Możliwość wykorzystania impulsowej postaci zapisu sejsmicznego do rozpoznania złóż prognostycznych miedzi i srebra w północnej części monokliny przedsudeckiej

• Autorzy: Speczik S. , Dziewińska L. , Pepel A. , Jóźwiak W.

Warianty tytułu

EN

Possible use of impulse seismic record for recognition of prospective deposits of copper and silver in the northern part of the Fore-Sudetic Monocline

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W badanym rejonie w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w. wykonane zostały szczegółowe badania sejsmiczne metodą profili 2D dla poszukiwań złóż ropy i gazu ziemnego. Wykryte struktury w utworach cechsztynu rozpoznane zostały licznymi wierceniami, z których cześć nawierca podłoże cechsztynu. W wytypowanych obszarach Mozów-Janów-Nowa Sól oraz Borzęcin-Janowo-Sulmierzyce wykonano kompleksową interpretację archiwalnych materiałów geofizycznych powierzchniowych (sejsmicznych - refleksyjnych) i otworowych przyspągowych utworów cechsztynu. Wyniki prac ukierunkowane zostały na wyznaczenie stref predysponowanych do występowania prognostycznych złóż miedzi i srebra, a w dalszej perspektywie dla lokalizacji kontrolnych prac wiertniczych. Podstawę pracy stanowiły wybrane zbiory danych sejsmicznych 2D oraz wyniki profilowań geofizycznych w otworach nawiercających utwory czerwonego spągowca. Do wyboru profili sejsmicznych i otworów wykorzystana została mapa występowania prognostycznych złóż miedziowo-srebrowych w cechsztyńskiej serii miedzionośnej (Oszczepalski, Speczik 2010). Wyniki badań pozwoliły na szczegółowe rozpoznanie stref zmian litologicznych i miąższościowych poszczególnych cyklotemów cechsztynu oraz elementów tektonicznych związanych z tymi utworami. Obok regionalnych stref tektonicznych są to lokalne nieciągłości litologiczno-tektoniczne oraz strefy występowania mikrousko- ków. Uzyskano także bardziej precyzyjne kartowanie stropu czerwonego spągowca wraz z wykształceniem utworów występujących w jego stopowych partiach. Zastosowana metoda pozwoliła także na zwiększenie rozdzielczości zapisu sejsmicznego w stosunku do dotychczas uzyskiwanego obrazu falowego, szczególnie w odniesieniu do utworów cechsztynu. W tym celu falowe trasy sejsmiczne przedstawione zostały w postaci efektywnych współczynników odbicia dzięki przekształceniu jednej z najważniejszych cech zapisu sejsmicznego - amplitudy - w postać impulsową. Nowa postać zapisu sejsmicznego istotnie zwiększa rozdzielczość, pozwalając na wyznaczenie warstw o miąższościach rzędu kilkunastu metrów oraz drobnych uskoków, a po dowiązaniu do profilu głębokich otworów umożliwia identyfikację i śledzenie serii litologicznych wzdłuż profili sejsmicznych. Zasugerowano, że w spągowej serii utworów P2 występujące nad granicą sejsmiczną Z1' odbicia o niskich wartościach współczynników rejestrowanych na krótkich odcinkach można interpretować jako "warstwy anomalne", które wskazują miejsca występowania zwiększonej miąższości potencjalnych stref okruszcowania.

EN

In the study area detailed seismic investigation has been done for prospecting of natural oil and gas in 1980-1990-ies and the 2D sections were applied. The discovered structures in Zechstein rocks were identified with numerous boreholes, some of which penetrated into the bedrock of Zechstein. In the selected areas Mozów-Janów-Nowa Sól and Borzęcin-Janowo-Sulmierzyce a complex interpretation of archival surficial geophysical (seismic - reflective) and log data was done for the lowermost deposits of Zechstein. Results of these works focused on demarcation of the zones predisposed to occurrence of prospective copper and silver deposits and later, in setting of control drilling works. The present work is based on selected sets of seismic 2D data and results of geophysical sounding in boreholes that reached the Rotliegendes deposits. Selection of seismic sections and boreholes was based on the map of occurrence of prospective copper-silver deposits in the Zechstein copper-bearing series. Results of investigation enable detailed recognition of zones with changes of lithology and thickness of every cyclothem of Zechstein and tectonic elements connected with these deposits. Except for regional tectonic zones they comprise local lithologic-tectonic discontinuities and zones with micro-faults. Besides, more detailed mapping of the top of Rotliegendes was received, together with characteristics of the rocks in its upper part. The applied method enabled also to increase a distribution of the seismic record if compared with the previous wavy image, particularly if related to the Zechstein deposits. Therefore, the wavy seismic tracks were presented as effective reflection coefficients, due to transformation of the most important feature, that is of the amplitude into the impulse figure. A new reflection form considerably increases distribution, therefore enables delimiting the layers several meters thick, and fine faults. After comparison with a log of deep borehole, it enables identification and investigation of lithologic series along the seismic sections. Reflections with low coefficients recorded at short distances in the bottom part of P2 deposits, occurring above the seismic boundary Z1', can be interpreted as 'abnormal layers' that indicate occurrence of thicker potential mineralization zones.

Słowa kluczowe

PL

monoklina przedsudecka; złoża miedzi i srebra; współczynnik odbicia efektywny; impulsowa postać zapisu sejsmicznego

EN

Fore Sudetic Monocline; copper and silver mineral deposit; effective reflection coefficients; impulse record of seismic signal

• Wydawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
• Rocznik: 2011
• Tom: nr 81
• Strony: 117--135
• Opis fizyczny: Bibliogr. 17 poz., rys.

Twórcy

autor

Speczik S.

autor

Dziewińska L.

autor

Pepel A.

autor

Jóźwiak W.

• Uniwersytet Warszawski, Wydział Geologii, Warszawa,

Bibliografia

• 1. Dadlez R., Marek S., Pokorski J., 1998 – Atlas paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku w Polsce. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 2. Dziewińska L., Petecki Z., Tarkowski R., 2011 – Budowa geologiczna utworów permu struktury Wilków (monoklina przedsudecka) w świetle interpretacji sekcji współczynników odbicia. Przegląd Górniczy, Nr 1–2, 64–72.
• 3. Dziewińska L., Jóźwiak W., 2000 – Zmiany litologiczne w utworach karbonu rowu lubelskiego w świetle interpretacji geofizycznej. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 392, 5–48.
• 4. Dziewińska L., Petecki Z., 2004 – Kompleksowa interpretacja badań geofizycznych północnego Obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Instrukcje iMetody Badań Geologicznych. Państwowego Instytut Geologicznego, Zeszyt 58, Warszawa.
• 5. Dziewińska L., Petecki Z., Jóźwiak W., 2000 – Model strukturalno-gęstościowy NW Obrzeżenia Gór Świętokrzyskich na podstawie interpretacji pomiarów geofizycznych. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 392, 49–74.
• 6. Dziewińska L., Tarkowski R., 2011 – Budowa geologiczna struktury Choszczna (Niecka Szczecińska) w świetle interpretacji sekcji efektywnych współczynników odbicia dla potrzeb podziemnego składowania CO2. Zeszyty Naukowe IGSMiE PAN (w druku).
• 7. Karnkowski P. H. 1999 – Origin and evolution of the Polish Rotliegend basin. Polish Geological Institute – Special Papers, 3, 1–93.
• 8. Kiersnowski H., 1998 – Architektura depozycyjna basenu czerwonego spągowca w Polsce. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego CLXV, 113–128. Warszawa.
• 9. Marek S., Pajchlowa M. (red.), 1997 – Epikontynentalny permi mezozoik w Polsce. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego CLIII. Warszawa.
• 10. Oszczepalski S., 2007 – Mineralizacja Au-Pt-Pd w cechsztyńskiej serii miedzionośnej na obszarach rezerwowych górnictwa miedziowego. [W:] Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 423, 109–124.
• 11. Oszczepalski S., Speczik S., 2011a – Mapa występowania prognostycznych złóż miedziowo-srebrowych cechsztyńskiej serii miedzionośnej w skali 1 : 200 000. Centralne Archiwum Geologiczne Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, Warszawa.
• 12. Oszczepalski S., Speczik S. 2011b – Rudy miedzi i srebra. [W:] Zasoby perspektywiczne kopalin Polski wg stanu na 31.XII.2009 r. (red. S.Wołkowicz, T. Smakowski, S. Speczik), 76–93. Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa.
• 13. Pepel A., Umiński J., 1995 – Obliczanie parametrów fizycznych skał na podstawie pomiarów geofizycznych w otworach. Biuletyn Informacyjny Geofizyki, 1, 13–25, Warszawa
• 14. Peryt T.M., Piątkowski T.S., Wagner R., 1978 – Atlas litofacjalno-paleogeograficzny permu obszarów platformowych Polski. Instytut Geologiczny. Warszawa.
• 15. Speczik S., Oszczepalski S., Nowak G., Karwasiecka M., 2007 – Cechsztyński łupek miedzionośny – poszukiwania nowych rezerw. [W:] Geologiczne, gospodarcze i społeczne znaczenie odkrycia złoża rud miedzi (red. S. Oszczepalski). Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 423, 173–188.
• 16. Wagner R., 1994 – Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsztyńskiego na Niżu Polskim. Prace Państwowego Instytutu Geologicznego 146.
• 17. Wierzchowska-Kicułowa K., 1984 – Budowa geologiczna utworów podpermskich monokliny przedsudeckiej. Geologica Sudetica, 19 (1), 121–142.