How to find a gold on the touristic path - a gold-mining in the Tatra Mts.

• Autorzy: Gawęda A.

Warianty tytułu

PL

Jak znaleźć złoto na ścieżce turystycznej - kilka słów o górnictwie złota w Tatrach

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Gold mineralization is known in the Tatra Mts from the 15th century. The historical mining places could be indentified along the present-day touristic paths, which were used in the past as miner's roads. Both gold occurrence and genetically connected antimony mineralization are located in the flat-lying mylonitic zones, dipping 5-10 degree to NW, cutting the Tatra granite. Mylonites are mineralized by quartz and albite. The famous gold-mining galleries are known from Krywań Mt., where gold and antimonite could be found inside quartz veins straight on the touristic path until now. The important sources of gold were also the secondary fluvioglacial deposits. Gold from the Tatra Mts, regardless its origin - both primary and secondary - is of good quality, with Ag content in the range of 1.2-14.8 wt.%. Locally the veinlets of electrum are also observed. Gold in the Tatra Mts. is associated with antimonite. Its crystals are usually coated with secondary antimony oxides and hydroxides. The historical gold-mining places could be of special importance for geotouristic purposes, as they bring the information about both histories of human mining activity in the mountains and about the geological processes, forming the ores, which released the people's strongest emotions for a few thousand years.

PL

Mineralizacja złotem znana jest w Tatrach od XV wieku. Ślady eksploatacji i zorganizowanej działalności górniczej można zaobserwować przy współczesnych ścieżkach turystycznych. Wiele z nich ma niemal identyczny przebieg do starych dróg górniczych. Mineralizacja zlotem oraz związana z nią genetycznie mineralizacja związkami antymonu ulokowane są w obrębie stref mylonitycznych, tnących granit tatrzański. Strefy te są silnie zmineralizowane kwarcem i albitem i zapadają płasko (5-10 stopni) na NW. Najsłynniejsze sztolnie poszukiwaczy złota znajdują się na Krywaniu. Złoto i antymonit tworzą wpryśnięcia w żyłach kwarcowych. Okruchy złotonośnego kwarcu znaleźć można nawet dziś na ścieżce turystycznej. Istotnym ekonomicznie źródłem złota były w przeszłości wtórne osady fluwioglacjalne u stóp Krywania. Złoto tatrzańskie - zarówno to ze źródeł pierwotnych, jak i wtórnych - miało dobrą jakość, a zawartość w nim srebra (Ag) mieściła się w granicach 1,2-14,8 % wag. Pod mikroskopem można lokalnie stwierdzić obecność żyłek i odmieszań elektrum. Kryształy antymonitu, związanego genetycznie ze złotem, są zwykłe pokryte wtórnymi tlenkami i wodorotlenkami antymonu. Miejsca historycznej eksploatacji górniczej w Tatrach pełnią niezwykłe ważną rolę geoturystyczną: są równocześnie źródłem informacji na temat aktywności ludzkiej w terenie górskim, jak również zawierają ważne dla geologów wskazówki na temat procesów geologicznych, prowadzących do powstania złóż, które wywoływały najsilniejsze ludzkie emocje przez wiele tysięcy lat.

Słowa kluczowe

EN

Tatra Mts.; granitoids; gold; antimony; mylonite

PL

Tatry; granitoidy; złoto; antymonit; mylonit

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 2
• Strony: 59--64
• Opis fizyczny: Bibliogr. 15 poz., rys., zdj.

Twórcy

autor

Gawęda A.

• Faculty of Earth Sciences, University of Silesia, Będzińska st. 60, 41-200 Sosnowiec POLAND

Bibliografia

• 1. Andras, P., Chovan, M., Schroll, E., Neiva, A.A, Kral, J., Zacharias, J, 2003. Western Carpathian and selected European Sb-mineralizations: Pb- -isotope study. Acta Mineralogica-Petrographica, Abstract Series, 1: 4.
• 2. Bakos, F., Chovan, M., 2004. Vyskyty hydrotermalych mineralizacii v Tatrach. Studie o TANAPe, c.7.
• 3. Bakos, F., Chovan, M., Baco, P., Bahna, B., Ferenc, S., Hvozdara, P., Jeleń, S., Kamhalova, M., Kana, R., Knesl, J., Krasnec, L., Krizani, I., Mato, L., Mikus, T., Paudits, P., Sombathy, L., Saly, J., 2004. Zlato na Slovensku — sprievodca zlatou historiou, tazbou a naleziskami na nasom uzemi. Slovenky skauting, Bratislava, 298 pp.
• 4. Burda, J., Klotzli, U., 2007. La-MC-ICP-MS U-Pb zircon geochronology of the Goryczkowa-type granite - Tatra Mts., Poland. Mineralogia Polonica — Special Papers, 31: 89-92.
• 5. Burda, J., Gawęda, A., 2009. Shear-influenced partial melting in the Western Tatra metamorphic complex: geochemistry and geochronology. Lithos, 110: 373-385.
• 6. Burda, J., Gawęda, A., Klotzli, U., 2010. Hybridization events in the Tatra granite, Western Carpathians, Poland. IMA Meeting, GP80G: 516.
• 7. Gawęda, A., 2009. Enklawy w granicie Tatr Wysokich. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Prace Naukowe nr 2637, Katowice, 180 pp.
• 8. Gawęda, A., 2010. Po graniach Tatr. Przewodnik geologiczny dla turystów. Grupa Infomax - dobrewydawnictwo.pl, Katowice, 160 pp.
• 9. Gawęda, A., Doniecki, T., Burda, J., Kohut, M., 2005. The petrogenesis of quartz-diorites from the Tatra Mountains (Central Western Carpathians): An example of magma hybridisation. Neues Jahrbuch fur Mineralogie und Petrologie, 191/1: 95-109.
• 10. Kohut, M., Janak, M., 1994. Granitoids of the Tatra Mts., Western Carpathians: Field relations and petrogenetic implications. Geologica Carpathica, 45, 5: 301-311.
• 11. Pawlica, W., 1916. O złożach mineralnych granitu tatrzańskiego. Sprawozdanie Komisji Fizjograficznej PolskiejAkademii Umiejętności, 50.
• 12. Poller, U., Todt, W., Kohut, M., Janak, M., 2001. Nd, Sr, Pb isotope study of the Western Carpathians: implications for the Paleozoic evolution. Schweiz.Miner. Petrogr. Mitt. 81: 159-174.
• 13. Staszic St., 1815. Oziemiorodztwie Karpatów i innychgór i równinPolski. Warszawa.
• 14. Staszic St., 2005. Opisanie Tatr — wybór tekstów. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Warszawa, 171 pp.
• 15. Szaflarski, J., 1972. Poznanie Tatr. Szkice z rozwoju wiedzy o Tatrach do połowy XIX wieku. Wydawnictwo Sport i Turystyka, Warszawa, 619 pp.