Zamki znad jezior Rożnowskiego i Czchowskiego jako geoturystyczne lapidaria i rola piaskowców istebniańskich w ich powstaniu

• Autorzy: Cieszkowski M. , Waśkowska A.

Warianty tytułu

EN

Castles from the Rożnów and Czchów lakes area as geotouristic lapidarium and role of the Istebna Sandstones in their construction

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przez Pogórze Rożnowskie doliną Dunajca w wiekach średnich przebiegał szlak handlowy. Wzdłuż niego sukcesywnie powstawały zamki, które obecnie znajdują się na brzegach sztucznych jezior Czchowskiego i Rożnowskiego. Budowle te zostały wzniesione z naturalnego, lokalnego surowca, jakim są występujące w plaszczowine śląskiej górnokredowe piaskowice istebniańskie. Oryginalne mury warownych zamków posadowione na wychodniach wspomnianych karpackich piaskowców są wraz z ich geologicznym otoczeniem geoturystyczną atrakcją Ziemi Rożnowskiej. Mogą one stanowić swego rodzaju geologiczne lapidaria, eksponujące podstawowe litotypy piaskowców warstw istebniańskich.

EN

On the Rożnów Foothils area, at the Rożnów and Czchów artificial lakes, a few usually ruined castles are located. This historical and recently monumental defensive objects emerged mainly in the Middle Ages. These Castles, are located on exposures of the Upper Cretaceous Istebna Beds. The Istebna Sandsones constitutes also natural local construction raw materials. The Istebna Beds are involved in the structure of the Silesian Nappe, one of the main Outer Carpathian tectonic units. The original walls of castles with their geological enclosing are geoturistic attractions of the Rożnów Land. They could be also a kind of lapidarium. In their walls are exposed specimens of the sandstone lithotypes typical for the Istebna Beds.

Słowa kluczowe

PL

Pogórze Rożnowskie; zamki; warstwy istebniańskie; piaskowce; surowiec skalny; lapidarium

EN

lapidarium; Rożnów Foothils; castles; Istebna beds; sandstones; construction raw

• Wydawca: Stowarzyszenie Naukowe im. Stanisława Staszica ; Wydawnictwa AGH
• Czasopismo: Geoturystyka
• Rocznik: 2010
• Tom: nr 2
• Strony: 3--18
• Opis fizyczny: Bibliogr. 27 poz., rys.

Twórcy

autor

Cieszkowski M.

• Uniwersytet Jagielloński, Instytut Nauk Geologicznych, ul. Oleandry 2a, 30-063 Kraków

autor

Waśkowska A.

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Geologii Ogólnej, Ochrony Środowiska i Geoturystyki, al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

Bibliografia

• 1. Burtanówna, J., Konior, K., Książkiewicz, M., 1937. Mapa Geologiczna Karpat Śląskich (z objaśnieniami: 44 s). Wydawnictwa Śląskie, Polska Akademia Umiejętności.
• 2. Burtan, J., Golonka, J., Oszczypko, N., Paul, Z., Ślączka, A., 1981. Mapa Geologiczna Polski, skala 1: 200 000, ark. Nowy Sącz. Wydawnictwa Geologiczne.
• 3. Cieszkowski, M., 1992. Strefa Michalczowej - nowa jednostka strefy przedmagurskiej w Zachodnich Karpatach Fliszowych ijej geologiczne otoczenie. Geologia — Kwartalnik AGH, 18: 1-125.
• 4. Cieszkowski, M., Oszczypko, N., Zuchiewicz, W., 1992. Tektonika środkowej części płaszczowiny magurskiej. W: Zuchiewicz, W. Oszczypko, N. (ed.), Przewodnik LXIII Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Koninki, 17-19 września 1992. Instytut Nauk Geologicznych UJ i inne jednostki: 20-30.
• 5. Encyklopedia PWN, 1984.
• 6. Kajzer, L., Kołodziejski, S., Salm, J., 2001. Leksykon zamków w Polsce. Arkady: 1-592.
• 7. Klimaszewski, M., Starkel, L., 1972. Karpaty polskie, w: Klimaszewski, M. (ed.), Geomorfologia Polski, 1: 21-115.
• 8. Kruczek, Z., 1986. Jeziora Rożnowskie i Czchowskie. Wydawnictwo PTTK Kraj, s. 64.
• 9. Koszarski, L., Sikora, W., Wdowiarz, S., 1974. The Flysch Carpathians. Polish Carpathians. W: Mahel, M. (ed.), Tectonics of the Carpathian- BalcanRegiuons. Geologicki Ustav Dioniza Stura: 180-197.
• 10. Książkiewicz, M., 1972. Budowa geologiczna Polski. TIV. Tektonika. Cz. 3. Karpaty. WydawnictwaGeologiczne: 1:228.
• 11. Książkiewicz, M., 1977. The tectonics of the Carpathians. Pożaryski, W. (ed.), Geology of Poland. IV. Tectonics. Wydawnictwa Geologiczne, 476-620.
• 12. Leśniak, T., Słomka, S., 2000. Środowisko sedymentacji warstw istebniańskich dolnych (górny senon) rejonu Dobczyc. Geologia — Kwartalnik AGH, 1: 52-65.
• 13. Morycowa, E., 1968. Egzotyki wapieni typu sztramberskiego z koralowcami znad Jeziora Rożnowskiego. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 38: 10-32.
• 14. Leszczyński, S., 1989. Characteristic and origin of fluxoturbidites from the Carpathian Hysch. Annales Societatis Geologorum Poloniae, 59:351-390.
• 15. Nowak, W., 1973. Karpaty zewnętrzne (fliszowe), w: Budowa geologiczna Polski, Tom 1: Stratygrafia, część 2: Mezozoik, 389-408.
• 16. Peszat, C., 1976a. Piaskowce istebniańskie (kampan-paleocen). W: Peszat, C. (ed.), Piaskowce Karpackie, ich znaczenie surowcowe i perspektywy wykorzystania. Geologia — Kwartalnik AGH, 2: 27-35.
• 17. Peszat, Cz., 1976b. Okręgi eksploatacji piaskowców w Karpatach na tle prac geologicznych. Geologia — Kwartalnik AGH, 2: 39-64.
• 18. Rajchel, J., 2004. Kamienny Kraków. Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, s. 236.
• 19. Skoczylas-Ciszewska, K., I960. Budowa geologiczna strefy żegocińskiej. Acta Geologica Polonica, 10: 485-591.
• 20. Strzeboński, P., 2005. Debryty kohezyjne warstw istebniańskich (senon górny-paleocen) na zachód od Skawy. Geologia — Kwartalnik AGH, 31: 201-224.
• 21. Sypek, R., Sypek, A., 2004. Zamki i obiekty warowne ziemi krakowskiej. Alma-press, s. 144.
• 22. Ślączka, A., 1964. Jednostka śląska między Bilskiem a Tabaszową. Kwartalnik Geologiczny, 8: 199-209.
• 23. Ślączka, A., Gasiński, M.A., 1985. Paleobathymetric Model of Upper Senonian Flysch sediments of a Part of the Silesian Basin (Polish Carpathians). Cretaceous Research, 6: 207-218.
• 24. Uchman, A., Cieszkowski, M., 2008. Stop 2 - Rzyki - Siliceous Marl and lowermost part of the Godula Beds: ichnology of the calcareous turbidites. Post-Congress fieldtrip B - the Carpathian Flysch. In: Pieńkowski, G., Uchman, A., Ichnological sites of Poland, the Holly Cross Mountains and the Carpathian Flysch. The Pre-Congress and Post-Congress Field Trip Guide Book. The Second International Congress of Ichnology, Cracow, Poland, August 29 - September 8, 2008, Polish Geological Institute: 104-109.
• 25. Unrug, R., 1963. Istebnabeds - a fluxoturbidity formation in the Carpathian Flysch. RocznikPolskiego Towarzystwa Geologicznego, 33: 49-92.
• 26. Unrug, R. (ed.), 1969. Przewodnik geologiczny po zachodnich Karpatach fliszowych. Wydawnictwa Geologiczne, s. 260.
• 27. Waśkowska-Oliwa, A., Topa, M., 2006. Wokół ruin dobczyckiego grodu. Geoturystyka, 5: 3-15.