszawa, s. 100
• 2. Domański, G., 1965. Wytwórnie kamieni żarnowych na stokach góry Ślęży. Silesia Antiqua, t. 7: 211-218.
• 3. Dziedzic, K., Kozłowski, S., Majerowicz, A., Sawicki, L. (red.), 1979. Surowce mineralne Dolnego Śląska. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, s. 510.
• 4. Encyklopedia Wrocławia, 2000. Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław, s. 988.
• 5. Kozłowski, S., 1986. Surowce skalne Polski. Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa, s. 540.
• 6. Kryza, R., 2009. Kamień w Katedrze Wrocławskiej - jak to widzi petrograf, W: Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 73-91.
• 7. Lorenc, M. W., 1997. Kamień w krajobrazie współczesnych miast, Materiały Konferencji Naukowej, 20-22.06.1997: Sztuka ogrodów w krajobrazie miasta, Muzeum Architektury Wrocław, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, s. 129-132.
• 8. Lorenc, M.W., 2003. Deterioracja obiektów kamiennych i metodyjej zapobiegania, Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Dzieł Sztuki, 14: 3-4.
• 9. Lorenc, M. W., 2005. Badania petrograficzne w pracach konserwatorskich. Materiały Konferencji Naukowej, 2-3.06.2005: Postęp i nowoczesność w konserwacji zabytków, Lublin: 40-44.
• 10. Lorenc, M.W., Mazurek, S., 2007. Wykorzystać kamień. Studio JASA, Wrocław 2007, s. 247.
• 11. Małachowicz, E., 1976. Stare Miasto we Wrocławiu. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa-Wrocław, s. 263.
• 12. Mizerski, W., 2003 r. Geologia dynamiczna dla geografów. Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 371
• 13. Słowińska, A., 2006 Ekspozycja walorów i koncepcja aktywizacji turystycznej Wojcieszowa. Praca magisterska w Instytucie Budownictwa i Architektury Krajobrazu Akademii Rolniczej, Wrocław, s. 149 (niepublikowana).
• 14. Studium wydobycia i transportu surowców skalnych na Dolnym Śląsku. Stan i perspektywy, 2009. Praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Wrocław, s. 70.
• 15. Taras, E., 2008. Region ślężański skarbnicą skał i minerałów — ewenement geologiczny wprzyrodzie. AWR ANTEX, Sobótka, s. 424.
• 16. Wardzyński, M., 2009. Między Italią i Niderlandami. Środkowoeuropejskie ośrodki kamieniarsko-rzeźbiarskie wobec tradycji nowożytnej. Uwagi z dziedziny materiałoznawstwa, w. Materiał rzeźby. Między techniką a semantyką, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław: 425-454.
• 17. Zeidler & Wimmel (Hrsg.), 1976. Bauen in Naturstein. 200 Jahre Zeidler & Wimmel. Steinbruche, Steinmetzbetriebe, Steinindustrie. Bruckmann, Munchen, s. 123.
• 18. Zentralblatt der Bauverwaltung nr 91, 1910. Die Kaiserbrucke in Breslau: 597-599.
• 19. Zentralblatt der Bauverwaltung nr 56, 1914. Um- und Erweiterungsbau des Koniglichen Oberlandesgerichts in Breslau: 413-414